فهرست مطالب
پایاننامه چیست و نحوه‌ی نگارش آن چگونه است؟
به‌طور حتم یکی از چالش‌های دوران تحصیلی هر دانشجویی بدون استثناء، ارائه و نگارش پایاننامه یا پروژه‌ی نهایی و دفاع از آن است. به‌طور کلی پایاننامه، گزارش یا تحقیقی است که دانشجویان درباره‌ی یک موضوع خاص مرتبط به گرایش تحصیلی‌شان، برای دریافت مدرک تحصیلی انجام می‌دهند. نه تنها که موضوع پایاننامه نباید تکراری باشد بلکه باید موضوعات جدید را مورد هدف قرار دهد؛ پس هر دانشجو مؤظف به نگارش پایاننامه با موضوع و محتوای جدید است.
-
فرق پایاننامه، تز و رساله
در بسیاری از متون از کلمه‌ی “پایاننامه” برای نوشتار پایانِ دوره‌ی کارشناسی یا کارشناسی ارشد و از کلمه‌ی “تز” یا “رساله” برای نوشتار پایان دوره دکتری استفاده می‌شود. تفاوت ” تز” و ” رساله دکتری” با پایان‌نامه‌ی دوره‌ی کارشناسی یا کارشناسی ارشد، جدیدبودن و نوآوری پژوهش‌های انجام‌شده و همچنین حجم بیشتر این تحقیقات در دوره‌ی دکتری است. به‌عبارتی دیگر پایان‌نامه‌ی دوره کارشناسی یا کارشناسی ارشد گاهی می‌تواند ارائه نتایج پژوهشی توسعه‌گونه در مطالعات و تحقیقات پیشین باشد اما “تز” یا “رساله”، باید نتایج حاصل از پژوهش ایده‌ای نوین یا ارائه‌ی راه حل‌هایی برای مسئله‌ای که تاکنون حل نشده است، باشد.
در پایاننامه، دانشجو سوأل یا موضوعی را بررسی می‌کند و با تجزیه‌وتحلیل، تجارب علمی یا آزمایشی به آن پاسخ می‌دهد؛ بنابراین پایاننامه باید دارای مشخصات و ویژگی‌هایی باشد که آن را از دیدگاه استادان راهنما و سپس داوران قابل قبول سازد؛ در ادامه به این ویژگی‌ها می‌پردازیم.
-
موضوع پایاننامه
دشوارترین و اولین مرحله در پایان‌نامه‌نویسی، انتخاب موضوع پایاننامه است. تحقیق و نوشتن پایاننامه پروژه‌ای بزرگ است که چند ماه طول می‌کشد و انجام آن نیازمند نظم و انضباط است؛ در نتیجه فرد باید بسیار به موضوع پایاننامه علاقمند باشد. بهترین راه برای شروع این است که به‌دنبال سوال جالبی باشید. در این مرحله، شما باید یک سوال خوب پیدا کنید. پیدا کردن پاسخ این سوال، نشان‌دهنده‌ی هدف از تحقیق و نوشتن پایاننامه شما است.
-
بیانیه‌ی پایاننامه
هر مقاله‌ی نوشته‌شده بایستی یک نقطه، ایده یا پیام اصلی داشته باشد. بیانیه‌ی پایاننامه در یک یا دو جمله و بر روی ایده‌ی اصلی پایاننامه تمرکز می‌کند و تعیین کننده‌ی هدف اصلی مقاله است. بیانیه بایستی عنوان مقاله را دربر بگیرد و به خواننده بگوید که مقاله یا پایاننامه در مورد چیست و خواننده باید متوجه شود نظر نویسنده در مورد موضوع نوشته‌شده چیست؛ پس برای نگارش بیانیه‌ی پایاننامه بایستی موضوع پایاننامه به‌طور کامل مشخص شده باشد.
- چه چیزی باعث قوی‌شدن بیانیه‌ی پایاننامه می‌شود؟
- بیانیه باید به توضیح و استدلال همه‌ی پاراگراف‌های مقاله بپردازد.
- بیانیه باید اثبات کند؛ یعنی تنها یک جمله در مورد موضوع نباشد و با شواهد و جزئیات هدف مقاله را به خواننده اثبات کند و در خواننده انگیزه‌ی مطالعه‌ی ادامه‌ی پایاننامه را ایجاد کند.
-
انواع مختلف بیانیه‌ی پایاننامه
بیانیه، پایان‌نامه‌ای است که می‌نویسید؛ ممکن است بسته به نوع مقاله دانشگاهی که می‌نویسید متفاوت باشد.
بیانیه‌ی استدلالی: موضوعی را ارائه می‌دهد که قابل بحث است و دلایل آن را پشتیبانی می‌کند.
بیانیه‌ی تحلیلی: ادعایی را ارائه می‌کند و نحوه‌ی پشتیبانی آن‌را توضیح می‌دهد.
بیانیه‌ی توضیحی: موضوعی را ارائه می‌دهد و توضیح می‌دهد که خواننده در مقاله شما چه خواهد آموخت.
· چکیده
پس از عنوان پایاننامه، چکیده نقش مهمی در آن ایفا می‌کند؛ چرا که چکیده موجب می‌شود خواننده به مطالعه‌ی پایاننامه علاقه‌مند شود؛ بنابراین باید بسیار دقیق و صحیح نوشته شود. چکیده باید علاوه بر کوتاه‌بودن به برخی از اصلی‌ترین سؤالاتی که در ذهن خواننده وجود دارد پاسخ دهد.
به‌طور کلی، چکیده باید اهمیت پایاننامه را توضیح دهد اما به‌طور مختصر و حداکثر در ۴۰۰ کلمه. چکیده باید قابل خواندن باشد؛ اطلاعات موجود در عنوان نباید در آن تکرار شوند و رفرنس نیز در این قسمت از پایاننامه داده نمی‌شود.
-
فهرست‌ها
بعد از چکیده‌ی پایاننامه، به‌ترتیب فهرست مطالب، فهرست علائم و نشانهها، فهرست جداول، فهرست اشکال و سایر فهرست‌ها قرار می‌گیرند. در فهرست‌ها صفحات اولیه‌ی پایاننامه ( تقدیر و تشکر، چکیده و …) ذکر نمی‌شوند.
دقت داشته باشید که عناوین ذکرشده در فهرست باید به‌طور دقیق با عناوین خودِ متن یکی باشند، حتی این مساله باید در شماره‌گذاری، نقطه‌گذاری یا با حروف بزرگ‌نوشتن نیز رعایت شود. همچنین در نظر داشته باشید که عناوین سرفصل‌ها مختصر و گویا باشند و به‌صورت جملات طولانی ذکر نشوند. اگر عناوین اصلی دارای زیرشاخه هستند حتما در فهرست این زیرشاخه‌ها را با تورفتگی (Indentation) مشخص کنید.
-
فصول پایاننامه
پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد طبق استاندارد اکثر دانشگاهها شامل ۵ فصل است. این فصول به‌ترتیب موارد زیر را در بر می‌گیرند:
- فصل اول: مقدمه و طرح مسئله (کلیات تحقیق)
- فصل دوم: مروری بر منابع یا روش تحقیق
- فصل سوم: مدلها و ایدههای تحقیق
- فصل چهارم: نتایج تحقیق
- فصل پنجم: نتیجه‌گیری، جمع‌بندی و پیشنهادات
- نکاتی که در هنگام نگارش پایان نامه باید به آن‌ها توجه داشت:
به‌طور خلاصه می‌توان گفت هر پایان‌نامه‌ای با صفحه‌ی “بسم الله الرحمن الرحیم” شروع شده و به‌ترتیب دارای قسمت‌های زیر است:
تأییدیه‌ی اعضای هیأت داوران حاضر در جلسه‌ی دفاع
آیین‌نامه‌ی چاپ پایاننامه که به وسیله‌ی دانشجو تکمیل و امضا شده است
تقدیم به (در یک صفحه)
تشکر و قدردانی (در یک صفحه)
چکیده
فهرست مطالب
فهرست جداول و نمودارها
فصل‌های پایاننامه
فهرست منابع
تهیه‌کننده: حسبن بهرامی
ویراستار: فاطمه دهقان
منابع
