تولید ناخالص داخلی

تولید ناخالص داخلی (GDP)

تولید ناخالص داخلی (gross domestic product) ابزاری حیاتی برای سرمایه‌گذاران، رهبران کسب‌وکار و سیاست‌گذاران در سطح داخل کشور و هم در سطح بین‌المللی است. اگر به تجارت، اقتصاد یا امور بین‌الملل علاقه دارید، درک تولید ناخالص داخلی بسیار مهم است.

تولید ناخالص داخلی (GDP) چیست؟

تولید ناخالص داخلی ارزش نهایی کالاها و خدمات تولید شده در محدوده جغرافیایی یک کشور در یک بازه زمانی مشخص، معمولاً یک سال است. نرخ رشد تولید ناخالص داخلی یک شاخص مهم برای عملکرد اقتصادی یک کشور است.

نحوه محاسبه تولید ناخالص داخلی (GDP)

نحوه محاسبه تولید ناخالص داخلی (GDP) با سه روش زیر قابل انجام است که عبارتند از:

1_ روش خروجی: این روش ارزش پولی یا بازاری همه کالاها و خدمات تولید‌شده در مرزهای کشور را اندازه‌گیری می‌کند. به‌منظور اجتناب از اندازه‌گیری تحریف‌شده تولید ناخالص داخلی به دلیل تغییرات سطح قیمت، تولید ناخالص داخلی با قیمت‌های ثابت یا تولید ناخالص داخلی واقعی محاسبه می‌شود. تولید ناخالص داخلی (بر اساس روش خروجی) = تولید ناخالص داخلی واقعی (تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت) – مالیات + یارانه

2_ روش هزینه: این روش کل هزینه‌های انجام‌شده توسط همه نهادها در مورد کالاها و خدمات در داخل مرزهای داخلی یک کشور را اندازه‌گیری می‌کند. تولید ناخالص داخلی (بر اساس روش هزینه) = C + I + G + (X-IM)

C: مخارج مصرفی، I: مخارج سرمایه‌گذاری، G: مخارج دولت و (X-IM): صادرات منهای واردات، یعنی صادرات خالص

3_ روش درآمد: کل درآمد حاصل از عوامل تولید، یعنی نیروی کار و سرمایه در داخل مرزهای داخلی یک کشور را اندازه‌گیری می‌کند. تولید ناخالص داخلی (طبق روش درآمد) = تولید ناخالص داخلی به هزینه عوامل + مالیات – یارانه.

تولید ناخالص داخلی در یک کشور معمولاً توسط آژانس ملی آمار محاسبه می‌شود که اطلاعات را از تعداد زیادی منبع جمع‌آوری می‌کند. با این حال، در انجام محاسبات، اکثر کشورها از استانداردهای بین‌المللی تثبیت شده پیروی می‌کنند.

انواع تولید ناخالص داخلی (GDP)

تولید ناخالص داخلی را می‌توان به روش‌های مختلفی گزارش کرد که هر کدام اطلاعات کمی متفاوت ارائه می‌دهند.

1_ تولید ناخالص داخلی اسمی: تولید ناخالص داخلی اسمی ارزیابی تولید اقتصادی در یک اقتصاد است که قیمت‌های جاری را در محاسبه آن لحاظ می‌کند. به عبارت دیگر، تورم یا سرعت افزایش قیمت‌ها را که می‌تواند رقم رشد را افزایش دهد، از بین نمی‌برد. همه کالاها و خدماتی که در تولید ناخالص داخلی اسمی حساب می‌شوند، با قیمت‌هایی ارزیابی می‌شوند که آن کالاها و خدمات واقعاً در آن سال به آن‌ها فروخته شده‌اند. تولید ناخالص داخلی اسمی به ارز محلی یا دلار آمریکا بر اساس نرخ مبادله بازار ارز ارزیابی می‌شود تا تولید ناخالص داخلی کشورها در شرایط صرفاً مالی مقایسه شود. تولید ناخالص داخلی اسمی هنگام مقایسه فصل‌های مختلف تولید در همان سال استفاده می‌شود. هنگام مقایسه تولید ناخالص داخلی دو یا چند سال، از تولید ناخالص داخلی واقعی استفاده می‌شود. این به این دلیل است که در واقع، حذف تأثیر تورم به مقایسه سال‌های مختلف اجازه می‌دهد تا صرفاً بر حجم متمرکز شود.

2_ تولید ناخالصی داخلی واقعی: چیزی که مردم می‌خواهند در مورد اقتصاد بدانند این است که آیا کل تولید کالاها و خدمات آن در حال رشد است یا کاهش می‌یابد. اما از آنجایی که تولید ناخالص داخلی با قیمت‌های فعلی یا اسمی جمع آوری می‌شود، نمی‌توان دو دوره را بدون تعدیل  تورم مقایسه کرد. برای تعیین تولید ناخالص داخلی «واقعی»، ارزش اسمی آن باید برای در‌نظر‌گرفتن تغییرات قیمت تنظیم شود تا به ما اجازه دهد ببینیم که آیا ارزش تولید به دلیل تولید بیشتر یا صرفاً به دلیل افزایش قیمت‌ها افزایش یافته است. برای تنظیم تولید ناخالص داخلی از قیمت‌های اسمی به ثابت از ابزار آماری به نام کاهش‌دهنده قیمت استفاده می‌شود.

3_ تولید ناخالص داخلی سرانه: تولید ناخالصی داخلی سرانه اندازه‌گیری تولید ناخالص داخلی به ازای هر نفر در جمعیت یک کشور است. این نشان می‌دهد که میزان تولید یا درآمد به ازای هر فرد در یک اقتصاد می‌تواند میانگین بهره‌وری یا استانداردهای زندگی متوسط ​​را نشان دهد. تولید ناخالص داخلی سرانه را می‌توان به صورت اسمی و واقعی بیان کرد. در  یک تفسیر اساسی، تولید ناخالص داخلی سرانه نشان می‌دهد که چقدر ارزش تولید اقتصادی را می‌توان به هر شهروند منفرد نسبت داد. این همچنین به معیاری از ثروت کلی ملی ترجمه می‌شود زیرا ارزش بازار تولید ناخالص داخلی به ازای هر نفر نیز به‌آسانی به‌عنوان معیار رفاه عمل می‌کند. تولید ناخالص داخلی سرانه اغلب در کنار معیارهای سنتی‌تر تولید ناخالص داخلی تحلیل می‌شود. اقتصاددانان از این معیار برای بینش بهره‌وری داخلی کشور خود و بهره‌وری سایر کشورها استفاده می‌کنند. تولید ناخالص داخلی سرانه هم تولید ناخالص داخلی یک کشور و هم جمعیت آن را در نظر می‌گیرد. بنابراین، درک اینکه چگونه هر عامل به نتیجه کلی کمک می‌کند و بر رشد تولید ناخالص داخلی سرانه تأثیر می‌گذارد، می‌تواند مهم باشد. به‌عنوان مثال، اگر تولید ناخالص داخلی سرانه یک کشور با سطح جمعیت پایدار در حال رشد باشد، می‌تواند نتیجه پیشرفت‌های تکنولوژیکی باشد که با همان سطح جمعیت بیشتر تولید می‌کنند. برخی از کشورها ممکن است تولید ناخالص داخلی سرانه بالایی داشته باشند اما جمعیت کمی داشته باشند، که معمولاً به این معنی است که آن‌ها یک اقتصاد خودکفا را بر اساس منابع ویژه فراوان ایجاد می‌کند.

معایب تولید ناخالصی داخلی (GDP) چیست؟

1_ در نظر‌نگرفتن رفاه کلی و تأکید بر تولیدات مالی: شاخص GDP به تنهایی برای توسعه‌ی سطح رفاه شهروندان کافی نیست. زیرا ممکن است GDP یک کشور با سرعت زیادی رشد کند اما هزینه‌ها و آثار زیست‌محیطی مخربی که بابت این رشد به وجود آمده است؛ در GDP قابل مشاهده نیست.

2_ نادیده‌گرفتن دارایی‌های سرمایه‌ای: گاهی در محاسبه‌ی GDP، خدمات نهایی و ارزش کالا ملاک قرار می‌گیرد، برخی از سرمایه‌گذاری‌ها در محاسبه این شاخص، نادیده گرفته می‌شوند.

3_ نادیده‌گرفتن فعالیت‌های غیررسمی در محاسبهGDP: هر گونه فعالیت غیر‌رسمی مانند فعالیت‌های زیرزمینی، خیرخواهانه‌ای که دستمزدی دریافت نمی‌کنند، در محاسبه GDP، نقشی ندارند در‌حالی‌که همه این فعالیت‌ها در داخل کشور انجام شده و در برخی موارد تأثیر آن‌ها در اقتصاد کشور قابل توجه است.

4_ نادیده‌گرفتن فروش کالاهای دسته‌دوم:  از آنجا که کالاهای دسته‌دوم، یک بار در محاسبه GDP لحاظ شده‌است، در معاملات بعدی، تاثیری در شاخص GDP نخواهد داشت پس باید یک بار اندازه‌گیری شود.

مزایای تولید ناخالصی داخلی (GDP)

1_ زمانی که می‌خواهیم تولید ناخالصی داخلی را محاسبه کنیم، تورمی که در آن زمان وجود دارد را هم در نظر می‌گیریم که به اندازه‌گیری سطح واقعی افزایش کالاها و خدمات در طول دوره در شرکت کمک می‌کند، زیرا هرگونه تأثیر ناشی از افزایش را حذف می‌کند.

2_ این مقایسه را آسان می‌کند زیرا جمعیت کشور به‌عنوان یک کل در هنگام محاسبه در نظر گرفته می‌شود. تولید ناخالص داخلی نشان می‌دهد که آیا کشور ثروتمند است یا فقیر.

3_ این ارزش یکی از اقدامات مفید برای رهبران جهان است زیرا به رهبران کمک می‌کند تصمیم بگیرند که پول باید در کجا هزینه شود تا از آن به بهترین شکل ممکن استفاده شود.

4_ شاخص خوبی برای نشان دادن ارائه خدمات است.

دلیل اهمیت تولید ناخالصی داخلی (GDP) چیست؟

تولید ناخالص داخلی مهم است زیرا اطلاعاتی در مورد اندازه اقتصاد و نحوه عملکرد یک اقتصاد می‌دهد. نرخ رشد تولید ناخالص داخلی واقعی اغلب به عنوان شاخصی برای سلامت عمومی اقتصاد استفاده می‌شود. به‌طور کلی، افزایش تولید ناخالص داخلی واقعی به عنوان نشانه‌ای از عملکرد خوب اقتصاد تفسیر می‌شود. وقتی تولید ناخالص داخلی واقعی به‌شدت در حال رشد است،  اشتغال احتمالاً در حال افزایش است زیرا شرکت‌ها کارگران بیشتری را برای کارخانه‌های خود استخدام می‌کنند و مردم پول بیشتری در جیب خود دارند. هنگامی که تولید ناخالص داخلی در حال کاهش است، همانطور که در بسیاری از کشورها در جریان بحران اقتصادی اخیر جهانی اتفاق افتاد، اشتغال اغلب کاهش می‌یابد. در برخی موارد، تولید ناخالص داخلی ممکن است در حال رشد باشد، اما آنقدر سریع نیست که بتواند تعداد شغلی کافی برای کسانی که به دنبال آن هستند ایجاد کند. اما رشد تولید ناخالص داخلی واقعی در طول زمان در چرخه‌ای حرکت می‌کند. اقتصادها گاهی در دوره‌های رونق و گاهی در دوره‌های رشد آهسته یا حتی رکود هستند.

محدودیت‌های تولید ناخالص داخلی

محدودیت‌های تولید ناخالص داخلی به شرح زیر است:

1_ تولید ناخالص داخلی شامل معاملات غیر بازاری نمی‌شود.

2_ نمی‌تواند نشان دهد که آیا رشد یک ملت پایدار است یا خیر.

3_ از در‌نظر‌گرفتن تأثیرات بر سلامت انسان و محیط‌زیست که ممکن است به‌عنوان اثرات خارجی ناشی از تولید یا مصرف محصول ایجاد شود، ناتوان است.

آنچه تولید ناخالص داخلی فاش نمی‌کند!

همچنین مهم است که بفهمیم تولید ناخالص داخلی چه چیزی را نمی‌تواند به ما بگوید. تولید ناخالص داخلی معیاری برای استاندارد کلی زندگی یا رفاه یک کشور نیست. اگرچه تغییرات در تولید کالاها و خدمات به ازای هر نفر (GDP سرانه) اغلب به عنوان معیاری برای سنجش وضعیت بهتر یا بدتر شهروند متوسط ​​در یک کشور استفاده می‌شود، اما مواردی را که ممکن است برای عموم مردم مهم تلقی شوند، نشان نمی‌دهد. بنابراین، برای مثال، افزایش تولید ممکن است به قیمت آسیب‌های زیست محیطی یا سایر هزینه‌های خارجی باشد مانند سر و صدا یا ممکن است شامل کاهش اوقات فراغت یا کاهش منابع طبیعی تجدیدناپذیر باشد. کیفیت زندگی همچنین ممکن است به توزیع تولید ناخالص داخلی در بین ساکنان یک کشور بستگی داشته باشد، نه فقط به سطح کلی. برای در نظر گرفتن چنین عواملی، سازمان ملل یک شاخص توسعه انسانی را محاسبه می‌کند که کشورها را نه تنها بر اساس تولید ناخالص داخلی سرانه، بلکه بر اساس عوامل دیگری مانند امید به زندگی، سواد، و ثبت نام در مدرسه رتبه بندی می کند. تلاش‌های دیگری برای توضیح برخی از کاستی‌های تولید ناخالص داخلی، مانند شاخص پیشرفت واقعی و شاخص شادی ناخالص ملی انجام شده است، اما این‌ها نیز منتقدان خود را دارند.

کاربرد تولید ناخالص داخلی (GDP)

1_ تجزیه و تحلیل و‌شکار فرصت‌ها

2_ تحقیق و توسعه

3_ آمار مالی دولت

4_ اندازه‌گیری خروج اقتصادی هر کشور

عوامل مؤثر بر تولید ناخالصی داخلی (GDP) چیست؟

سرمایه‌گذاران باید همیشه کنترل نرخ رشد را در دست داشته باشند تا بتوانند دارایی‌هایشان را با سرعت رشد تحولات هماهنگ کنند. علاوه‌بر این سرمایه‌گذاران نرخ رشد کشور را مورد بررسی قرار می‌دهند تا بهترین شانس‌ها را شکار کنند و به نحو‌احسن از آن‌ها استفاده کنند. اکثرا سرمایه‌گذاران سهام مؤسساتی را که نرخ رشد بالاتری دارند را خریداری می‌کنند.

چه چیزی در تولید ناخالص داخلی گنجانده نشده است؟

چندین تراکنش وجود دارد که هر روز انجام می‌شود اما در تولید ناخالص داخلی محاسبه نمی‌شوند، این موارد عبارتند از:

1_ فروش کالاهای تولید شده در خارج از کشور

۲_ فروش کالاهای واسطه‌ای مورد استفاده برای تولید سایر کالاهای نهایی

3_ فروش اجناس مستعمل

4_ معاملات صرفاً مالی، مانند خرید سهام و اوراق قرضه

5_ پرداخت‌های انتقالی، مانند بیمه تأمین اجتماعی، مدیکر و بیمه بیکاری

6_ خدمات داوطلبانه و ارزش خدماتی که والدین در خانه به کودکان ارائه می‌دهند.

کشور‌هایی که بالاترین تولید ناخالص داخلی را دارند!

در زیر لیست ۵ کشور برتر بر اساس تولید ناخالص داخلی آورده شده است:

ایالات متحده آمریکا_ چین_ ژاپن_ آلمان_ هندوستان

این امر مفهوم تولید ناخالص داخلی را که یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه اقتصادی یک ملت است، کامل می‌کند.

نکات کلیدی تولید ناخالص داخلی (GDP)

1_ تولید ناخالص داخلی (GDP)، ارزش کالاها و خدمات تولید‌شده در مرزهای یک اقتصاد را در یک دوره معین اندازه‌گیری می‌کند.

2_ تولید ناخالص داخلی توسط دولت‌های ملی و برخی سازمان‌های بین‌المللی که عمدتاً بر داده‌های دولتی متکی هستند، اندازه‌گیری می‌شود. این‌ها شامل صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و بانک توسعه آسیایی است.

3_ ردیابی تولید ناخالص داخلی مهم است زیرا ارزیابی کلی از وضعیت اقتصاد یک کشور را ارائه می‌دهد. به‌طور کلی، اگر تولید ناخالص داخلی در حال رشد باشد، شرکت‌ها در حال گسترش هستند و مشاغل بیشتری وجود دارد.

4_ بین رشد تولید ناخالص داخلی بالا در یک جامعه و کاهش فقر، به ویژه فقر شدید، همبستگی قوی وجود دارد.

5_ برای استخراج مزایای رشد تولید ناخالص داخلی و در عین حال به حداقل رساندن اثرات مضر، بسیاری از دولت‌ها به سمت «رشد فراگیر» کار می‌کنند، که به دنبال اطمینان از اینکه فرصت‌های ایجاد‌شده توسط رشد اقتصادی برای همه، به ویژه فقرا، در دسترس است.

6_ تولید ناخالص داخلی (GDP) کل فعالیت اقتصادی داخلی را اندازه‌گیری می‌کند.

سخن پایانی …

در دهه‌های اخیر، دولت‌ها انواع تغییرات در جهت افزایش دقت GDP انجام داده‌اند. ابزار محاسبه GDP هم به‌صورت پیوسته از زمان ابداعش رشد و توسعه یافته تا با اندازه‌گیری‌های فعالیت صنعتی و تولید و مصرف فرم‌های جدید و نوظهور دارایی‌های نامشهود برابری کند.

تهیه‌شده در آکادمی تکتا توسط: آرزو جعفری‌نیک