آزمایش تستوسترون

در این مقاله میخواهیم در مورد هورمون تستسترون، اختلالات جدی ناشی از کاهش آن و نحوه ی سنجش میزان این هورمون در بدن صحبت کنیم. آزمایش تستوسترون چیست و نتایج به دست آمده از این آزمایش چگونه میتوانند به ما در پیشگیری از ابتلا به بیماری های جدی کمک کنند؟ این ها بخشی از سوالاتی است که با خواندن این مقاله به پاسخ آنها خواهید رسید. 

مقدمه:

تستوسترون یکی از هورمون‌های موجود در بدن انسان و سایر حیوانات می‌باشد.

در مردان، بیضه‌ها هستند که در درجه اول تستوسترون را می‌سازند البته تخمدان‌های زنان نیز  قادر به تولید تستوسترون ولی به مقادیر بسیار کم‌تر می‌باشند

تولید این هورمون در دوران بلوغ به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد اما پس از 30 سالگی میزان آن کاهش می‌باید.

تستوسترون اغلب با میل جنسی همراه است و نقش مهمی هم در تولید اسپرم دارد همچنین بر توده‌ی استخوانی و ماهیچه‌ای، نحوه ذخیره‌ی چربی در بدن مردان و حتی تولید گلبول‌های قرمز تأثیر می‌گذارد.

به علاوه سطح تستوسترون مردان نیز می‌تواند بر روحیه‌ی آن‌ها تأثیر بگذارد.

سطح پایین تستوسترون

سطح پایین تستوسترون که سطح T پایین نیز نامیده می‌شود؛ می‌تواند علائم مختلفی را در مردان ایجاد کند از جمله:

🔼کاهش میل جنسی

🔼کاهش انرژی

🔼افزایش وزن

🔼احساس افسردگی

🔼بدخلقی

🔼عزت نفس پایین

🔼موهای کم بدن

🔼استخوان‌های نازک‌تر

در حالی که تولید تستوسترون به طور طبیعی با افزایش سن کاهش می‌یابد، عوامل دیگر می‌توانند باعث کاهش سطح این هورمون شوند.

آسیب به بیضه‌ها و درمان سرطان با شیمی‌درمانی یا اشعه می‌تواند بر تولید تستوسترون تأثیر منفی بگذارد.

شرایط مزمن سلامتی و استرس نیز می‌توانند تولید تستوسترون را کاهش دهند.

برخی از این موارد عبارتند از:

🔼ایدز

🔼بیماری کلیوی

🔼اعتیاد به الکل

🔼سیروز کبدی

سطح تستوسترون به طور پیوسته در زنان بالغ کاهش می‌یابد.

با این حال سطح پایینT نیز می‌تواند علائم مختلفی را ایجاد کند از جمله:

🔼میل جنسی پایین

🔼کاهش استحکام استخوان

🔼تمرکز ضعیف

🔼افسردگی

سطوح پایین T در زنان می‌تواند ناشی از برداشتن تخمدان‌ها و همچنین بیماری‌های هیپوفیز، هیپوتالاموس یا غدد فوق کلیوی باشد که ممکن است برایشان تستوسترون‌درمانی تجویز شود.

با این حال اثر درمان بر بهبود عملکرد جنسی یا عملکرد شناختی در زنان یائسه نامشخص است.

کاهش بیش‌از حد سطح T در هیپرپلازی مادرزادی آدرنال

گاهی اوقات افزایش بیش از حد سطح T منجر به بیماری‌ با عنوان هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH) شناخته می‌شود.

افزایش بیش از حد تستوسترون می‌تواند منجر به آلت تناسلی بزرگ و غیرطبیعی در مردان و همچنین وجود دستگاه تناسلی غیرطبیعی در زنان به هنگام تولد شود.

علاوه بر این ممکن است CAH باعث ایجاد صدای بسیار قوی در مردان و رشد موهای صورت در زنان شود.

وجود هیپرپلازی مادرزادی آدرنال باید در نوزادان بررسی و به سرعت ثشخیص داده شود زیرا در صورت عدم تشخیص باعث کم آبی بدن، عادات تغذیه نامناسب و سایر علائم می‌شود همچنین می‌تواند باعث توقف رشد در فردی با این شرایط که در جوانی قد بلندی هم دارد؛ شود.

آزمایش تستوسترون چگونه انجام می شود؟

بررسی سطح تستوسترون نیاز به یک آزمایش خون ساده دارد.

این آزمایش معمولاً صبح‌ انجام می‌شود یعنی  زمانی که سطح T در بیشترین حالت خود می‌باشد.

گاهی اوقات این آزمایش باید برای تأیید اندازه‌گیری‌ها مجدداً انجام گیرد.

قبل از انجام آزمایش، پزشک ممکن است از شما بخواهد که مصرف هرگونه نسخه‌ای که می‌تواند بر سطح تستوسترون شما تأثیر بگذارد را قطع کنید. برخی از داروهایی که می توانند به طور مصنوعی سطح تستوسترون شما را افزایش دهند عبارتند از:

🔼استروئیدها (اما سطح T پس از قطع آنها  به سرعت کاهش می‌یابد.)

🔼باربیتورات‌ها

🔼ضد تشنج‌ها

🔼درمان با آندروژن یا استروژن

برخی از داروها ، از جمله مواد افیونی ، می توانند سطح تستوسترون شما را به طور مصنوعی کاهش دهند.

اگر از داروهای بالا استفاده می کنید ، به پزشک خود اطلاع دهید.

آنها اطمینان حاصل می کنند که نتایج آزمایش تستوسترون شما دقیق است.

برخی از داروها از جمله مواد توهم‌زا می‌توانند سطح تستوسترون شما را به طور مصنوعی کاهش دهند.

در صورت استفاده از  داروهای گفته شده در بالا، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

بسته به علائم شما پزشک ممکن است معاینه فیزیکی نیز انجام دهد

اگر بیمار مرد باشد در صورت مشاهده موارد زیر پزشک ممکن است دست به اقدامات فیزیکی بزند.

🔼از دست دادن موهای صورت

🔼کاهش قد

🔼علائم ژنیکوماستی (افزایش غیرطبیعی اندازه بافت سینه)

🔼افزایش غیر‌طبیعی وزن

در صورت زن بودن پزشک با مشاهده‌ی موارد زیر ممکن‌ است اقدامات فیزیکی انجام دهد:

🔼آکنه غیرطبیعی صورت

🔼رشد غیرطبیعی مو روی لب یا چانه (هیرسوتیسم)

🔼نازک شدن یا طاسی غیرطبیعی مو در سر

کیت‌‌های خانگی تستوسترون چندین شرکت مانند LetsGetChecked و Progene  به طور در دسترس هستند.

این کیت‌ها از خون یا بزاق‌ برای آزمایش سطح هورمون استفاده می‌کنند.

پس از انجام آزمایش، شما می‌توانید نمونه‌ی خود را برای آزمایش به آزمایشگاه بفرستید.

تا کنون چندین مطالعه از جمله مطالعه‌ای که برروی 1500 مرد 20 تا 90 ساله انجام شد؛ تأیید کرد که بزاق، شاخص نسبتاً دقیقی برای سنجش سطح تستوسترون می‌باشد.

این امر به ویژه هنگام تشخیص هیپوگنادیسم در مردان کاربرد دارد.

البته برخی از تحقیقات معتبر نشان می‌دهد که آزمایش بزاق به طور کامل قابل اعتماد نیست و برای اطمینان بیشتر به آزمایشات تکمیلی مانند آزمایش سرم، نیاز می‌باشد.

چگونه می‌توانم سطح غیرطبیعی تستوسترون خودمان را درمان کنم؟

در صورت مشکوک بودن به سطح غیرطبیعی هورمون یا مشاهده‌ی مشکلات رشد در فرزندان خود از پزشک  در مورد آزمایشات تستوسترون سوال کنید.

طیف گسترده‌ای از درمان‌ها در دسترس می‌باشد.

متداول‌ترین درمان برای تستوسترون پایین  جایگزین کردن تستوسترون (TRT) می‌‌باشد.

TRT به صورت تزریق، پچ پوستی یا ژل‌های موضعی حاوی تستوسترون تجویز می‌شود که جایگزین تستوسترون از دست رفته‌ی بدن شما می شود.

اگرچه این درمان رایج است ولی TRT دارای خطرات و عوارض جانبی می‌باشد. آنها عبارتند از:

🔼آپنه‌ی خواب (وقفه‌ی تنفسی)

🔼آکنه

🔼تشکیل لخته خون

🔼هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات یا رشد پروستات

🔼احتمال افزایش حمله قلبی و سکته مغزی

اگر از هرگونه دارو یا مکمل (مانند استروئیدها) که به طور غیرطبیعی بر سطح تستوسترون شما تأثیر می‌گذارد؛ استفاده می‌کنید پزشکتان ممکن است از شما بخواهد که مصرف آنها را متوقف کنید یا جایگزینی پیشنهاد دهد و علاوه بر این‌ها، تغییر در شیوه‌ی زندگی هم می‌تواند به تعادل سطح تستوسترون شما کمک کند.

به عنوان مثال ورزش کردن برای تقویت عضلات و کاهش وزن از طریق تغییرات رژیم غذایی بسیار مفید می‌باشند.

نتیجه‌گیری

اگر علائم غیرطبیعی مانند ریزش مو، کاهش وزن یا آکنه را به ویژه در سن زیر 40 سال مشاهده کردید باید برای بررسی سطح تستوسترون خود پزشک مراجعه کنید.

پزشک با تجویز آزمایش، سطح این هورمون را در بدن شما مورد بررسی قرار می‌دهد تا متوجه شود که آیا عواملی مانند شرایط زمینه‌ای، مسائل بهداشتی یا شیوه‌ی زندگی بر تولید تستوسترون شما تأثیر می گذارد یا خیر.

در بسیاری از موارد سطح تستوسترون می‌تواند به سادگی بر اساس سن، رژیم غذایی، رژیم دارویی یا حتی میزان فعالیت شما تغییر کند که این آزمایش می‌تواند؛ مشخص کند که آیا تغییرات در سطح تستوسترون بدن شما فقط در نتیجه‌ی روند طبیعی پیری یا در اثر از عوامل دیگری می‌باشد که در هر مورد نیاز به درمان‌های خاص خود می‌باشد.

نویسنده: سپیده ماهرانی

منابع:

https://www.healthline.com/health/low-testosterone/warning-signs

https://www.healthline.com/health/testosterone-test#TOC_TITLE_HDR_1