📌اصول مهمی در مقالهنویسی وجود دارد که باید رعایت شوند؛ از جمله حفاظت از حریم خصوصی و محرمانهبودن اطلاعات شرکتکنندگان که یکی از دغدغههای مهم و ضروری محققان است. حریم خصوصی و محرمانهبودن اطلاعات شرکتکنندگان باید تضمین شود. گاهی هدف از پژوهش دستیابی و انتشار اطلاعات شرکتکنندگان است که باید از آنها رضایتنامهی کتبی گرفته شود و هرگونه اجبار و اصرار از سمت محقق ممنوع است. محقق نیز باید بر قوانین و مقرراتی که طبق آن نتایج مستند و منتشر میشوند، پایبند باشد. در رشتههای مختلفی که انسان یا حیوان نمونههای تحقیقی آن هستند، باید اصول اخلاقی رعایت شود.
📌زمانیکه محصول، ایده، شخص یا موقعیتی که درحال بررسی است برای محقق ارزشمند شود، تضاد منافع رخ میدهد که محقق باید خوانندگان را نسبت به هر سوگیری آگاه کند. دلیل اینکار حفظ یکپارچگی در نوشتههای علمی است.
📌مالکیت معنوی طرح باید در ابتدای پژوهش مشخص شود. در انجام پژوهش ممکن است که بیش از یک نویسنده همکاری کنند؛ درنتیجه باید بدانند که چهکسی تألیف را دریافت میکند و اسامی به چه ترتیبی ذکر میشوند. همچنین باید میزان فعالیت هر یک از نویسندهها در پروژه مشخص شود. عدم تصمیمگیری درست و واضح درمورد هر یک از این موارد میتواند منجر به وضعیتی نامطلوب شود. زمانیکه تنها یک نویسنده در پژوهش وجود داشته باشد مشکلی با مالکیت معنوی وجود ندارد، اما این اتفاق زمانی میافتد که تعداد نویسندگان بیش از یک نفر است.
📌نویسنده نسخهی پژوهشی کسی است که سهم قابل توجهی در نگارش نسخههای خطی دارد. وظیفهی نویسندهی نسخهی پژوهشی فرمولبندی مشکلات تحقیق، فرضیه، توسعهی طرح مطالعه، انجام تحقیقات، تجزیه و تحلیل نتایج و نوشتن نسخهی خطی است. ترتیب نام نویسندگان بستگی بهمیزان تلاش آنها در تکمیل نسخهی خطی دارد.
📌از همهی افرادیکه در پروژهی تحقیقاتی کمک کرده و نقش داشتهاند، در قسمت تقدیرنامه تقدیر میشود؛ حتی اگه نقش محدودی داشتهباشند. همهی اطلاعات موجود در فرآیند پروژه باید بهطور منظم در اختیار همهی اعضا قرار بگیرد.
📌حق چاپ نسخهی خطی یا هر قسمتی از آن متعلق به نویسنده است. مالکیت حق چاپ نیز پس از انتشار نسخهی خطی ثبت میشود. اگر بخشی از اثر منتشرشده بدون رضایت نویسنده باشد، قابل استفاده نیست. داوران نیز ملزم به محرمانه نگهداشتن اطلاعات مقاله هستند. پس از انتشار نتایج، اگر نویسندگان متوجه خطاهایی در نتایج گزارشات شوند باید به سردبير و ناشر اطلاع دهند و چیزی را پنهان نکنند.
✍🏼فاطمه دهقان
اصول اخلاقی مقالهنویسی