فهرست مطالب
شتاب‌دهنده
شتابدهندهها نقش مهمی در رشد و توسعه استارت‌آپ‌ها دارند. از‌آنجایی‌که سرمایه‌گذاری‌های جدید تلاش می‌کنند در بازارهای رقابتی پیشرفت کنند، استارت‌آپ‌ها و مراکز رشد، منابع و پشتیبانی ارزشمندی را در حین یادگیری نحوه راه‌اندازی یک کسبوکار ارائه می‌کنند. با تقویت نوآوری، این برنامه‌ها به ستون فقرات موفقیت برای کارآفرینان بی‌شماری تبدیل شده‌اند. اگر با این دو چندان آشنا نیستید، پیشنهاد می‌کنیم تا آخر این مقاله با ما همراه باشید.
شتاب‌دهنده کسبوکار چیست؟
شتاب‌دهنده کسبوکار برنامه‌ای است که برای کمک به استارتاپ‌های تأسیس‌شده در مقیاس سریع طراحی‌شده است و اغلب در ازای سهام در کسبوکار، بودجه ارائه می‌کند.
شتابدهندهها اغلب از استارت‌آپ‌ها می‌خواهند تا قبل از درخواست، حداقل یک محصول قابل دوام یا یک تیم ثابت داشته باشند. پس از پذیرش، استارت‌آپ‌ها دوره‌ای شدید از رشد و توسعه را پشت سر می‌گذارند که اغلب در طول سه تا شش ماه می‌گذرد.
در طول این مدت، استارت‌آپ‌ها از کارآفرینان، سرمایه‌گذاران و رهبران تجاری با تجربه، راهنمایی و منابع دریافت می‌کنند. شتاب‌دهنده‌های استارت‌آپ معمولاً در یک روز نمایشی به اوج خود می‌رسند، جایی که استارت‌آپ‌ها کسبوکار خود را به اتاقی پر از سرمایه‌گذاران بالقوه می‌برند.
شتاب‌دهنده‌های کسبوکار چگونه کار می‌کنند؟
شتاب‌دهنده‌های کسبوکار برنامه‌هایی هستند که عموماً بر رشد یا دسترسی به بازار تمرکز دارند. آنها این کار را با ارائه مواردی مانند تأمین مالی، آموزش، شبکه‌سازی و حتی فرصتی برای ارائه کسبوکار خود به سرمایه‌گذاران در زمان پایان برنامه انجام می‌دهند.
این برنامه‌ها می‌توانند به خصوص طاقت‌فرسا باشند و اغلب شامل سه تا شش ماه مربی‌گری شدید، راهنمایی، جلسات مورد نیاز و موارد دیگر می‌شوند.
بسیاری از شتابدهندهها با سرمایه‌گذاران فرشته یا شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر کار می‌کنند یا توسط آنها تأسیس شده‌اند و شبکه‌ای ارزشمند برای استارت‌آپ‌ها فراهم می‌کنند تا حتی پس از پایان برنامه از آن بهره ببرند. در حالی که شتابدهندهها معمولاً هزینه‌ای برای خدمات خود دریافت نمی‌کنند، آنها احتمالاً در راه‌اندازی شما نیاز به سهام دارند.
هدف شتاب‌دهنده
هدف اصلی یک برنامه شتاب‌دهنده این است که ابزارهایی را که کارآفرینان برای موفقیت در صنعت خود نیاز دارند، در اختیار آنها قرار دهد. این شامل دسترسی به مربیان، سرمایه و منابعی است که در غیر این صورت به آنها دسترسی نداشتند. همچنین این فرصت را برای اعتبار‌بخشیدن به مدل کسبوکار آنها و به‌دست‌آوردن بینش‌های ارزشمند در مورد بازار فراهم می‌کند.
انواع شتابدهندهها
انواع مختلفی از شتاب‌دهنده‌های استارت‌آپی وجود دارد که هر کدام تمرکز و رویکرد خاص خود را برای کمک به رشد و موفقیت شرکت‌های در مراحل اولیه دارند. در اینجا برخی از رایج‌ترین انواع آن آورده شده است:
۱_ شتاب‌دهنده‌های شرکتی: این برنامه‌ها توسط شرکت‌ها اجرا می‌شوند، معمولاً با هدف شناسایی و توسعه فناوری‌ها یا محصولات جدیدی که می‌توانند برای شرکت مفید باشند.
۲_ شتاب‌دهنده‌های مبتنی بر دانشگاه: این برنامه‌ها توسط دانشگاه‌ها اجرا می‌شوند و بر کمک به دانشجویان، اساتید و فارغ‌التحصیلان در توسعه ایده‌های تجاری جدید و ارائه آنها به بازار متمرکز هستند.
۳_ شتاب‌دهنده‌های مستقل یا خصوصی: این برنامه‌ها توسط نهادهای مستقل اجرا می‌شوند و ممکن است بر روی صنایع خاص یا انواع استارت‌آپ‌ها متمرکز شوند.
۴_ شتاب‌دهنده‌های مجازی: این برنامه‌ها کاملاً آنلاین عمل می‌کنند و بدون نیاز به فضای اداری فیزیکی، راهنما، فرصت‌های شبکه و منابع آموزشی را به استارت‌آپ‌ها ارائه می‌دهند.
۵_ شتاب‌دهنده‌های خاص بخش: این برنامه‌ها بر صنایع یا بخش‌های خاصی مانند مراقبت‌های بهداشتی، فین‌تک یا نوآوری اجتماعی متمرکز هستند.
۶_ شتاب‌دهنده های تأثیر و نوآوری اجتماعی: این برنامه‌ها بر حمایت از استارت‌آپ‌هایی که روی چالش‌های اجتماعی و زیست محیطی کار می‌کنند، با تمرکز بر ایجاد تأثیر مثبت در جهان متمرکز هستند.
شتابدهندهها چند درصد از سهام را می‌گیرند؟
همه شتابدهندهها درصدی از سهام را نمی‌گیرند، با این حال، برخی ممکن است در ازای سرمایه‌گذاری اولیه و یا منابع و حمایتی که ارائه می‌کنند، درصدی از سهام را در استارت‌آپ‌هایی که با آنها کار می‌کنند، بگیرند. این درصد می‌تواند بسته به برنامه متفاوت باشد. با این حال، در صورتی‌که میزبان برنامه استارت‌آپ و شتاب‌دهنده تصمیم به انعقاد یک توافق تجاری بگیرد، برخی از برنامه‌ها با تخفیف‌های دیگر مذاکره می‌کنند. در‌حالی‌که ممکن است این موضوع برای برخی از کارآفرینان حساس باشد، مهم است که به خاطر داشته باشید که منابع و پشتیبانی ارائه‌شده توسط شتابدهندهها می‌تواند برای موفقیت بلندمدت استارت‌آپ‌های در مراحل اولیه بسیار ارزشمند باشد.
مزایای شتاب‌دهنده
۱_ منابع مالی
۲_ دسترسی به سرمایه‌گذاران (VC) و مشتریان
۳_ دسترسی به شبکه بزرگی از بنیان‌گذاران و شبکه‌های فارغ‌التحصیلان
۴_ راهنمایی و راهنمایی شخصی. وایتولویچیوته می‌گوید: «استارت‌آپ‌ها باید منتظر کمک باشند. اقدامات مشخص، بهبودها و ارائه در ستون‌هایی که شتابدهندهها ادعا می‌کنند پوشش می‌دهند.»
۵_ در مورد شتاب‌دهنده‌های شرکتی (مانند Barclays یا Purina)، دسترسی به شرکت و کمک از آن
۶_ آنها می‌توانند سیگنال‌های مثبت را ارائه دهند (بیش از نیمی از تک‌شاخ‌های بریتانیا از یک شتاب‌دهنده عبور می‌کنند، بنابراین سرمایه‌گذاران آنها را تماشا می‌کنند.)
۷_ آنها می‌توانند به معیار استارت‌آپ شما در برابر دیگران کمک کنند.
معایب شتابدهندهها
۱_ زمان و تلاش
۲_ اگر فقط می‌خواهید سرمایه جمع‌آوری کنید، ممکن است حواس شما را پرت کنند.
۳_ همه شتابدهندهها برابر نیستند. (ممکن است برخی از آنها شبکه مناسبی برای راه‌انازی شما نداشته باشند و برخی دیگر ممکن است معتبر دیده نشوند.)
۴_ ممکن است لازم باشد سهام خود را به اشتراک بگذارید.
۵_ ممکن است نیاز به جابه‌جایی داشته باشید. (اگرچه این ممکن است مثبت نیز باشد.)
آیا کسبوکار شما برای شتاب‌دهنده آماده است؟
اگر عبارات زیر شبیه استارت‌آپ شما به نظر می‌رسد، ممکن است شما و تیم‌تان برای شتاب دهنده کسبوکار آماده باشید.
۱_ شما به دنبال دسترسی به شبکه ها و مربیان هستید: برنامه‌های شتاب‌دهنده فرصت‌هایی را برای ارتباط با شبکه‌ها و مربیان مختلف فراهم می‌کنند تا صاحبان کسبوکار را در مرحله راه‌اندازی راهنمایی کنند. هنگام انتخاب یک شتاب‌دهنده، از خود بپرسید: آیا کارآفرینان شتاب‌دهنده تجربه و ارتباطاتی دارند که به نفع کسبوکار شما باشد؟ ارتباط با کارآفرینان مناسب می‌تواند به کشش بیشتر منجر شود و می‌تواند سرمایه کسبوکار شما را افزایش دهد.
۲_ زمان شما درست است: بهترین زمان برای یک کسبوکار برای درخواست شتاب‌دهنده زمانی است که اولین مشتریان خود را به دست آورده‌اید و شتاب بیشتری به‌دست آورده‌اید. شتابدهندهها برای صاحبان مشاغلی ایده‌آل هستند که استراتژی‌ها و برنامه‌هایی دارند اما همچنان در جستجوی سرمایه‌گذار هستند و می‌خواهند رشد شرکت خود را بیشتر کنند. علاوه‌بر این، قبل از درخواست برای شتاب‌دهنده، از خود بپرسید که آیا زمان لازم برای تعهد به شتاب‌دهنده را دارید و آیا برنامه‌نویسی آن برای کسبوکار شما مناسب است یا خیر. اگر وارد یک برنامه شتاب‌دهنده شوید، حداقل ۵ تا ۱۵ ساعت در هفته را صرف ملاقات با مردم و تکمیل نقاط عطف از پیش تعیین شده خواهید کرد.
۳_ شما به دنبال افزایش مقیاس کسبوکار خود هستید: کسب‌وکارها می‌توانند به سرعت با برنامه‌های شتاب‌دهنده مقیاس شوند، اما باید پتانسیل بازار وجود داشته باشد. در یک برنامه شتاب‌دهنده کسبوکار، دانستن این‌که به چه بازاری خدمت خواهید کرد و درآمد پیش‌بینی‌شده شما بسیار مهم است. سرمایه‌گذاران می‌خواهند سرمایه خود را بازدهی داشته باشند، بنابراین مطمئن باشید که کسبوکار شما می‌تواند سود کافی برای انجام این کار ایجاد کند.
۴_ شما تحقیقات خود را در مورد برنامه های مختلف انجام داده‌اید: قبل از درخواست برای یک برنامه شتاب‌دهنده تحقیقات خود را انجام دهید. با فارغ‌التحصیلان صحبت کنید تا دیدگاه آنها را به دست آورید. در مورد این‌که چه چیزی برای آنها کارآمد است، با چه چالش‌هایی برخورد کرده‌اند و ارزش برنامه بپرسید. این به شما کمک می‌کند تا ارزیابی کنید که آیا برای کسبوکار شما مناسب است و آیا تجربه صنعتی و ارتباطات مرتبط با بازار کسبوکار شما را دارد یا خیر.
تفاوت شتاب‌دهنده و رشد
شتابدهندهها به استارت‌آپ‌ها مشاوره و راهنمایی حرفه‌ای ارائه می‌دهند. با این حال، دوره نهفتگی بسیار کوتاه و شدید است. به گفته بلومبرگ بیزینس‌ویک، شتابدهندهها قصد دارند ایده‌های تجاری را به نمونه‌های اولیه یا محصولاتی تبدیل کنند که در عرض چند ماه برای بازار آماده می‌شوند. حامیان مالی و تخصص اولیه را به گروه‌های کوچکی ارائه می‌کنند که می‌توانند یک ایده محصول عالی را نشان دهند. بلومبرگ بیزینس‌ویک می‌گوید در ازای آن، حامیان مالی سهام کوچکی در کسبوکار جدید می‌گیرند که ممکن است حدود ۶ درصد باشد. در رشد تأکید در شتاب‌دهنده‌های کسبوکار بر رشد سریع و عرضه موفق محصول است. در پایان دوره، کارآفرینان این فرصت را دارند که برای سرمایه‌گذاری‌های ریسک‌پذیر به سرمایه‌گذاران بپردازند تا بودجه بیشتری کسب کنند. بنابراین یک شتاب‌دهنده کسبوکار برای استارت‌آپ‌هایی که می‌خواهند زمان ورود به بازار را کاهش دهند، به جای رشد تدریجی مناسب‌تر است. دولت مزایای افزایش اشتغال و بهبود رقابت را برای کشور می‌بیند و برنامه‌ای به نام مشارکت آمریکای تازه تأسیس را برای حمایت از شتاب‌دهنده‌های کسبوکار راه‌اندازی کرده است.
شتاب‌دهنده‌های معروف در جهان
۱_ شتاب دهنده جهانی جایزه‌ی هالت/ Hult Prize Global Accelerator: این برنامه که بزرگترین برنامه‌ی شتاب‌دهی جهان است، در قلعه‌ی محل فیلم‌برداری هری پاتر میزبانی میشود و پذیرای استارتاپ‌های نوپا از اقصا نقاط عالم است.
۲_ شتاب دهنده Y Combinator: به احتمال زیادیY Combinator یکی از مشهورترین شتاب‌دهنده‌های جهان است. برنامه‌ی سرمایه‌گذاری بذرمایه‌ی آنها از هر شتاب‌دهنده‌ی دیگری، تک‌شاخ‌های بیشتری دارد، و اخیراً افزودن محتوای برخط رایگان برای کارآفرینان، آنها را نزدیک به صدر فهرست ما قرار داده است. یکی از تأثیرگذارترین چیزها درمورد Y Combinator، استارتاپ‌های زیادی است که از آن فارغ‌التحصیل شده‌اند مثل Airbnb، Dropbox، و Twitch؛ همچنین سخنران‌های مشهورش مثل مارک زاکربرگ که مرتباً با جامعه‌ی استارتاپی در تماس هستند.
۳_ شتاب‌دهنده TechStars :TechStars یکی از اصیل ها در جهان شتاب دهنده هاست. برنامه های آنها در میان بهترین برنامه های جهان قرار دارد، که اغلب به عنوان هاروارد یا ییلِ فضای رشددهنده شناخته میشود
۴_ شتاب‌دهنده CHANGELABS: یکی از تازه‌واردین فهرست ما Changelabs، برای اولین بار در سال ۲۰۱۹ در میان بهترین‌های جهان جای گرفته است. این برنامه‌ی شتاب‌دهی، هم از لحاظ روش‌شناسی و هم دسترسی به بازارهای بین‌المللی و تمرکز انحصاری بر تأثیرگذاری، منحصربه‌فرد است. هرچند Changelabs در این فضا نسبتاً تازه‌وارد محسوب میشود، اما هم‌اکنون روی یکی از بازارهای جهان متمرکز شده که به سرعت در حال رشد بوده و به اندازه‌ی کافی تأمین نمی‌شود، یعنی خاورمیانه.
تاریخچه شتاب‌دهنده، مراکز رشد، کارخانه‌های نوآوری و خانه‌های خلاق در ایران
در سال ۱۳۹۳ اولین مرکز شتاب‌دهنده در کشور ایران فعالیت خود را آغاز کرد. نام این مرکز آوای تک پردیس (آواتک) در دانشکده علوم فنی دانشگاه تهران است.
پس از مرکز آواتک، مراکز مختلفی با عناوین دیگری در کشور ایران به‌صورت جدی شروع به فعالیت در زمینه کمک‌های تخصصی به کسبوکارهای نوپا کردند و امروزه مراکز مختلفی نیز در کشور ایران مانند کشورهای اروپایی و آمریکایی در حال کمک به استارت‌آپ‌ها و کسبوکارهای نوپا و خلاقانه هستند.
مراکز رشد:
مراکز رشد، متشکل از یک یا چند تیم نوآوری است که با همکاری مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های متقاضی محصولات جدید، در چارچوب برنامه‌ای بلندمدت با هم همکاری می‌کنند.
اولين انديشه تأسیس مرکز رشد در سال ۱۳۷۱ مطرح شد كه در واقع بحث شهرك‌های علم و فناوری بود و شهرک علمي و تحقيقاتي اصفهان و شهرک كاوش وابسته به وزارت صنايع و معادن شكل گرفتند. در آن سال بحث مراكز رشد مطرح نبود و در حدود سال ۱۳۷۶ اين ايده عنوان و اولين مركز رشد در سال ۱۳۷۸ در شهرک علمی- تحقيقاتی اصفهان به مرحله اجرا رسيد و اين شهرک شروع به پذيرش هسته‌ها و شركت‌های فناور كرد.
ازجمله مراکز رشد در ایران می‌توان به پارک فناوری پردیس، پارک فناوری (دانشگاه تهران)، پارک علم و فناوری جهاد دانشگاهی كرمانشاه، مرکز رشد الکترونیکی دانشگاه آزاد اسلامی، مرکز رشد واحد‌های فناوری علوم انسانی، مرکز رشد و نوآوری دانشگاه علوم و تحقیقات، مرکز رشد تهران دانشگاه پیام نور و … اشاره کرد.
کارخانه نوآوری محلی برای متولد‌شدن ایده‌ها، رشد و به بار نشستن خلاقیت نیروهای متخصص است.
کارخانه‌های نوآوری:
کارخانه‌های نوآوری، آزادی به‌عنوان نخستین کارخانه استارت‌آپی ایران، با ایده سید سعید رحمانی خضری و سرمایه‌گذاری سرآوا در پاییز ۱۳۹۶ بنا نهاده شد. کارخانه نوآوری آزادی با مساحتی بالغ بر ۱۸ هزار متر مربع، شامل یک ساختمان اداری اصلی و ۱۰ سوله مجزا است و در غرب تهران واقع شده است.
از جمله کارخانه‌های نوآوری در ایران می‌توان به کارخانه نوآوری آزادی، کارخانه نوآوری مشهد، کارخانه نوآوری زاهدان، ایستگاه نوآوی شریف، کارخانه نوآوری شیراز، کارخانه نوآوری گیلان و … اشاره کرد.
خانه‌های خلاق و نوآوری:
خانه‌های خلاق و نوآوری در مقیاس ملی و منطقه‌ای، زیرساختی برای ایجاد ارزش‌های اقتصادی و اجتماعی و حمایت از نوآفرینان با ایده‌های جدید و کسبوکارهای نوپا و محتوای اجتماعی، خلاق و فرهنگی در راستای تقویت اقتصاد خلاق تعریف و شکل گرفته‌اند.
از جمله خانه‌های خلاق در ایران می‌توان به خانه خلاق کودک و نوجوان در تهران، خانه خلاق صنایع دستی سنندج، خانه خلاق کرمانشاه، خانه خلاق ژیان ایلام، خانه خلاق دال، خانه خلاق ایران نوین، خانه خلاق ژرفا و … .
روش‌های درآمدزایی شتابدهندهها
۱_ منبع‌یابی و سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها: یک شتاب‌دهنده سهام مالکیت استارت‌آپ‌هایی را که معتقد است پتانسیل تبدیل‌شدن به تک‌شاخ را دارند، خریداری می‌کند.
۲_ افزایش ارزش استارت‌آپ‌ها: سپس شتاب‌دهنده یک فرآیند ارزش افزوده را برای «تسریع» رشد استارت‌آپ اعمال می‌کند.
۳_ فروش سهام با حق بیمه: شتاب‌دهنده دارایی ارزش افزوده خود را از طریق خرید یا عرضه اولیه سهام به فروش می‌رساند.
نکته دوم در بالا بسیار مهم است زیرا استارت‌آپ‌های موفق را از بقیه متمایز می‌کند. به‌عنوان مثال، داشتن مربیان با‌تجربه برای هدایت استارت‌آپ‌ها در یک گروه برای رشد و توسعه در مدت زمان کوتاه ضروری است.
نتیجه
اگر به دنبال منابع مالی و راهنمایی برای ارتقای کسبوکار خود به سطح بعدی هستید، یک شتاب‌دهنده می‌تواند برای شما مناسب باشد. اما اگر آماده نیستید که سهام عدالت را رها کنید یا به الزامات سخت‌گیرانه متعهد شوید، گزینه‌های دیگری نیز وجود دارد.
تهیه شده در آکادمی تکتا توسط: آرزو جعفری‌نیک
منابع:
1.https://www.hubspot.com/startups/resources/what-is-an-accelerator
2.https://smallbusiness.chron.com/business-accelerator-vs-business-incubator-14602.html
3.https://sifted.eu/articles/what-are-startup-accelerators
4.https://www.uschamber.com/co/start/strategy/how-business-accelerators-help-startups
5.https://www.cemexventures.com/startup-accelerator-what-is/
6.https://smallbiztrends.com/2023/06/incubator-vs-accelerator.html
