فهرست مطالب
آیا یافته‌های جدید در رابطه با ایست بازرسی ایمنی می‌توانند از فرار سلول‌های سرطانی جلوگیری کنند؟
سرطان ریه
درحال حاضر، سرطان ریه بالاترین سطح بیماری و مرگ‌و‌میر را در سراسر جهان دارا است. در زمان گذشته، گزینه‌های درمانی برای این بیماران عمدتا شیمی‌درمانی و استفاده از محدودکننده‌ها بود؛ اما پس از گذشت زمان، سلول‌های سرطانی مقاومت نشان دادند. یکی از این مکانیسم‌های سلول‌های تومور، فرار از سیستم ایمنی است؛ بنابراین فعال کردن مکانیسم فرار ایمنی سلول‌های تومور، ایمونوتراپی و به‌خصوص مهارکنندههای ایست بازرسی، امیدواریِ بسیاری برای درمان بیماری سرطان نشان داده‌اند. با این‌وجود، همچنان مشکلاتی در رابطه با کاربرد این مهارکننده‌ها وجود دارد؛ مانند عدم وجود نشانگرهای زیستی موثر برای پیش‌بینی میزان اثربخشی. آیا می‌توان با چنین ترفندهای درمانی، دست سلول‌های سرطانی را از پشت بست؟
روش درمانی آی‌سی‌آی
سرطان ریه عامل اصلی مرگ‌ومیرهای ناشی از سرطان است. از نظر بافت‌شناسی، سرطان ریه به دو دسته‌ی سرطان ریه‌ی سلول کوچک و سرطان ریه‌ی سلول غیرکوچک تقسیم می‌شود. با ظهور روش درمانی بازدارنده‌های بازرسی ایمنی”آی‌سی‌آی”، مزایای قابل توجهی برای ادامه زندگی بیماران مبتلا به سرطان ریه از نوع سلول غیرکوچک به وجود آمده است. این روش درمانی از افزایش میزان سمیت در بدن بیمار جلوگیری می‌کند. بیش از دو دهه است که تغییر بزرگی در درمان بیماری سرطان ایجاد شده است و به سمت داروهای هدفمند درحال حرکت است. در مقایسه با داروهای مورد استفاده در شیمی‌درمانی سنتی، داروهای هدفمند توانایی تمایز سلول‌ها را دارند و به‌طور خاص سلول‌های سرطانی را مورد هدف قرار می‌دهند اما به سلول‌های سالم آسیب نمی‌زنند؛ درنتیجه قدرت بالا و سمّیت کمی دارند.
به‌طور کلی داروهای هدفمند به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ مولکول‌های کوچک و مولکول‌های بزرگ. با تکامل علم زیست‌شناسی و استفاده از فناوری‌های پیشرفته طراحی داروهای رایانه‌ای، داروهای ضد سرطان با مولکول‌های کوچک وارد مرحله‌ی توسعه و پیشرفت شده‌اند. با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، همچنان مشکلاتی در برابر داروهای ضدسرطان با مولکول‌های کوچک وجود دارد. اولین چالش مقاومت دارویی است. تقریبا همه‌ی داروهای ضدسرطان هدف، پس از دوره‌ای از استفاده‌ی بالینی با مقاومت روبه‌رو می‌شوند. دلیل اصلی این مقاومت جهش ژنی است. در رابطه با این موضوع دو دیدگاه وجود دارد. در دیدگاه اول می‌گوید که عامل به‌وجود آمدن جهش‌های ژنی داروها هستند. دیدگاه دوم می‌گوید که جهش‌های مقاوم به دارو از قبل وجود داشته‌اند.
تومورها چگونه از حمله‌ی سیستم ایمنی بدن جلوگیری می‌کنند؟
یکی از فرضیه‌های اصلی در رابطه با سلول‌های تومور، فرار از دستگاه ایمنی برای حمله و گسترش یافتن در بدن است؛ که توسط ترکیبی از گیرنده‌های مهاری و تحریک‌کننده کنترل می‌شود. سلول‌های تومور می‌توانند با ایجاد ایست بازرسی ایمنی، از حمله‌ی سیستم ایمنی بدن فرار کنند. می‌توان با مسدود کردن این بازرسی‌های ایمنی، سیستم ایمنی بدن را فعال کرده و از فرار سلول‌های تومور جلوگیری کرد. امروزه مهارکنندههای بازرسی ایمنی “آی‌سی‌آی” برای درمان تومورهای بدخیم مانند سرطان ریه توسعه یافته‌اند. به کمک توسعه بالینی “آی‌سی‌آی”ها دوره‌ی جدیدی از درمان‌های ضد توموری آغاز شده است، اما پاسخ‌های مداوم و مزیت‌های قابل توجهی برای بقا در تومورهای متعدد نشان‌دهنده‌ی این است که “آی‌سی‌آی” برای همه‌ی بیماران جواب نخواهد داد.
بازدارنده‌های ایست بازرسی ایمنی
ایمونوتراپی روشی درمانی است که با استفاده از داروهای خاصی به سیستم ایمنی بدن فرد کمک می‌کند تا بتواند سلول‌های سرطانی را به‌طور مداوم بشناسد و نابود کند. بازدارنده‌های ایست بازرسی ایمنی، بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند؛ توانایی آن‌ها در جلوگیری از حمله به سلول‌های طبیعی بدن است. سیستم ایمنی از پروتئین‌های بازرسی که در سلول‌های ایمنی قرار دارند، استفاده می‌کند. عملکرد این پروتئین‌ها به گونه‌ای است که برای شروع پاسخ ایمنی، مانند کلید روشن و خاموش عمل می‌کنند. سلول‌های سرطانی می‌توانند از این نقاط بازرسی استفاده کنند تا از حمله‌ی سیستم ایمنی جلوگیری کنند. به داروهایی که ایست بازرسی را مورد هدف قرار می‌دهند، مهارکنندههای بازرسی می‌گویند. این داروها به درمان افراد مبتلا به سرطان ریه کمک می‌کنند.
ارتباط تومور و سلول‌های T سیستم ایمنی
سیستم”آی‌سی‌آی” شامل مرگ برنامه‌ریزی‌شده‌ی سلولی(زمانی که زنده‌ماندن یک سلول برای موجود زنده ایجاد خطر کند، سلول با مرگ برنامه‌ریزی‌شده خودکشی می‌کند) و سلول “تی” است. سلول‌های “تی” از انواع سلول‌های ایمنی بدن هستند؛ بر روی آن‌ها پروتئین‌هایی قرارگرفته استکه این پروتئین‌ها از حمله‌ی سلول‌های”تی” به سایر قسمت‌های بدن جلوگیری می‌کنند. در بدن ما سیستمی وجود دارد که از فعال شدن بیش از حد سلول‌های”تی” برای هوموئستازی(قطع خونریزی به روش‌های گوناگون) و خودایمنی جلوگیری می‌کند. سلول‌های تومور درحال پیشرفت با استفاده از این ویژگی باعث کاهش عملکرد و تکثیر سلول‌های”تی” و افزایش فرسودگی آن‌ها می‌شوند؛ درنتیجه از تخریب سلول‌های ایمنی فرار می‌کنند. برای این‌که پاسخ ایمنی سلول‌های”تی” به سلول‌های توموری تقویت شود، تکنیک”آی‌سی‌آی” مسیر سیگنال‌دهی را غیرفعال می‌کند؛ درنتیجه آن‌ها را از بین میبرد.
نقش داروهای مورد استفاده در روش درمانی آی‌سی‌آی
زمانی که سلول‌های تومور به کمک مکانیسم‌های متعددی مانند تغییر آنتی‌ژن مقاومت می‌کنند؛ از سیستم ایمنی فرار می‌کنند. “آی‌سی‌آی” سیستم ایمنی فرد را فعال می‌کند و بر مسیرهایی که تومور را گیر می‌اندازد، غلبه می‌کند. داروهایی که در این روش درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، پاسخ ایمنی را در برابر سلول‌های سرطانی افزایش می‌دهند؛ درنتیجه برخی از تومورها را کوچک کرده و یا رشد آن‌ها را کند می‌کنند. با استفاده از این روش می‌توان پروتئین‌های خاصی را که در سلول‌های تومور و سلول‌های ایمنی وجود دارند را مسدود کرد. این کار به افزایش پاسخ ایمنی در برابر سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. روش”آی‌سی‌آی” به‌طور گسترده در بیماران مبتلا به سرطان ریه استفاده می‌شود. این روش بدون عوارض جانبی نیست و گران است. روش”آی‌سی‌آی” برای همه‌ی بیماران جواب نخواهد داد. عوارض جانبی آن شامل خستگی، سرفه، تهوع، خارش، دردمفاصل و اسهال است.
سلول‌های کلارا چیست؟
محققان مجموعه‌ای از عوامل ضد سرکوب‌کننده سیستم ایمنی را شناسایی کردند که می‌توانند توسط سلول‌هایی به‌نام سلول‌های”کلارا”(سلول‌های حاوی گرانول‌های ترشحی که پروتئین‌هایی ترشح می‌کنندکه نایژک را در برابر مواد اکسیداتیو و التهاب حفاظت می‌کنند) ترشح می‌شوند. آن‌ها در موش‌هایی که مبتلا به سرطان ریه بودند، نشان‌دادند که سلول‌های”کلارا”، عملکرد سرکوبکنندهی ایمنی، موسوم به سلول‌های سرکوبکنندهی مشتق از میلویید را مهار می‌کنند. مهار این سرکوب‌کننده‌ها منجر به افزایش تعداد سلول‌های “تی” ضد تومور شده و اثربخشی ایمونوتراپی را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد. این تلاش‌ها، درمان‌هایی مانند مهارکنندههای بازرسی را به همراه داشته است که تا حدی اثرات سرکوبکنندهی سیستم ایمنی تومورها را بر طرف می‌کند.
نقش اشعه یونیزه در اثربخشی درمان‌های بازرسی ایمنی
همچنین در سال‌های اخیر مشاهده شده است که اشعه‌ی یونیزه، می‌تواند به این فرآیند کمک کند و اثربخشی درمان‌های بازرسی ایمنی را افزایش دهد. در مطالعه‌ی جدید، دانشمندان با استفاده از موش مبتلا به سرطان ریه، ابتدا دریافتند که این اثردر دوز متوسط اشعه به اوج خود رسیده و باعث چهار برابر شدن نسبت”آی‌سی‌آی” تا چهل درصد شده است. اکنون محققان امیدوارند که این مولکول‌های ترشح شده بتوانند نه تنها برای این بیماران مبتلا به سرطان ریه، بلکه برای بیماران مبتلا به سایر سرطان‌ها نیز تاثیرگذار باشند.
این مولکول‌ها همچنین ممکن است که به عنوان نشانگرهای زیستی برای پیش‌بینی پاسخ به پرتودرمانی ترکیبی و ایمونوتراپی مفید باشد. درواقع نشانگرهای زیستی سرطان ریه قطعاتی از “دی‌ان‌ای” و پروتئین‌ها یا هورمون‌هایی هستند که توسط سلول‌های سرطانی آزاد می‌شوند و یا بدن در پاسخ به سرطان آن‌ها آزاد می‌کند. سرطان ریه دارای دو نوع اصلی نشانگرهای زیستی است؛ نوع اول نشانگرهای زیستی جهش هستند که به رشد سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند؛ نوع دوم نشانگرهای زیستی سیستم ایمنی هستند که پیش‌بینی می‌کنند سرطان فرد بیمار تا چه اندازه به ایمونوتراپی واکنش نشان می‌دهد. به کمک نشانگرهای زیستی، تشخیص و درمان سرطان ریه توسعه یافته است. محققان به کمک این تغییرات ژنی توانسته‌اند به درمان‌های جدید و دقیق‌تری دست یابند.
نویسنده: فاطمه دهقان آبندانکشی، مریم جلالی
مترجم: غزل رضا‌زاده
ویراستار: رضا ولی‌پور پرچنکی
منابع:
