فهرست مطالب
قارچها موجودات زنده ای هستند که به واسطه برخی تفاوت‌ها، از جانوران و گیاهان متمایز می شوند. قارچها فواید فراوانی دارند که معروفترین مثال از خواص قارچها، داروی پنی سیلین است که از قارچی به همین نام به دست می آید. اما در عین حال منشأ بیماری نیز هستند و می توانند با برخی از گونه های خود، در انسان، دام، طیور و گیاهان ایجاد بیماری نمایند و برخی از قارچها به دلیل تولید سموم کشنده، قادر به آسیب رسانی جدی به انسان هستند. قارچ‌شناسی یا مایکولوژی شاخه‌ای از زیست‌شناسی است که به مطالعه قارچها می‌پردازد. زیست‌شناس با گرایش تخصصی در مایکولوژی را مایکولوژیست یا قارچ‌شناس می نامند. شاخه‌ای از قارچ‌شناسی،قارچ‌شناسی پزشکی (Medical mycology) می باشد.
معرفی قارچ شناسی پزشکی
قارچ‌شناسان پزشکی می توانند در زمینه های مختلف قارچ‌شناسی مانند قارچ‌شناسی بالینی، قارچ‌شناسی دامپزشکی و قارچ‌شناسی گیاهی تخصص داشته باشند. قارچ‌شناسان بالینی بر مطالعه قارچ هایی که باعث بیماری در انسان می شوند تمرکز دارند، در حالی که قارچ‌شناسان دامپزشکی عفونت‌های قارچی را در حیوانات مطالعه می‌کنند. قارچ‌شناسان گیاهی در مطالعه قارچ‌هایی که بر محصولات و سایر گیاهان تأثیر می‌گذارند تخصص دارند.
کاربرد رشته قارچ شناسی پزشکی
درمان عفونت‌های قارچی از مهم‌ترین وظایف در رشته قارچ‌شناسی پزشکی است که میلیاردها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد و در موارد شدید می‌تواند منجر به مرگ شود. با این حال قارچ‌شناسی پزشکی یک حوزه مهم و نادیده گرفته شده در میکروبیولوژی است که به جداسازی و شناسایی قارچها می‌پردازد.
در حال حاضر هیچ واکسن یا روش ایمنی درمانی برای قارچها وجود ندارد و علیرغم برخی اکتشافات مهم، دامنه داروهای ضد قارچی در اختیار ما برای درمان عفونت‌های قارچی محدود است. این حوزه نادیده گرفته شده پزشکی نیاز به سرمایه‌گذاری بسیار بیشتری دارد. مشکلات جدید همیشه در حال ظهور هستند و چالش مداوم گونه‌های مقاوم به چند دارو تهدید بزرگی برای سلامتی است.
وظایف و مسئولیت‌های قارچ‌شناس پزشکی
وظایف و مسئولیت‌های یک قارچ‌شناس پزشکی شامل موارد مختلفی است که با توجه به محیط کار آن‌ها متغییر خواهد بود اما کلیت فعالیت آن‌ها در زمينه پژوهشي شامل طراحي و اجراي پروژه هاي تحقيقاتي براي شناسايي قارچ ها به منظور ارتقاء سلامت جامعه، مطالعه و بررسي روش هاي جديد به منظور كسب آگاهي از شيوه هاي نوين پژوهشي در رشته قارچ شناسي پزشكي می باشد. در زمينه آموزشي فعالیت های متنوعی مانند طراحي و تدوين برنامه هاي آموزشي در زمينه‌هاي مرتبط با قارچ‌شناسی پزشکی، تدريس در زمينه‌هاي مرتبط با قارچ شناسی در سطوح دانشگاهي يا ديگر مراكز علمي، آموزش اصول و استانداردهاي ايمني حفاظت فردي و پيشگيري از ابتلاء به بيماريهاي قارچی، طراحي و تدوين روشهاي بهينه جهت آموزش دانشجويان و انجام نوآوري ها و خلاقيت هاي لازم در اين رابطه خواهد بود.
در نهایت هم در حوزه درمان تجویز داروهای ضد قارچ و ارائه مشاوره به سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی، شناسایی و تشخیص عفونت های قارچی با استفاده از تکنیک های مختلف آزمایشگاهی، همکاری با سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی برای ارائه مراقبت‌های جامع به بیماران، توسعه و اجرای اقدامات پیشگیری و کنترل عفونت و آموزش بیماران و سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی در مورد عفونت های قارچی و مدیریت آن‌ها است.
محیط کار رشته قارچ شناسی پزشکی
قارچ‌شناسان پزشکی در محیط‌های مختلفی از جمله بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، موسسات تحقیقاتی و دانشگاه‌ها کار می‌کنند. همچنین ممکن است در آزمایشگاه‌های خصوصی یا برای شرکت‌های داروسازی کار کنند. این حرفه از آن جهت حائز اهمیت است که عفونت‌های قارچی می‌تواند جدی و گاهی تهدید‌کننده زندگی باشد و قارچ‌شناسان پزشکی نقش مهمی در پیشگیری، تشخیص و درمان این عفونت‌ها دارند. قارچ‌شناسان پزشکی با سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی برای ارائه مراقبت‌های جامع به بیماران مبتلا به عفونت‌های قارچی همکاری می‌کنند و از دریافت درمان و حمایت مناسب اطمینان حاصل می‌کنند.
مزایا و معایب رشته قارچ شناسی پزشکی
مانند هر حرفه دیگری، قارچ شناسی پزشکی نیز مزایا و معایب خود را دارد. به طور مختصر به برخی از مزایا و معایب این رشته اشاره خواهیم کرد.
از مزایای این رشته با توجه به مقالات و نظرات افراد متخصص در این حوزه می توان به مواردی همچون: تقاضای بالا برای قارچ شناسان پزشکی؛ به ویژه در مناطقی که میزان بالای عفونت های قارچی وجود دارد، فرصت های تحقیق و نوآوری در زمینه قارچ شناسی، توانایی ایجاد تغییر در زندگی بیماران با ارائه درمان موثر برای عفونت های قارچی و حقوق و مزایای خوب آن اشاره کرد.
اما در سوی دیگر معایبی که به طور کلی به آن‌ها اشاره شده است به شرح ذیل می باشد:
– قرار گرفتن در معرض عوامل عفونی و مواد شیمیایی بالقوه خطرناک در آزمایشگاه
– ساعات کاری طولانی، از جمله آخر هفته‌ها و تعطیلات
– سطح بالای استرس و فشار برای ارائه تشخیص‌های دقیق و درمان‌های موثر
– فرصت‌های پیشرفت شغلی محدود در برخی زیر شاخه‌ها
معرفی کارشناسی ارشد قارچ‌شناسی پزشکی
کارشناسی ارشد ناپیوسته قارچ‌شناسی پزشکی از شاخه‌های علوم پزشکی است. در طی دوره آموزشی، دانشجویان این رشته از اهمیت قارچها در پزشکی و عفونت‌های ناشی از آن‌ها آگاه شده و سپس تشخیص، درمان و نحوه پیشگیری از آن‌ها را می‌آموزند. دانش‌آموختگان این مقطع با کسب مهارت‌های علمی و عملی رشته، علاوه‌بر آموزش تکمیلی آن، در انجام پروژه‌های تحقیقاتی مربوطه شرکت می‌کنند.
دروس و ضرایب کنکور کارشناسی ارشد قارچ‌شناسی پزشکی
تعداد کل واحدهای این دوره 32 واحد می‌باشد. که از این بین 6 واحد دروس اصلی، 20 واحد دروس اختصاصی و در نهایت 6 واحد پایان‌نامه را می‌گذرانند.
ظرفیت پذیرش کارشناسی ارشد قارچ‌شناسی پزشکی دانشگاه‌های دولتی
در سال تحصیلی 98-99 مجموع ظرفیت پذیرش برای دوره عادی کارشناسی ارشد قارچ‌شناسی پزشکی دانشگاه‌های دولتی 28 نفر و مجموع ظرفیت پذیرش برای دوره شهریه‌پرداز این رشته 8 نفر می‌باشد و در مقایسه آن در سال 1400 مجموع ظرفیت پذیرش برای دوره عادی کارشناسی ارشد قارچ‌شناسی پزشکی دانشگاه‌های دولتی 26 نفر و مجموع ظرفیت پذیرش برای دوره شهریه‌پرداز این رشته 2 نفر می‌باشد.
بررسی بازار کار رشته قارچ‌شناسی پزشکی
با بررسی‌های تقاضای شغلی این رشته می توان به این نتیجه رسید که با توجه به منطقه جغرافیایی و بستگی به شیوع بیماری‌های مربوطه، درخواست‌ها برای فعالیت در رشته قارچ‌شناسی پزشکی افزایش داشته‌است، به طوریکه در ایالات متحده آمریکا در سال جاری این رشد به هفت درصد رسیده‌است. همچنین کشورهای استرالیا، کانادا و بریتانیا در صدر لیست تقاضای شغلی قارچ‌شناسی پزشکی هستند.
- آینده تحصیلی رشته قارچ‌شناسی پزشکی
این رشته در 2 مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در ایران پذیرش دارد.
فارغ التحصیلان این رشته گزینه‌های انتخابی بسیار متنوعی برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری دارند:
وزارت علوم: دکترای زیست‌شناسی (کلیه گرایش‌ها)
وزارت بهداشت: دکترای رشته‌های ایمنی‌شناسی پزشکی، باکتری‌شناسی پزشکی، پزشکی مولکولی، نانو فناوری پزشکی، علوم سلولی کاربردی، ویروس‌شناسی پزشکی، زیست‌فناوری پزشکی، زیست‌پزشکی سامانه‌ای، انفورماتیک پزشکی (مجاز برای تمامی رشته‌های ارشد علوم پزشکی)، سلامت در بلایا و فوریت‌ها (مجاز برای تمامی رشته‌های ارشد علوم پزشکی)، سلامت و رفاه اجتماعی (مجاز برای تمامی رشته‌های ارشد علوم پزشکی)، اپیدمیولوژی (مجاز برای تمامی رشته‌های ارشد علوم پزشکی)، مددکاری اجتماعی (مجاز برای تمامی رشته‌های ارشد علوم پزشکی به شرط داشتن کارشناسی مددکاری)، گفتار درمانی (مجاز برای تمامی رشته‌های ارشد به شرط داشتن کارشناسی گفتار درمانی)
نویسنده: پریسا خدابخشی
منابع:
- http://cmm.mazums.ac.ir/
- https://www.news-medical.net/amp/health/What-is-Medical-Mycology.aspx
- https://www.sciencedirect.com/journal/journal-of-medical-mycology
- https://3gaam.com/field/content/1784/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%AF-%D9%82%D8%A7%D8%B1%DA%86-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C
- https://ariana.ac/%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%AF-%D9%82%D8%A7%D8%B1%DA%86-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C
- https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rstb.2015.0462
