فهرست مطالب
شاخص G-index، نوعی از شاخص استناد است که برای اولین بار در قرن دوازدهم در ادبیات مذهبی عبری مطرح شد. در سال ۱۹۶۰، مؤسسه‌ی اطلاعات علمی آقای یوجین گارفیلد (ISI) اولین شاخص استنادی را برای مقالات منتشر‌شده در مجلات دانشگاهی معرفی کرد؛ ابتدا شاخص استناد علوم (SCI) و پس از آن شاخص استناد به علوم اجتماعی، هنر و علوم انسانی را نیز مطرح کرد.
شاخص‌های علم‌سنجی عبارت‌اند از:
۱. ضریب تأثیر مجلات (Journal Impact Factor = JIF)؛
۲. ارزش متیو (Matthew Index)؛
۳. شاخص فوریت (Immediacy Index)؛
۴. شاخص هرش (H-Index)؛
۵. شاخص جی (G-Index)؛
۶. شاخص وای (Y-Index)؛
۷. مقالات داغ و مقالات پراستناد (Hot Paper & Highly Cited Paper)؛
۸. شاخص عامل ویژه (Eigenfactor)؛
۹. نیم عمر یا کهنگی متون (Literature Obsolescence)؛
۱۰. شاخص ام (M-index)؛
۱۱. شاخص اسنیپ (SNIP)؛
۱۲. شاخص اس جی آر (SJR).
در این محتوا قصد داریم به معرفی شاخص G-index بپردازیم.
شاخص G-index چیست؟
شاخص G-index یک شاخص محاسبه‌شده است که برای ارزیابی کیفیت مقالات علمی استفاده می‌شود. این شاخص بر اساس تعداد مراجعات به یک مقاله و همچنین تعداد مراجعات به مقالاتی که به آن ارجاع داده شده، محاسبه می‌شود. با استفاده از این شاخص، می‌توان مشخص کرد که تا چه اندازه یک مقاله توسط دانشمندان و پژوهشگران دیگر مورد توجه قرار گرفته است و در نتیجه، کیفیت و ارزش علمی آن را بررسی کرد. شاخص جی در حوزه‌ی علوم پایه و پزشکی بسیار محبوب است و در بسیاری از مجلات علمی استفاده می‌شود.
H-index چیست؟
H-index شاخصی عددی است که می‌کوشد بهره‌وری و تأثیرگذاری علمی دانشمندان را به‌صورت کمی نمایش دهد. این شاخص با در‌نظر‌گرفتن تعداد مقالات پراستناد افراد و تعداد دفعات استناد‌شدن به آن مقالات توسط دیگران محاسبه می‌شود. از این شاخص می‌توان برای تأثیرگذاری علمی گروهی از دانشمندان بهره برد؛ برای مثال ایندکسH جهت محاسبه‌ی تأثیرگذاری علمی دانشگاه‌ها و دانشمندان یک کشور قابل استفاده است. این ایندکس در سال ۲۰۰۵ میلادی توسط فیزیکدانی به نام “Jorge Eduardo Hirsch” پیشنهاد شد؛ از این رو گاهی با نام‌های «هیرش ایندکس» یا مقدار هیرش شناخته می‌شود.
علت وجود شاخص G-index
شاخص جی (G-index) به‌دلیل ضعف‌هایی که در شاخص H-index وجود داشت، بیان شد. یکی از ضعف‌های شاخص H این است که در شاخصH ، نویسندگان تازه‌کار را نمی‌توان با نویسندگان کهنه‌کار مقایسه کرد (به‌سبب کوتاه‌بودن عمر پژوهشی)؛ زیرا میزان مقالات و استنادات با گذشت زمان افزایش می‌یابد. یکی دیگر از ضعف‌های شاخص H، نادیده‌گرفتن مقالات پراستناد است. در سال ۲۰۰۶ شاخص جی برای تکمیل عملکرد شاخص H و رفع این ضعف توسط دانشمندی بلژیکی به نام “Leo Egghe” معرفی شد. در این شاخص برخلاف شاخص هیرش به مقالاتی که بیشتر مورد استناد قرار می‌گیرد، وزن بیشتری داده می‌شود. شاخص جی برابر است با بالاترین رتبه در لیست نزولی مقالات؛ به‌ترتیبی که G مقاله اول حداقل تعداد Gبه توان ۲ استناد دریافت کرده باشند و مجموع استناد‌های مقالات تا G بزرگتر یا مساوی Gبه توان ۲ باشد. از دیگر نقاط ضعف شاخص H، نادیده‌گرفتن چند نویسندگی و استناد به خود است؛ به‌علاوه اینکه این یک شاخص تک‌بعدی است و عامل زمان در آن مشخص نیست. با توجه و دقت در نحوه محاسبه g Index در می‌یابیم که میزان g Index هیچ وقت کمتر از H-Index نخواهد بود.
محاسبه شاخص G-index
برای محاسبه g index، مقاله‌ها را به‌ترتیب تعداد استناد‌های دریافتی، به‌صورت نزولی، مرتب می‌کنیم و در ستون دیگر مجموع استناد‌ها را هم محاسبه می‌کنیم تا جایی که مقاله Gام، G به توان ۲ استناد یا بیشتر داشته باشد. همیشه شاخص جی بزرگتر یا مساوی با H است (H معادل ۸ و G معادل ۱۰ است).
جی ایندکس۱۰ نشان می‌دهد که ۱۰ انتشارات برتر یک نویسنده حداقل ۱۰۰ بار (۱۰ به توان ۲ ) استناد شده‌اند. شاخص ۲۰ نشان می‌دهد که ۲۰ نشریه برتر یک نویسنده ۴۰۰ بار مورد استناد قرار گرفته‌اند (۲۰ به توان ۲) که می‌توان آن را به‌طور معادل به‌عنوان بزرگترین تعداد n مقاله با استناد بالا که میانگین تعداد استناد‌ها برای آن‌ها حداقل n است تعریف کرد.
نمونه‌ای از دو نویسنده که هر دو ۱۰ صفحه منتشر کرده‌اند. هر دو نویسنده دارای اچ ایندکس۶ هستند؛ با این حال، نویسنده ۱ دارای جی ایندکس ۱۰ است در حالی که نویسنده ۲ دارای جی ایندکس ۷ است.
| صفحه | نویسنده۱ | نویسنده۲ |
| ۱ | ۳۰ | ۱۰ |
| ۲ | ۱۷ | ۹ |
| ۳ | ۱۵ | ۹ |
| ۴ | ۱۳ | ۹ |
| ۵ | ۸ | ۸ |
| ۶ | ۶ | ۶ |
| ۷ | ۵ | ۵ |
| ۸ | ۴ | ۴ |
| ۹ | ۳ | ۲ |
| ۱۰ | ۱ | ۱ |
| Total cites | ۱۰۲ | ۶۳ |
| Average cites | ۱۰.۲ | ۶.۳ |
در این جدول جی ایندکس (index) 6 است
از کجا ایندکس (index) را پیدا کنیم؟
همیشه مهم است بدانید که آیا ژورنال موردنظر شما ایندکس شده است یا خیر؟ در حال حاضر، بسیاری از مؤسسات و مراکز آموزش عالی، نیاز دارند كه مجله‌ی مورد نظر به‌خصوص در ISI نمایه (abstracting and indexing) داشته باشد تا از نظر ارتقای سطح تحصیلی به شما امتیاز بدهند. در اینجا به معرفی اینکه مجله‌ها در چه پایگاهی نمایه شده‌اند، می‌پردازیم:
INDEX MEDICUS / MEDLINE / PUBMED
۱. به “https://www.ncbi.nlm.nih.gov/nlmcatalog/” بروید.
۲. “NLM Catalog” را از منوی کنار کادر جستجو انتخاب کنید.
۳. نام ژورنال را وارد کنید.
۴. در نتایج جستجو بر روی نام ژورنال کلیک کنید.
۵. به قسمت “In” بروید. خواهید دید که ژورنال در هر یک از بانک‌های اطلاعاتی ایندکس شده است یا خیر.
“SCOPUS”
۱. به “https://www.scopus.com/source”بروید.
۲. نام مجله را در جعبه جستجو وارد کنید.
۳. اگر نام مجله در نتایج جستجو ظاهر شود، ایندکس شده است.
۴. به جای وارد کردن نام یک ژورنال، می‌توانید به‌طور متناوب در مجله‌هایی با تخصص خاصی جستجو کنید. فقط کافی است نام این تخصص را مانند «قلب شناسی» یا «پریودنتیکس» وارد کنید.
“EBSCO”
۱. به https://www.ebsco.com/title-listsبروید.
۲. به‌دنبال تخصص موردنیاز مانند «پزشکی» یا «دندانپزشکی» باشید.
۳. بر روی «اکسل» یا “HTML” که در کنار لیست پوشش ظاهر می‌شود، کلیک کنید.
۴. تاریخ شروع فهرست‌بندی و تاریخ توقف برای ژورنال را بررسی کنید.
“EMBASE”
۱. به “https://www.elsevier.com/solutions/embase-biomedical-research/embase-coverage-and-content” بروید
۲. لیست ژورنال‌ها را بارگیری کنید.
CLARIVATE ANALYTICS (PREVIOUSLY KNOWN AS THOMSON REUTERS/ISI)
۱. به “http://mjl.clarivate.com/” بروید.
۲. در قسمت جستجو، نام مجله را کامل بنویسید و «فهرست کامل عنوان» را از فهرست کشویی کنار جعبه جستجو انتخاب کنید.
۳. در نتایج تحت پوشش روی نام ژورنال کلیک کنید.
قبل از جستجو می‌توانید بر روی “Indication Citation Index” نیز کلیک کنید.
مزایای شاخص G-index
۱. عملکرد مقالات برتر نویسنده را حساب می‌کند.
۲. تفاوت بین نویسندگان بیشتر آشکار می‌شود.
۳. شاخص جی به اعتبار‌بخشیدن به مقالات کم‌استناد یا بدون استناد کمک می‌کند و در عین‌حال به مقالات پراستناد اعتبار می‌دهد.
معایب شاخص G-index
این شاخص در سال ۲۰۰۷ معرفی شد و این بحث ادامه دارد که آیا شاخص جی بر شاخص H برتری دارد یا خیر. اما این شاخص به اندازه H-index به‌طور گسترده پذیرفته نشده‌است.
نویسنده: حدیث پرهیزگاری
ویراستار: سارا تاجداری
Refrences:
- https://meditorha.com/blog/indexing
- Bornmann, Lutz; Daniel, Hans-Dieter (July 2007). “What do we know about the h-index?”. Journal of the American Society for Information Science and Technology. 58 (9): 1381–1385. doi:10.1002/asi.20609.
- Suzuki, Helder (2012). “Google Scholar Metrics for Publications”. googlescholar.blogspot.com.br.
- Journal of Integrative Medicine and Research 1(1):p 34-36, Jan–Mar 2023. | DOI: 10.4103/jimr.jimr_11_22
- Woeginger, Gerhard J. (2008). “An axiomatic analysis of Egghe’s g-index”. Journal of Informetrics. 2 (4): 364–368. doi:10.1016/j.joi.2008.05.002.
6.https://www.isw.ir/109/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5-%D8%AC%DB%8C-g-index/
