مقابله با اثرات منفی آنتی‌بیوتیک‌ها به کمک باکتری‌ها

چالش‌های مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها

درست است که آنتی‌بیوتیک‌ها هنگام بیماری، زندگی ما را نجات‌می‌دهند؛ اما میکروب‌های مفید روده انسان از اثرات آسیب‌زننده آن‌ها در امان نیستند! خیلی از بیماران بعد از درمان با آنتی‌بیوتیک، مستعد التهاب روده یا عفونت‌های فرصت‌طلبی همچون کلستریدیوم دیفیسیل(Clostridium difficile) می‌شوند. علاوه‌ بر این، استفاده بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک‌ها و اثرات آن‌ها روی میکروب‌های روده، مقاومت نسبت به داروها را تشدید می‌کند.

یک نوآوری دیگر

اکنون محققان دانشگاه MIT روش‌جدیدی پیدا کردند تا به کمک آن از فلور نرمال دستگاه گوارش انسان محافظت‌کنند. آن‌ها سویه‌ای از یک باکتری بی‌خطر را به‌نحوی مهندسی‌ کردند که قادر به تولید آنزیمی شده که آنتی‌بیوتیک‌های بتالاکتام مانند آمپی‌سیلین، آموکسی‌سیلین و… را تجزیه می‌کند. در این مطالعه که روی موش‌ها انجام‌شده، محققان متوجه‌شدند که به کمک این بیوتراپی، نه‌تنها میکروبیوتای روده محافظت‌می‌شود؛ بلکه سطح بالایی از آنتی‌بیوتیک مصرفی، همچنان در گردش خون باقی‌خواهد ‌ماند؛ یعنی از تاثیر مفید و دارویی آن روی بدن کم‌نخواهد شد. 

راز سلامتی؛ تعادل جمعیت میکروبی روده 

می‌دانیم میکروب‌های روده انسان، نه‌تنها در متابولیسم، بلکه در عملکرد سیستم ایمنی و عصبی نقش مهمی دارند. اما مشکل زمانی است که داروها(آنتی‌بیوتیک‌ها) یا انواع خاصی از رژیم‌های غذایی بر ترکیب میکروبیوتا تأثیر بگذارد و باعث دیس‌بیوزیس یا بهم خوردن تعادل جمعیت میکروبی روده شود. در این حالت برخی از گروه‌های میکروبی ناپدید می‌شوند، از طرفی فعالیت متابولیکی برخی افزایش خواهدیافت و همین عدم تعادل عامل عفونت‌هایی از قبیل کلستریدیوم دیفیسیل است.

کلستریدیوم دیفیسیل با اینکه در روده زندگی می‌کند اما اغلب آسیبی به ما نمی‌زند. به‌محض اینکه سویه‌هایی که با کلستریدیوم دیفیسیل رقابت‌ می‌کنند توسط آنتی‌بیوتیک‌ها از بین بروند، این باکتری از اثرات منفی خود رونمایی می‌کند! در ایالات متحده هر ساله باعث ابتلای حدود 500 هزار نفر شده و منجر به مرگ 15 هزار نفر می‌شود! اما جالب است بدانید که حتی پروبیوتیک‌ها هم حریف پیشگیری از این عفونت نشده‌اند. چراکه از نظر عملکردی نمی‌توانند جای میکروبیوتای بدن را بگیرند. پس راه اصلی ما محافظت از میکروبیوتا است! حالا برای این کار، محققان به سراغ استفاده از باکتری‌های اصلاح شده رفتند.

از همین نویسنده بخوانید: باکتری‌هایی که از متان، الکتریسیته تولید می‌کنند!

درمان احتمالی

محققان باکتری لاکتوکوکوس لاکتیس(lactococcus lactis) را مهندسی‌کردند تا آنزیم بتالاکتاماز را بسازد. وقتی این باکتری‌ به شکل خوراکی مصرف‌شود، موقتاً به روده‌ها می‌رود و آنزیم را ترشح‌می‌کند و به این ترتیب آنتی‌بیوتیک‌هایی را که به روده می‌رسند، تجزیه‌ خواهد کرد. آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی، اغلب از معده وارد جریان خون می‌شوند؛ پس همچنان به میزان بالا در خون باقی می‌مانند. در انتهای این فرآیند، باکتری‌های مهندسی‌شده، از طریق دستگاه گوارش دفع خواهندشد.

لاکتوکوکوس لاکتیس

اکنون محققان قصد دارند این درمان را روی افرادی که در معرض ابتلا به بیماری‌های حاد ناشی از دیس‌بیوز روده هستند، آزمایش‌کنند. به علاوه آن‌ها معتقدند، هنگام استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها وقتی نیازی به اثر آن در روده نیست، حتما باید از میکروبیوتای این ناحیه محافظت‌ شود. دقیقا مشابه زمانی‌ که برای گرفتن عکس با اشعه ایکس‌، پیش‌بند سُربی می‌پوشید تا بقیه بدن‌تان را در برابر تشعشعات یونیزان حفظ‌ کنید. تابه حال هیچ‌ کدام از روش‌های قبلی برای حفظ میکروبیوتای روده، تا این اندازه موثر نبودند. اما با این فناوری نوین می‌توانیم توأم با حفظ اثربخشی آنتی‌بیوتیک از دارایی خدادادی و ارزشمندمان یعنی میکروبیوتای روده محافظت کنیم.

نویسنده: کیانا تیموری

منبع