فهرست مطالب
هنگامی که تحقیقات خود را کامل و داده‌های خود را تجزیه و تحلیل کردید، سه راه اصلی برای گزارش یافته‌ها وجود دارد؛ گزارش‌های نوشتاری، مقالات و مجلات و ارائه‌های شفاهی.
گزارش نوشتاری
نوشتن گزارش‌های متنی و نوشتاری همیشه حائز اهمیت بوده است؛ از این رو برای نگارش گزارش‌های نوشتاری نیازمند تحقیقات درست هستیم، تحقیقاتی که ابتدا ما را با نوشتن و سبک‌های آن آشنا کند. باید بدانیم که هدف‌مان از نوشتن مطالب گزارشی چیست و به چه علت میخواهیم مطلبی را که یافته‌ایم، گزارش کنیم. پیش از نگارش باید بدانیم مطلب ما متعلق به چه موضوعی است و مخاطب آن چه افرادی هستند. در حین نوشتن باید اطلاعات مناسبی از بستری که قصد نشر گزارش خود را در آن داریم؛ به‌دست بیاوریم. همچنین باید از افراد معتبر و آگاه در زمینه‌ای که در آن در حال فعالیت هستیم، کمک بگیریم و از تجربیات آن‌ها استفاده کنیم.
اندیشیدن به مخاطبان
یکی از مهمترین نکات برای نوشتن هر مقاله‌ی گزارشی، توجه به مخاطبین آن است. همواره باید بدانیم که پذیرندگان این گزارش از چه سبک نوشتاری بیشتر استقبال میکنند؛ شاید آنان طرفدار ساده‌نویسی بوده باشند و ما به شیوه‌ای سخت مقالات خود را بنویسیم یا شاید آن‌ها زمان کافی برای مطالعه‌ی گزارش نداشته باشند. اگر مخاطبین علاقه‌مند به خوانش مطالب کلی و عمومی باشند و ما در گزارش خود از مطلب جزئی به تفصیل استفاده کنیم، بدیهی است که بازخوردی منفی از آن‌ها دریافت خواهیم کرد. پیشنهاد میشود که به هنگام نگارش متن‌های نگارشی، زبان نوشته را به ساده‌ترین صورت ممکن ارائه دهید اما گاهی در نوشته نیاز به توضیح مطالب پیچیده‌تر هستیم؛ با همه این تفاسیر باید اطمینان حاصل کنیم که خودمان اصطلاحات را به‌طور کامل درک کرده‌ایم تا بتوانیم به مخاطبان خود نیز انتقال‌شان دهیم.
قالب‌های نگارشی گزارش
گزارش‌های مکتوب و نوشتاری به‌طور معمول در چهارچوب زیر، نوشته و جمع‌آوری می‌شوند.
عنوان صفحه
در این بخش نام محقق، عنوان پژوهش یا گزارش و تاریخ نشر آن درج خواهد شد. اگر گزارش ما متعلق به پایان‌نامه باشد، باید بخش دیگری را تحت عنوان هدف گزارش نیز به آن بیافزاییم که در آن به بررسی جزئیات و دلایل خود از ارائه‌ی گزارش میپردازیم.
محتویات صفحه
شاهد فهرستی از محتواهای ارائه شده، علاوه بر عناوین سرفصل ها، بخش‌ها و صفحات‌شان در این بخش از گزارش هستیم.
فهرست تصاویر
این بخش شامل عنوان و شماره‌ی صفحه‌ی تمامی نمودارها، جداول، تصاویر و غیره است.
قدردانی‌ها
برخی از محققان ممکن است بخواهند از کمک شرکت‌کنندگان در تحقیق، مربیان، کارفرمایان، و یا نهادهای سرمایه‌گذاری خود قدردانی کنند.
مقدمه و چکیده
خلاصه‌ای یک صفحه‌ای از تحقیق، هدف، روش‌ها، یافته‌های اصلی و نتیجه‌گیری است.
معرفی
این بخش به معرفی تحقیق، بیان اهداف و مقاصد، اصطلاحات و تعاریف می‌پردازد. این قسمت شامل یک دلیل برای تحقیق و خلاصه‌ای از ساختار گزارش است.
پیش‌زمینه
در این بخش شاهد گنجاندن تمام اطلاعاتی هستیم که از پیش به‌دست آورده‌ایم؛ این اطلاعات شامل تجربیات پیشین نیز میشود. باید به یاد داشته باشیم که همه چیزهایی که میخوانیم ثبت کامل داشته باشد؛ زیرا اگر این‌طور نباشد به سرقت علمی و ادبی متهم خواهیم شد؛ بنابراین تمام مطالب مورد مطالعه باید به‌درستی ارجاع داده شود.
روش‌های تحقیق
در این بخش به شرح و توجیه روش‌های تحقیق پرداخته میشود. میزان بیان این روش‌ها به جایی که در آن درس میخوانید یا کارمیکنید بستگی دارد؛ مثلا اگر دانشجوی کارشناسی باشید، بیان سطوحی از روش‌ها کفایت میکند و اگر دانشجوی کارشناسی ارشد باشید باید مطالب بیشتری در حیطه‌ی روش‌های تحقیقاتی بدانید و اگر کارمند باشید، از شما انتظار میرود که به بیان روش‌هایی که برای انجام تحقیقات خود استفاده کرده‌اید بپردازید.
تحلیل یافته‌ها
در این بخش به بررسی داده‌ها و یافته‌های به‌دست آمده خواهیم پرداخت. اگر در طی نوشتن داده‌هایی کمی را به‌دست آورده باشیم، در این بخش میتوانیم به بررسی آماری و جدولی آن‌ها بپردازیم.
همچنین میتوانیم با رسم نمودارها و جداول بیان این داده‌ها را تسهیل کنیم.
نتیجه‌گیری
در این بخش به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری داده‌های خود خواهیم پرداخت.
توصیه‌ها و پیشنهادات
برخی از گزارش‌های دانشگاهی نیازی به این بخش ندارند؛ با این حال، اگر کارمندی هستید که تحقیقی را برای شرکت خود انجام داده‌اید، این بخش می تواند مهمترین بخش گزارش باشد؛ به همین دلیل است که برخی از گزارش‌های مکتوب حاوی بخش توصیه در ابتدای گزارش هستند. بخش توصیه، فهرستی از توصیه‌های واضحی را ارائه میکند که از تحقیقات شما ایجاد شده است.
تحقیقات بیشتر
هم در گزارش‌های دانشگاهی و هم در گزارش‌های مرتبط با کار، گنجاندن بخشی که نشان می‌دهد چگونه میتوان تحقیق را ادامه داد مفید است. شاید برخی از نتایج قطعی نباشد یا شاید این تحقیق سؤالات تحقیقاتی بسیاری را مطرح کرده است که باید به آن‌ها پرداخته شود اما گنجاندن این بخش مفید است؛ زیرا نشان می‌دهد که شما از تصویر گسترده‌تری آگاه هستید.
منابع و مراجع
پروژه‌های تحقیقاتی کوچک فقط به یک بخش مرجع نیاز دارند؛ در این بخش به بررسی منابعی میپردازیم که نوشتارهای خود را از آن‌جا استخراج کرده‌ایم. تمام مطالب نوشته‌های ما باید به نحوی قابل استناد از یک منبع باشند. در پایان هر مقاله، فهرستی از منابعی قرار دارد که مطالب خود را از آن‌ها برگرفته‌ایم. همچنین باید بتوانیم این مطالب را به منابع ارجاع دهیم.
کتاب‌شناسی
پایان‌نامه‌ها یا پایان‌نامه‌های بزرگ‌تر به بخش مرجع و کتاب‌شناسی نیاز دارند. بخش مرجع شامل همه آن دسته از انتشاراتی است که در گزارش خود به آن‌ها اشاره کرده‌اید. اگر در حین گزارش خود مطالبی دیگر را از جایی دیگر مورد مطالعه قرار داده‌اید، میتوانید نام آن‌ها را در این بخش ذکر کنید.
ضمیمه‌ها
اگر برای تحقیق خود پرسش‌نامه، برنامه‌ی مصاحبه یا آیین‌نامه اخلاقی تهیه کرده‌اید، گنجاندن آن‌ها در گزارش خود به‌عنوان ضمیمه، ممکن است مفید باشد. سعی نکنید گزارش خود را با ضمائم نامربوط پر کنید. هنگام گنجاندن مطالب، باید مطمئن شوید که مرتبط هستند. هنگام افزودن ضمائم تنها به این نکته بپردازید که آیا افزودن این توضیحات اضافی در روند درک مخاطب اثر بهتری دارد یا خیر، اگر اثری ندارد پیشنهاد میشود که آن را به متن اضافه نکنید.
از دلایلی که چرا گزارش‌ها موفقیت‌آمیز نیستند میتوان به چند مورد زیر به‌اجمال اشاره کرد:
- عدم وجود ساختار مشخص، منطقی و نظم
- ایده‌ها به‌خوبی پردازش نشده‌اند
- طرح فرضیاتِ غیر قابل توجیه
- وجود اشتباهات دستوری و املایی فراوان
- زیاده‌نویسی یا کوتاه‌نویسی برای مطالب
- خلاصه‌ها و نتیجه‌گیری‌های ضعیف
مقالات نشریه‌ای
اگر می‌خواهید یافته‌های تحقیق شما در دسترس مخاطبان بیشتری قرار گیرد، ممکن است ارزش آن‌را داشته باشد که مقاله‌ای برای یک مجله تهیه کنید. اگر می‌خواهید موفق باشید، مقاله شما باید از همه متمایز شود؛ با این حال، رقابت می‌تواند شدید باشد؛ بنابراین پیشنهاد میکنیم که به نکات زیر توجه بفرمایید:
- یک موضوع اصلی برای تحقیق خود بیابید.
- حتما باید بدانید که مقاله‌تان توسط کدام نشریه به چاپ خواهد رسید.
- مقاله خود را با ساختارها و دستورالعمل‌ها و قالب‌ها هماهنگ کنید.
- چند نمونه از نشریه مد نظر را بخوانید تا درباره‌ی ترجیحات و سلیقه‌ی ناشران مطلع شوید.
- به‌طور مختصر و مفید بنویسد و از دوستان خود بخواهید تا آن‌را بخوانند و نظر دهند.
- اطمینان حاصل کنید که اشتباهی در مقاله وجود ندارد.
- اگر نخستین باری است که مقاله‌ای می‌نویسید حتما از یک سرپرست یا راهنما کمک بگیرید.
ارائه‌ی شفاهی
از دیگر روش‌های ارائه‌ی گزارش، ارائه‌ی آن به شیوه‌ی شفاهی است. برای انجام این ارائه بهتر است از ابزاری نظیر فایل‌های پاورپوینت برای نمایش برخی مطالب مهم ارائه استفاده کرد. میتوان با ایجاد اسلایدهایی در فهم عمیق و بهتر مطالب نقش به‌سزایی داشت. در هنگام ارائه‌های شفاهی باید به چندین نکته‌ی مهم توجه داشت:
- باید زودتر به مکان ارائه برسیم تا کنترل همه چیز را در دست بگیریم.
- آرامش خود را حفظ کنیم و اجازه ندهیم که استرس و اضطراب بر ما غلبه کند.
- باید با مخاطبین به برقراری ارتباط چشمی و کلامی بپردازیم.
- بهتر است جزوه‌ای را تهیه و در اختیار مخاطبین برای درک بهتر قرار دهیم.
- بهتر است از روخوانی پرهیز کنیم.
- لحن صوت خود را در جایگاهی مشخص حفظ کنیم.
گردآورنده: وحید محمدزاده امیر
ویراستار: فاطمه دهقان
منبع: Practical Research Methods
همچنین بخوانید: روز ملی کارآفرینی، ۳ اردیبهشت
