DHEA چیست؟

مقدمه:

به عنوان آندروسترون شناخته میشود،یک پیش ساز هورمون استروئیدی درونزا است.

این یکی از فراوان ترین استروئیدهای گردش خون در انسان است.

DHEA درغددفوق کلیوی،غدد جنسی و مغز تولید میشود.این ماده به عنوان یک واسطه متابولیک در بیوسنتز استروئیدهای جنسی آندروژن واستروژن وهم در غدد جنسی و هم در بافت های مختلف دیگر عمل میکند.

با این حال،DHEA همچنین دارای انواع مختلفی اثرات بیولوژیکی به خودی خود

 است که به مجموعهای از گیرنده های هسته و سطح سلول متصل می شود،

و به عنوان یک نورواستروئید و تعدیل کننده گیرنده های عامل نوروتروفیک عمل میکند.

در ایالات متحده،DHEA به عنوان مکمل بدون نسخه و دارویی به نام prasteroneبه فروش میرسد.

چرا آزمایش(DHEAs test) داده میشود؟

برای کمک به ارزیابی اینکه آیا غدد فوق کلیوی شما به درستی کار میکنند یا خیر.

برای تشخیص تومورها یا سرطانهای آدرنال؛ برای تعیین علت ویژگیهای بدنی مردانه (مرد زایی) در دختران و زنان یا بلوغ زودرس در پسران

چه زمانی باید آزمایش (DHEAs test)گرفت؟

هنگامی که یک دختر یا زن دارای موهای زائد صورت و بدن (هیرسوتیسم) ، آکنه ، عدم قاعدگی (امنوره) یا هنگامی که یک زن قادر به باردار شدن نیست (ناباروری) باشد.

هنگامی که یک پسر علائم بلوغ  (زودرس) مانند صدای عمیق تر، موهای ناحیه تناسلی یا رشد ماهیچه ها را نشان میدهد.

نمونه مورد نیاز برای DHEAs testچیست؟

نمونه خون از رگ بازوی شما گرفته شده است.

چه چیزی در حال آزمایش است؟

سولفات دهیدروآپی اندروسترون (DHEAS) یک هورمون جنسی مردانه (آندروژن) است که در مردان و زنان وجود دارد. این آزمایش سطح DHEA را در خون اندازه گیری میکند.

DHEAS:

در ایجاد ویژگیهای جنسی ثانویه مردان در سن بلوغ نقش دارد.میتواند توسط بدن به آندروژنهای قوی تر مانند تستوسترون و آندروستندیون تبدیل شود.

DHESمیتواند به هورمون زنانه استروژن تبدیل شود. DHEAS تقریباً منحصراً توسط غدد فوق کلیوی تولید  میشودومقادیر کمتری از تخمدان های زن و بیضه های مرد تولید میشود.

ازمایش DHEA برای چیست؟

آزمایش DHEAS برای تعیین اینکه آیا غدد فوق کلیوی به درستی کار میکنند یا خیر مفید است.

تومورهای آدرنال (سرطانی و غیر سرطانی) و بزرگ شدن غده فوق کلیوی (هیپرپلازی) میتواند منجر به افزایش سطح DHEAS شود. به ندرت، تومور تخمدان ممکن است DHEAS ایجاد کند.

DHEAS اضافی:

ممکن است در مردان بالغ مورد توجه قرار نگیرد،میتواند باعث بلوغ  (زودرس) در پسران جوان شود.

میتواند منجر به عدم وجود دورههای قاعدگی (آمنوره) و ایجاد ویژگیهای فیزیکی مردانه (مرد شدن) در دختران و زنان مانند موهای زائد بدن و صورت (هیرسوتیسم) شود.

میتواند باعث به دنیا آمدن نوزاد دختر با دستگاه تناسلی شود که از نظر ظاهری مشخصاً مرد یا زن نیست (دستگاه تناسلی خارجی مبهم)

چگونه از آزمون استفاده میشود؟

آزمایش برای سولفات دهیدروآپی اندروسترون (DHEAS) همراه با آزمایش تستوسترون و چندین هورمون مردانه دیگر (آندروژن) به موارد زیر سفارش داده شده است:

ارزیابی کنید که آیا غدد فوق کلیوی به درستی کار می کنند یا خیر

تمایز بین شرایط ترشح DHEAS ناشی از غدد فوق کلیوی از شرایطی که در بیضهها یا به ندرت در تخمدانها ایجاد میشود (تومورهای تخمدان)

کمک  به تشخیص تومورهای لایه بیرونی (قشر) غده فوق کلیوی (تومورهای آدرنال قشر) و سرطان های فوق کلیوی. کمک به تشخیص هایپرپلازی مادرزادی آدرنال و بزرگ شدن غدد فوق کلیوی (هیپرپلازی) در بزرگسالان

سطوحDHEA برای زنان چگونه است؟

در زنان، سطوح DHEAS اغلب به همراه هورمونهای دیگر مانند FSH ، LH ، پرولاکتین، استروژن و تستوسترون اندازه گیری میشود تا به تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) کمک کرده و سایر علل ناباروری، عدم قاعدگی را رد کند(آمنوره) و موهای زائد صورت و بدن (هیرسوتیسم).

سطوح DHEAS :

سطوح DHEAS ممکن است با هورمونهای دیگر برای بررسی و تشخیص علت ایجاد ویژگیهای بدنی مردانه (مرد زایی) در دختران جوان و بلوغ زودرس (زودرس) در پسران جوان تجویز شود.

هدف از تستDHEA

حصول اطمینان از تعیین صحیح میزانDHEA در خون بیماران بر اساس روش (Chemiluminescence immunoassay)CLIA.

دامنه کاربرد  HDEAs test:

این دستورالعمل جهت اندازهگیری کمی آنالیتDHEA در نمونه سرم یا پلاسمای انسان توسط دستگاه Liason در بخش هورمون آزمایشگاه کاربرد دارد .

صلاحیت و شایستگی کاربر:

جهت حصول اطمینان از نحوه صحیح این آزمایش توسط پرسنل بخش،

مطالعه کامل این دستورالعمل همراه با گذراندن دوره آزمایشی به مدت 7 روز کاری یا حداقل 5 RUN کاری تحت نظر مسئول بخش مربوطه الزامی است.

اقدامات وابسته :

آگاهی اساس آزمایشDHEA به روش CLIA. آگاهی از محدوده رفرانس آنالیت DHEA در سرم و تغییر مقدار آن دربیماریهای مختلف.

آگاهی از برنامه کنترل کیفی آزمایشگاه. آشنایی با اپراتوری و تحلیل نتایج دریافت شده از دستگاه. آگاهی از اصول ایمنی در آزمایشگاه

نمونه لازم و موارد رد نمونه :

نمونه سرم یا پلاسمای هپارینه یا EDTA. نمونه نباید همولیز، لیپمیک و یا ایکتریک باشد.

نمونه باید شفاف و فاقد هر گونه Clot و یا رشته های فیبرین باشد.

حداقل حجم مورد نیاز برای سنجش DHEA توسط دستگاه Liason مقدار 70 میکرولیتر می باشد.

ذخیرهسازی نمونه در دمای 2-8°c به مدت7 روز. ذخیرهسازی نمونه در دمای -20°c جهت نگهداری بیش از 7 روز.

نمونههای ذخیرهشده در فریز بعد از دفریز شدن باید توسط ورتکس، همگن شوند.از فریز کردن نمونه هایی که قبلاً دفریز شده اند به شدت اجتناب شود .

لوازم مورد نیاز :

کیت مورد نظر ساخت شرکت Diasorin

دستگاه ایمونوآنالایزر Liason

دستکشهای یکبار مصرف

اساس آزمایش :

در پدیده کمی لومینسانس واکنش شیمیایی باعث تهییج الکترون ها می شود ولی حاصل این تهییج مشابه فلورسانس بوده

و در حین بازگشت الکترون به سطح پایه انرژی ، نور نشری پدید می‌آید .

در کمی لومینسانس ترکیبات آلی اکسید میشوند.

این ترکیبات از قبیل لومینول و ایزولومینول میباشند که با یک عامل اکسید کننده ( مثل پراکسید هیدروژن، هیپوکلرید یا اکسیژن )

واکنش کامل شده و نورنشری از فراوردههای تهییج شده در واکنش اکسیداسیون حاصل می‌آید.

این واکنشها در حضور کاتالیزورها از قبیل آنزیمها، یونهای فلزی و یا کمپلکسهای فلزی و hemin انجام میشود.

روش انجام آزمایش :

کیت مورد نظر را حداقل نیم ساعت قبل از انجام آزمایش در جایگاه خود قرار دهید.نمونهها را به ترتیب در A-Rack قرار دهید و A-Rack را در جایگاه مخصوص خود جا بزنید.

از روی مانیتور شماره بیمار و نوع تست را انتخاب کنید. دستگاه را start کنید.

تفسیر نتایج :

برای کمک به بررسی عملکرد غده فوق کلیوی، جهت تشخیص تومورهای فوق کلیوی

و برای بررسی علت وجود صفات مردانه در خانم‌ها و بلوغ زودرس در پسران درخواست می‌شود.

زمانی که خانم‌ها نشانه‌هایی از هیرسوتیسم مانند رشد بیش از اندازه موهای زائد، آکنه، فقدان عادت ماهیانه و یا ناباروری بروز می‌دهند

نیز این آزمایش درخواست می‌شود.آمادگی خاصی احتیاج ندارد.

هورمون DHEA_Sچیست و محل ساخت آن در کجاست؟

DHEA-S هورمونی مردانه است که در هر دو جنس وجود دارد.

این هورمون مسئول بروز صفات ثانویه جنسی در مردان است و بعد از متابولیزه شدن در بدن

می‌تواند به تستوسترون و آندرستندیون و یا استروژن تبدیل شود.

محل اصلی ساخت این هورمون، قشر غدۀ فوق کلیوی است ولی میزان کمی‌از آن در بیضه‌ها و تخمدان‌ها ساخته می‌شود.‌

ترشح این هورمون به وسیلۀ هیپوفیز کنترل می‌گردد.

اندازه‌گیری DHEA به چه صورت است؟

اندازه‌گیریDHEA-S شاخص خوبی برای ارزیابی عملکرد غدۀ فوق کلیوی است.

اغلب این آزمایش با آزمایش‌های دیگری نظیر FSH،LH.Prolactin،Testosterone درخواست می‌شود.

سطح هورمونDHEA-S در نوزادان هر دو جنس بالا می‌باشد و زمان کوتاهی بعد از تولد سطح این هورمون کاهش می‌یابد و در دورۀ بلوغ مجدداً بالا می‌رود.

گردآورنده:  فاطمه گودرزی

منابع:

https://en.wikipedia.org/wiki/Dehydroepiandrosterone

https://demo.nextlab.ir/Documents/SOP-Tests/7C47E012-F908-4ACD-A9E8-0855360EF121.aspx

https://www.google.com/search?q=%D8%AA%D8%B3%D8%AA+dheas+%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwjw0vSUi5nyAhVGKBoKHWpwAdYQ_AUoAXoECAEQAw&biw=1536&bih=722#imgrc=kH6IQrpkmuY5vM