آیا انگل‌ها می‌توانند عامل ایجاد ناباروری در انسان باشند؟

امروزه، ناباروری از جمله بیماری‌هایی است که در میان زوج‌ها رواج پیدا کرده است. گزارشات نشان داده که به‌طور معمول  از هر ده زوج یکی مبتلا به این بیماری می‌باشد. دلایل زیادی وجود دارد که منجر به ناباروری در زنان و مردان می‌شود. به عنوان مثال در خانم‌ها عدم تعادل هورمونی، بیماری تیروئید، استرس شدید و تومورهای هیپوفیز می‌تواند منجر به ناباروری شود. از علل بسیار مهم در بروز ناباروری، ابتلا به عفونت‌های دستگاه تناسلی است؛ این عفونت‌ها اغلب توسط میکروارگانیسم‌هایی ایجاد می‌شوند که می‌توانند باعث آسیب به باروری، در مردان و زنان شوند.

 گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد برخی از میکروارگانیسم‌هایی که زندگی انگلی دارند، همچون کرم‌ها، قارچ‌ها، تک‌یاخته‌ها و خود انگل‌ها می‌توانند تولیدمثل زنان و مردان را مختل کرده و باعث ناهنجاری‌های دستگاه تناسلی شوند. در کل از آن‌جایی که بیماری‌های انگلی، از جمله بیماری‌های شایع در سراسر جهان به شمار می‌روند؛ این امر سبب شد تا محققان توجه ویژه‌ای به روابط میان انگل و میزبان، داشته باشند. در این مقاله قصد داریم تا به بررسی اثر عفونت‌های انگلی بر ناباروری انسان بپردازیم. در ابتدا لازم است تا با مفهوم انگل آشنا بشویم.

انگل(Parasite) چیست؟

انگل ارگانیسم کوچکی است که در بدن موجودات زنده، زندگی کرده و غذای خود را از آن‌ها تأمین می‌کند. به طور کلی انگل‌‌ها جاندارانی با تنوع گونه‌ای بسیار زیاد هستند که شامل برخی از قارچ‌ها، ویروس‌ها، باکتری‌ها، کرم‌ها‌، شپش و آمیب‌ها است. این موجودات زنده میزبان‌های متعددی مانند انسان، حیوانات و گیاهان را برای ادامه حیات خود انتخاب می‌کنند؛ آن‌ها می‌توانند از طریق مصرف غذا یا آب آلوده، گزش و یا تماس جنسی وارد بدن میزبان خود شوند.  از شایع‌ترین انگل‌هایی که می‌توانند در بدن انسان موجب عفونت شوند؛ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تریکومونیازیس:  بیماری انگلی است که از راه تماس جنسی منتقل می‌شود و معمولا بدون علامت است. گزارشات نشان داده که این مورد می‌تواند در برخی از افراد منجر به علائمی همچون  خارش، قرمزی، تحریک ناحیه تناسلی و خروج ترشحات از این ناحیه شود.
• ژیاردیازیس: این انگل می‌تواند در بدن انسان منجر به اسهال، نفخ، ناراحتی معده، مدفوع چرب و دهیدراتاسیون (از دست دادن مایعات بدن) شود.
• کریپتوسپوریدیوز: تحقیقات نشان داده که این انگل ممکن است باعث کرامپ و درد معده، تهوع، استفراغ، دهیدراتاسیون، کاهش وزن و تب شود.
• توکسوپلاسموز: این انگل در انسان می‌تواند با علائمی همچون ویروس آنفولانزا، مانند تورم غدد لنفاوی و دردهای عضلانی دیده شود.

اندازه انگل‎ها می‌تواند از ارگانیسم‌های کوچک و تک سلول به نام تک‌یاخته تا کرم‌هایی که با چشم غیر مسلح دیده می‌شوند متغیر باشد. همانطور که گفته‌شد؛ انگل‌ها موجوداتی هستند که برای زنده ماندن از موجودات دیگر یا میزبان‌های خود برای ادامه حیات استفاده می‌کنند. برخی از انگل‌ها به‌طور محسوسی بر میزبان خود تأثیر نمی‌گذارند و برخی دیگر علاوه بر رشد، در میزبان خود تولید مثل نیز می‌کنند و در نتیجه به اندام میزبان خود حمله کرده و آن را بیمار می‌کند و در نهایت باعث عفونت انگلی می‌شود.

 جالب است بدانید که هیچ واکسنی برای بیماری‌های انگلی وجود ندارد. اما برخی از داروها برای درمان عفونت‌های انگلی در دسترس هستند. تا اینجا با مفهوم انگل آشنا شدیم؛ حال قصد داریم به برسی انگل‌هایی که در باروری تاثیر‌گذار هستند بپردازیم. بر اساس گزارشات تهیه شده توسط محققان و دانشمندان، یکی از انگل‌هایی که با ایجاد عفونت، در ناباروری اثرگذار هست و در دسته انگل‌های تک یاخته قرار می‌گیرد تریکوموناس واژینالیس نام دارد؛ حالا قصد داریم تا درباره این انگل بیشتر صحبت کرده و شما را با آن آشنا کنیم.

تریکوموناس واژینالیس را بشناسیم!

بیماری تریکومونیازیس(تریک) از شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی غیر ویروسی(STD) در جهان به شمار می‌رود. عامل ایجاد کننده این بیماری نوعی انگل تک‌یاخته به نام تریکوموناس واژینالیس است که با ایجاد درگیری و عفونت در ناحیه تناسلی مردان و زنان همراه است. به‌طورکلی هر شخصی که از نظر جنسی فعال باشد، می‌تواند به این عفونت مبتلا شود؛ این بیماری اغلب در زنان شایع‌تر است اما مردان را نیز می‌تواند درگیر کند.

اگرچه بیماری تریکوموناس علائم مشخصی ندارد، اما اکثر افرادی که به این انگل مبتلا می‌شوند، به دلیل تظاهرات بالینی محدود یا متفاوت، نمی‌توانند به‌راحتی تشخیص دهند که منشأ مشکل آن‌ها این بیماری است یا خیر. افراد مبتلا معمولا هیچ علامتی ندارند و اغلب در طولانی‌مدت دچار عوارض خاصی نمی‌شوند. با این‌حال اگر با وجود علائم و تشخیص پزشک، درمان خاصی صورت نگیرد، احتمال ابتلا و انتشار از طریق رابطه جنسی بسیار زیاد است.

تریکوموناس واژینالیس در مردان و زنان

به‌طور معمول کیفیت اسپرم توسط هیچ مردی مورد توجه قرار نمی‌گیرد مگر تا زمانی که شروع به برنامه‌ریزی برای داشتن فرزند کند. در واقع این بی‌توجهی به کیفیت اسپرم باید اصلاح شود؛ طبق گزارشات، اکثر موارد ناباروری در مردان به علت ناسالم بودن اسپرم و یا تعداد کم اسپرم است. از جمله مواردی که موجب کاهش کیفیت اسپرم می‌شود؛ عدم رعایت بهداشت و به دنبال آن ابتلا به عفونت‌های باکتریایی و یا انگلی است. همان طور که گفته شد تریکوموناس واژینالیس از جمله انگل‌هایی است که می‌تواند موجب ایجاد عفونت در مردان و زنان شود.

انگل شایع عفونت‌های تک یاخته‌ای تریکوموناس واژینالیس، در دستگاه تناسلی مردانه یافت می‌شود. گزارشات نشان داده که این انگل مسئول ایجاد اختلالات دستگاه تناسلی، اورتریت غیر گونوکوکی و پروستاتیت است. این انگل همچنین مانع حرکت اسپرم می‌شود که برای IVF بسیار حیاتی است. پس همان‌طور که متوجه شدید این انگل در مردان نیز می‌تواند موجب ناباروری شود. جالب است بدانید که این بیماری می‌تواند در زنان علائمی همچون ترشحات بد بوی واژن، خارش ناحیه تناسلی و ادرار سوزناک را به دنبال داشته باشد.

در مقابل، مردان مبتلا به این بیماری، معمولاً هیچ علائمی ندارند. زنان باردار مبتلا به Trichomoniasis ممکن است در معرض خطر بیشتری برای زایمان زودرس باشند. در انتها قصد داریم تا روش‌های انتشار این بیماری را برای شما توضیح دهیم.

نحوه انتشار بیماری تریکوموناس

این انگل در طول رابطه جنسی به‌راحتی از یک فرد آلوده به یک فرد غیر آلوده منتقل می‌شود و همان طور که بالاتر گفته شد به دلیل داخلی بودن اندام تناسلی زنان، این بیماری در آن‌ها شایع‌تر از مردان است. عمده‌ترین قسمت بدن در زنان که درگیر این انگل شده و عفونی می‌شود، دستگاه تناسلی تحتانی(فرج، واژن، دهانه رحم یا مجرای ادرار) است. در مردان نیز شایع‌ترین عضو بدن که عفونی می‌شود، داخل آلت تناسلی (مجرای ادرار) است که می‌تواند در طول رابطه جنسی، انگل را از آلت تناسلی به واژن یا از واژن به آلت تناسلی منتشر کند.

جالب است بدانید که این انگل‌ حتی می‌تواند از واژنی به واژن دیگر نیز سرایت کند. طبق آمارهای منتشرشده، انتقال این انگل از سایر اعضای بدن مانند دست‌ها، دهان و یا مقعد شایع نیست و نمی‌تواند در این اندام‌ها ایجاد عفونت کند. از نظر علائم لازم به ذکر است که بدانید هنوز به طور دقیق مشخص نیست که چرا برخی از افراد مبتلا به عفونت، علائم را واضح نشان می‌دهند؛ این درحالی است ‌که برخی دیگر از افراد مبتلا، هیچ علامتی ندارند. تحقیقات نشان‌داده که شدت علائم احتمالاً به عواملی مانند سن، جنسیت و وضعیت سلامت فرد بستگی دارد. با این ‌وجود، نکته‌ای که شایان توجه است این است که افراد آلوده بدون علائم، می‌توانند عفونت انگلی را به‌راحتی به دیگران منتقل کنند.

علائم تریکوموناس

همان‌طور که گفته شد انگل تریکوموناس در طول رابطه جنسی، برای انتقال از بدن فرد آلوده حرکت کرده و به بدن فرد سالم منتقل می‌شود. هنوز مشخص نیست که این بیماری از زمان انتقال انگل تا ابتلا کامل به‌طور قطعی چقدر زمان می‌برد، اما طبق آمار‌های به دست امده از گزارشات محققان، تصور می‌شود که این زمان بین چهار تا بیست و هشت روز باشد. اغلب زنان و اکثر مردان مبتلا به این بیماری در ابتدا هیچ علامتی ندارند اما هر چه بیماری پیشرفت می‌کند، علائم و نشانه‌هایی را از خود نشان می‌دهد که قصد داریم ابتدایی‌ترین علائم ابتلا به این بیماری را در زنان برای شما نام ببریم:

• تغییر رنگ (سفید، خاکستری، زرد یا سبز) و بو ترشحات واژن (بوی تند)
• قرمزی همراه با سوزش و خارش در ناحیه تناسلی
• درد در هنگام دفع ادرار یا مقاربت جنسی

تریکوموناس در مردان اغلب سبب ایجاد علائم و آثاری که به طور بالینی دقیق مشخص باشد، نمی‌شود. خیلی کم پیش می‌آید که برخی از مردان مبتلا به تریکوموناس دچار علائم شوند اما به‌طورکلی می‌توان گفت مبتلایان مردی که نشانه‌هایی را تجربه می‌کنند، اغلب به موارد زیر اشاره دارند و یا از برخی از آن‌ها شکایت می‌کنند:

• خروج ترشحات غیرطبیعی از آلت تناسلی
• احساس سوزش در هنگام دفع ادرار
• احساس سوزش پس از رسیدن به نقطه انزال
• خارش و تحریک آلت تناسلی از درون

خب از موضوع اصلی دور نشویم؛ تمام این مطالب گفته شد تا شمارا به طور کامل با این انگل آشنا کنیم. حالا قصد داریم به برسی این انگل در دوران بارداری و تاثیرات آن بر روی زنان باردار بپردازیم.

تاثیر تریکومونیازیس بر بارداری

از عوارض ابتلا به این انگل، علاوه بر ایجاد عفونت می‌توان به تولد زودرس نوزادان، پارگی زودرس غشاء (PPROM) و داشتن یک نوزاد با وزن کم اشاره کرد، همچنین این عفونت می‌تواند شما را مستعد ابتلا به HIV کند. جالب‌ترین چیز درباره این انگل این است که، احتمال آن‌که کودک شما هنگام زایمان به انگل تریکومونا آلوده شود وجود دارد؛ اما این اتفاق بسیار نادر است و عفونت را می‌توان با آنتی بیوتیک درمان کرد.

انجام غربالگری برای اطمینان از عدم ابتلا به تریکومونیازیس در دوران بارداری

اگر فرد مبتلا به این انگل دارای علائم باشد، پزشک غربالگری را برای برسی و تشخیص این انگل پیشنهاد نمی‌کند؛ چرا که برخی محققان معتقد هستند که انجام این کار حتی ممکن است خطر زایمان زودرس را افزایش دهد پس به همین دلیل، فقط زنانی که علائم آزار دهنده دارند در دوران بارداری از نظر تریکومونیا مورد آزمایش و درمان قرار می‌گیرند.

درمان تریکومونیازیس در دوران بارداری

معمولا اگر فرد دارای ترشحات واژنی غیر معمول و علائم آزار دهنده باشد، پزشک یک دوره از مترونیدازول خوراکی به شما تجویز می‌کند؛ چرا که مصرف این دارو در دوران بارداری برای نوزاد بی‎خطر است اما توجه داشته باشید که شریک زندگی شما نیز باید به صورت هم زمان تحت درمان قرار گیرد، حتی اگر علامتی نداشته باشد. در این میان شما باید از مقاربت جنسی با شریک زندگی خود، خودداری کنید تا هر دو، طول درمانی خود را تمام کنید و عاری از علائم باشید، در غیر این صورت ، شما دوباره در معرض خطر هستید.

خب، تا اینجا به طور کامل با تریکوموناس واژینالیس و تاثیرات آن بر باروری زنان و مردان آشنا شدید؛ حالا قصد داریم تا شما را با یکی دیگر از انگل‌هایی که می‌تواند علاوه بر سلامت انسان، بر بارداری نیز اثر گذار باشد آشنا‌کنیم. انگل دیگری که در دسته کرم‌های انگلی قرار می‌گیرید و تحقیقات ثابت کرده که می‌تواند بر باروری اثرگذار باشد، شیستوزومیازیس است.

شیستوزوما چیست؟

از جمله بیماری‌های شایعی که تا کنون دویست و هفت میلیون نفر را در هفتاد و شش كشور جهان و عمدتاً در كشورهای در حال توسعه در آسیا، آفریقا، آمریكای جنوبی و مرکزی و خاورمیانه مبتلا كرده است. گزارشات نشان داده که حدود هشت صد میلیون نفر نیز در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. به نظر شما این بیماری چیست؟ شیستوزومیازیس یكی از شایع‌ترین بیماری‌های انگلی در جهان به شمار می‌رود و عامل این بیماری، انگلی بنام شیستوزوما می‌باشد که  نوعی كرم پهن است و در آب‌های شیرین دارای حلزون زندگی می‌كند به همین دلیل این بیماری را تب حلزون نیز می‌نامند. شیستوزوما پنج گونه دارد که در ایران تنها نوع ادراری یا هماتوبیوم آن موجب ایجاد بیماری می‌شود.

گونه‌های شیستوزوما که ایجاد بیماری می کنند

• شیستوزوما هماتوبیوم (در آفریقا و ایران)
• شیستوزوما مانسونی (در آفریقا و آمریکا)
• شیستوزوما ژاپونیکوم (در شرق دور و چین و ژاپن)

شیستوزوما در بارداری

این انگل توانایی دارد که ظرفیت تولید مثلی زنان را مختل کرده و باعث ناهنجاری‌های دستگاه تناسلی ‌شود، برای مثال می‌تواند فرایند لقاح را غیرممکن کرده و یا در صورت وقوع لقاح، از رشد طبیعی جفت جلوگیری ‌کند. علاوه بر این‌ها این انگل توانایی ایجاد پاپول فرج، تورم، تومور، خونریزی نامنظم واژن، ناباروری لوله‌ای و حاملگی خارج از رحم را نیز دارد. بیماران مبتلا به سیروز ناشی از شیستوزوم معمولا دارای اختلال عملکرد غدد جنسی هستند.

نویسنده: هلیا مشهدی باقر کرباسی

منابع

منبع1، منبع2، منبع3، منبع4، منبع5، منبع6، منبع7، منبع8، منبع9