تکنیک آسپتیک

بزرگترین خطر در بسیاری از اقدامات پزشکی، ایجاد عفونت در بیماران است. تکنیک آسپتیک، تکنیکی مهم است که برای زدودن میکروب­ها استفاده می­شود.

باکتری­ها، ویروس­ها و میکروارگانیسم­ها در هر نقطه­ای از زمین وجود دارند. به برخی از این میکروارگانیسم­ها که برای انسان ضرر دارند و باعث بیماری می­شوند، پاتوژن می­گویند. تکنیک آسپتیک به مجموعه­ای از روش­ها و اقدامات پزشکی برای محافظت بیماران در برابر عفونت و عوامل بیماری­زا می­گویند. تکنیک آسپتیک در آزمایشگاه­های طبی مخصوصا میکروبیولوژی و سلولی به­کار می­رود. در واقع این تکنیک، نقش میکروب­زدایی را انجام می­دهد. به نظر شما تکنیک آسپتیک تا چه حدی می­تواند بر سلامتی انسان­ها تاثیر بگذارد؟

چرا تکنیک آسپتیک بسیار مهم و کاربردی است؟

اولین سد دفاعی بدن پوست است اما هنگام خراش یا زخم بیماری، میکروب­های بیماری­زا  وارد بدن می­شوند و ممکن است باعث عفونت شدیدی شوند. بر­اساس یافته­های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری؛ به­طور متوسط از هر 31 بیمار در بیمارستان، یک نفر به­دلیل عفونت جان خود را از دست می­دهد. پس این تکنیک سبب جلوگیری از ورود عوامل بیماری­زا به بدن می­شوند. تکنیسین­های بهداشت از تکنیک آسپتیک در اتاق عمل، مراکز سرپایی و اتاق عمل استفاده می­کنند. در صورت اجرا شدن این روش، احتمال آلودگی و خطر عفونت بسیار کاهش می­یابد.

انواع تکنیک های آسپتیک

به گفته کمسیون بهداشت، چند نوع تکنیک­های آسپتیک برای جلوگیری از انتشار عوامل بیماری­زا وجود دارد که به شرح زیر است.

موانع: این جنبه در تکنیک آسپتیک بسیار مهم است زیرا از انتقال عوامل بیماری­زا در عفونت­های خطرناک جلوگیری می­کند. این تکنیک بیشتر در جراحی­ها و عمل­های بزرگ کاربرد دارد.

برخی از این جنبه تکنیک آسپتیک عبارتند از: اتاق استریل به­همراه دستکش و روپوش استریل، ماسک برای بیمار و پرده­های استریل است.

آماده ­سازی بیماران و تجهیزات: متخصصان بهداشت بهتر است بیمار را قبل از ورود به اتاق عمل، به­طور کامل آماده کنند. که شامل: ضدعفونی کردن پوست بیمار و استریل کردن تجهیزاتی که برای عمل یا جراحی استفاده می­شود.

کنترل ­های زیست محیطی: این دستورالعمل­ها شامل بسته نگه داشتن در، حضور حداقلی پرسنل در اتاق عمل و به­حداقل رساندن رفت­وآمد در اطراف بیمار است. هرچه اطراف بیمار شلوغ و پر تردد باشد امکان انتشار عوامل بیماری­زا بیشتر است.

راهنماهای تماس: هنگامی که تکنیسین بهداشت در حال استریل تجهیزات و محیط است باید دستورالعمل­هایی را رعایت کند. برای مثال، حتما دستکش استریل بپوشد. یکی از کاربرد­های این روش، قرار دادن کاتتر ادراری است. این کار بسیار حساس است زیرا این کاتتر­ها ادرار موجود در مثانه را همراه با عفونت خارج می­کنند. همچنین برای قرار دادن آن، نباید دست به سطوح آلوده و غیر استریل برخوردی داشته باشد. اگر یکی از این مرحله­ها فراموش شود امکان عفونت و بیماری وجود دارد.

در حالت کلی تکنیک اسپتیک بیشتر برای موارد زیر کاربرد دارد:

. انجام دیالیز

. تزریق

. قرار دادن لوله­های سینه

. پانسمان زخم­ ها

. قرار دادن کاتتر

. انجام اعمال جراحی

مزایای استفاده از تکنیک آسپتیک

در صورت باز بودن پوست بدنتان حتما در مقابل عوامل بیماری­زا آسیب­ پذیر هستید. حتی بریدگی­های عمدی در هنگام عمل ممکن است دچار عفونت شوند پس بهتر است زخم­ها و سطوح خراشیده شده بر روی پوست به موقع درمان شوند. این تکنیک از بیمار محافظت می­کند اما در صورت ایجاد عفونت باعث هزینه­ های زیاد برای درمان آن و کند شدن روند درمان شود.

استفاده از تکنیک آسپتیک در آزمایشگاه

در آزمایشگاه ­های تحقیقاتی، به ­دلیل کار با میکروارگانیسم­های حساس و خطرناک از لوازم و تجهیزات زیادی برای بهبود در عملکرد تکنیک آسپتیک استفاده می­کنند. برای مثال هود­ها و کابینت­های در محیط آزمایشگاه تعبیه شده­است تا جریان هوا ثابت باشد در نتیجه هیچ آلاینده­ای وارد نشود. لباس­های تخصصی نیز یکی از شرط­ های ورود به این آزمایشگاه­ها است. دستکش­ها باید تمیز باشند اما استریل کردن لازم نیست.

همچنین در آزمایشات نیز، انتقال کشت­ ها بین صفحات آگار باید در زمان خود انجام شود که باعث جلوگیری از آلودگی به­ ویژه اسپورهای قارچی می­شود. لوله­ های آزمایش و سایر ظروف باید قبل از استفاده؛ با شعله، گرما ببینند تا درصد آلودگی را کاهش یابد.

در این محیط، اغلب برای استریل کردن یک منطقه خاص قبل و بعد از کار، از اسپری اتانول ساده استفاده می­شود.

نتیجه ­گیری

جلوگیری از انتشار بیماری و تشکیل عفونت بستگی به رعایت تمامی اصول توسط متخصصان بهداشت دارد. مجله پزشکی انجمن پزشکان امریکا دریافتند رعایت این اعمال 50 درصد از بیماری جلوگیری می­کنند. همچنین ممکن است شما در خانه نیاز به انجام این تکنیک داشته باشید برای مثال برای تعویض پانسمان. توصیه می­شود قبل انجام این تکنیک به­تنهایی، حتما آموزش­های لازم از افراد متخصص ببینید.

انجام درست تکنیک آسپتیک می­تواند بر سلامتی بیماران بسیار تاثیر­گذار باشد از این رو باید به­طور جدی در بیمارستان­ها و مراکز تحقیقاتی انجام شود.

نویسنده: مطهره تقی­ پور

منابع: 

1. https://www.healthline.com/health/aseptic-technique
2. https://www.healthline.com/health/hospital-acquired-nosocomial-infections – treatment
3. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/what-to-know-about-aseptic-technique
4. https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/zpb4gdm/revision/1
5. https://www.pharmaguideline.com/2017/10/difference-between-aseptic-and-sterile-area.html?m=1

همچنین بیشتر بخوانید در مورد:

واکنش زنجیره‌ای پلیمراز PCR ، از نون شب واجب‌تر در ژنتیک

دستگاه BioMark HD