فهرست مطالب
آینده ی واکسن های HIV
مطالعات بالینی بر روی سه واکسن Imbokodo،HVTN 702 وMosaico وارد مراحل نهایی خود شده. دو واکسن از سه واکسن، در حال حاضر به طور گسترده در قارهی آفریقا مورد آزمایش قرار گرفته.
واکسنها در دو مرحله به داوطلبان تزریق شده. مرحلهی اول سیستم ایمنی بدن آماده و مرحله دوم آماده پاسخگویی به ویروس میشود.
این واکسنها، ترکیبی از پروتئینهای به دست آمده از استرینهای (سویه) متفاوت از ویروس HIV است که مثل کاشی در کنار هم قرار داده شدهاند.
محققان امید دارند که این واکسنها بتوانند ما را در برابر استرینهای متفاوت این ویروس مقاوم کند.
پژوهشگران نسبت به آینده مبارزه با ویروس HIV بسیار خوشبین هستند. آنها امیدوارند این سه واکسن تا سال ۲۰۲۱ وارد بازار جهانی شود.
البته گروهی از دانشمندان موفق به شناسایی پادتن خاصی شدند که پس از تلقیح و ورود ویروس HIV در بدن ترشح می شود.
هرچند این پادتن نسبت به پادتنهایی که قبلا شناسایی شدند سادهتر است و نمیتواند بدن را در برابر تعداد زیادی از انواع سویههای ویروس HIV مقاوم سازد، اما ویژگی مثبت این پادتن در توانایی پیگیری روند رو به رشد پادتن است که این اجازه را به پژوهشگران میدهد تا مبارزه عاملهای مقابله کننده با ایدز را به صورت فعالانهتر دنبال کند. هرچند تولید این پادتن در بدن بیماران مبتلا به ایدز کار دشواری است اما روشهای جدید آن را امکانپذیر میکند.
در حال حاضر ۳۷ میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا هستند که واکسنها روی آنها تاثیری ندارد. در واقع واکسن تنها میتواند از شیوع این ویروس به دیگر افراد جلوگیری کند.
تا پیش از آن تنها دارویی که میتواند بدن را در برابر ویروس HIV مقاوم کند داروی RrEP (Pre_Exposure Prophylaxis) بوده.
قرصی که باید روزانه مصرف شود و میتواند تا ۹۹% بدن را از ویروس HIV محافظت نماید. البته این داروی ضد رتروویروسی، برای افراد HIV_مثبت نیز به عنوان بخشی از درمان تجویز میشود. متاسفانه این دارو تنها در کشورهای آمریکا، کانادا، فرانسه، نروژ، کنیا، تایلند و آفریقای جنوبی موجود است و سایر کشورهای به آن دسترسی ندارد.
چرا پیدا کردن راهی برای درمان ایدز سخت است؟
ایدز، یا نشانگان اکتسابی کمبود ایمنی (Acquired immune deficiency syndrome) نوعی بیماری است که به واسطه ویروس نقص ایمنی (HIV)، در دستگاه ایمنی بدن ایجاد میشود. این ویروس با حمله به سلولهای ایمنی بدن، سیستم ایمنی را سرکوب میکند که منجر به ایجاد انواع عفونتها، سرطانهای فرصتطلب و تومورها میشود. لازم به ذکر است هیچکس، به علت ابتلا به ایدز نمیمیرد، بلکه به علت انواع بیماریهای جانبی که در به دنبال مبتلا شدن به ایدز در بدن به وجود میآید، از دنیا میرود.
این ویروس با حمله به سلولهای T_Helper، به مولکولهای CD4 سلول متصل میشود و آن را آلوده میکند. وقتی سلول آلوده شد، طی دو تا شش روز میمیرد و ویروسهای جدید وارد T_Helperهای دیگر شده و آنها را نیز آلوده میکنند. آنها همچنین علاوه بر لنفوسیتهای T، ماکروفاژها و لنفوسیتهای B را نیز آلوده میکنند.
RNA ویروس با کمک آنزیم بازرونویسی خود را به DNA تبدیل میکند و در ژنوم هستهای سلولهای ایمنی پنهان میشود. در نتیجه میتواند برای چند سال در حالت نهفتگی قرار بگیرد تا در زمان مناسب، خود را به صورت ایدز نشان دهد.
همچنین ویروس دارای سویههای گوناگون زیادی میباشد که داروها و واکسنهای تولید شده توانایی از بین بردن و مقابله با همهی انواع سویهها را ندارد. یکی دیگر از مشکلاتی که دانشمندان با آن مواجه هستند، مقاوم شدن سویهها به داروی هایی است که قبلا توانایی از بین بردن آنها را داشته است. به همین دلیل است که ساخت دارو و واکسن، یا پیدا کردن روش درمانی قطعی برای درمان ایدز همواره با شکست مواجه شده.
آیا هیچ راه درمانی برای ایدز وجود ندارد؟
از سال ۱۹۸۱ که این بیماری و علت آن کشف شد، تا سال ۲۰۰۹ نزدیک به سی میلیون نفر جان خود را به علت بیماریهای جانبی ناشی از ابتلا به ایدز، از دست دادند. همین موضوع باعث شد تحقیقات زیادی در راستی مبارزه و نابودی ویروس HIV در سراسر جهان به عمل آید.
متاسفانه هنوز هیچ نوع درمان یا واکسن موثری ساخته نشده. البته روش درمانی عمومی که در حال حاضر وجود دارد میتواند مدت دورهی نهفتگی ویروس را افزایش دهد و از تبدیل به حالت ایدز جلوگیری کند. این روش که به نام HAARTترکیبی یا امتزاجی شناخته میشود شامل دست کم سه دارو با حداقل دو نوع است (قابل ذکر است که عوارض جانبی مصرف این داروها بسیار زیاد میباشد.) که عامل مقابله با بازگشت ویروسی را شامل میشود.
*مهارکننده ترانس “کریپتاز” معکوس آنالوگ غیر نوکلئوزی (NNRTI)
*مهارکننده ترانس “کریپتاز” معکوس آنالوگ نوکلئوزی(NRTIS): که معمولا شامل زیدوودین یا تنوفوویر و لامیوودین یا امتریسیتابین است.
*ترکیب این عوامل که شامل مهارکننده “پروتئاز” (PI) میباشد که اگر دستور بالا کارایی نداشته باشد مورد استفاده قرار میگیرد.
این داروها فقط از افزایش رشد ویروس جلوگیری میکنند و درمان قطعی نیستند. همچنین اگر مصرف آنها قطع شود، پس از مدتی دوباره ویروس خود را ترمیم کرده و به صورت شدیدتر و گستردهتر بیمار را در معرض بیماری ایدز قرار میدهد.
البته روشهای تحقیقاتی که باعث از بین رفتن ویروس HIV در بدن آلوده شدگان به این ویروس، وجود دارد که در ادامه به دوتای آنها اشاره خواهیم کرد.
۱) تکنولوژی کریسپر:
چندی پیش دانشمندان دانشگاه تمپل آمریکا، با روش ویرایش ژن توسط تکنولوژی کریسپر توانستند ۵ موش از ۱۳ موش ترانسژنیک آلوده به HIV را اصلاح ژنتیکی کنند و ژنوم آنها را به طور کامل از ویروس HIV پاکسازی نمایند. هر چند این روش بر روی موشها آزمایش شد، دانشمندان امیدوارند بتوانند در آیندهی نزدیک آن را روی انسان نیز انجام دهند.
۲) پیوند مغز استخوان:
در سال ۲۰۰۷، زمانی که یک بیمار مبتلا به HIV، برای درمان سرطان خون خود مجبور به پیوند مغز استخوان شد، خود به خود HIV او نیز درمان شد. پس از انجام آزمایشات، پژوهشگران دریافتند مغز استخوانی که او دریافت کرده بود دارای نوعی جهش ژنتیکی نادر به نام CCR5 بوده که بدن انسان را در برابر ویروس HIV مقاوم میکند. این مانند آن است که بیماران مبتلا به جهشهای ژنتیکی F8C و F9 (که عامل انواع هموفیلی است.) در برابر بیماری مالاریا مقاوم هستند. پس از این کشف شگفتانگیز، دو نفر دیگر نیز با همین روش از ویروس HIV رهایی یافتند. البته این روش هنوز به عنوان یک روش درمانی عمومی مورد استفاده قرار نگرفته ولی میتواند در آینده یکی از گزینههای درمانی ایدز باشد.
در نهایت میتوان گفت با توجه به نبودن هیچ راه قطعی برای جلوگیری از انتقال ویروس HIV و درمان بیماری ایدز، تنها راه مطمئن برای مبتلا نشدن به این بیماری، پرهیز از رفتارهای پرخطر مانند روابط جنسی کنترل نشده و اعتیاد میباشد. هرچند تنها روشهای انتقال این بیماری به واسطهی رابطه ی جنسی و سوزن آلوده نمیباشد اما عمده انتقال این ویروس به واسطهی همین دو رفتار است.
همچنین میتوانیم با کسب اطلاعات درست دربارهی HIV و ایدز، به بیماران مبتلا به آن کمک کنیم. این بیماران از نظر وضعیت جسمانی و روانی به شدت تحت فشار هستند. با ندانستن و تفکرات اشتباه دربارهی این بیماری، زندگی را برای آنها سختتر نکنیم.
پینوشت: اگر تمایل به داشتن اطلاعات بیشتر دربارهی HIV دارید به صفحههای زیر مراجعه کنید.
بازنویسی: فاطمه عربعلیدوستی
بزرگ ترین مسابقه ی علمی کشور 📣