فهرست مطالب
سرقت علمی چیست و معادل‌های دیگر آن:
سرقت علمی معادل‌های دیگری هم مانند: دزدی ادبی، مشابهت ادبی و “Similarity Index” دارد. به‌زبان ساده، کپی‌کردن یک قسمت از مقاله یک پژوهشگر یا قراردادن مقاله‌های آن شخص در کار خود، بدون هیچ تغییری، سرقت علمی نامیده می‌شود که در این حین مهم نیست که منبع را ذکر کرده باشید یا خیر.
معادل انگلیسی سرقت ادبی”Plagiarism” می‌گویند که در فارسی بیشتر از واژه پلاژریسم به‌جای سرقت ادبی استفاده می‌شود.
انواع سرقت علمی
سرقت علمی مستقیم (Direct Plagiarism)
عبارت است از: قراردادن یک متن یا عبارت، به‌صورت کلمه‌به‌کلمه و بدون کوچک‌ترین تغییری (کپی‌کردن) و همچنین عدم استفاده از گیومه به‌منظور نقل‌قول مستقیم.
سرقت علمی از خود (Self Plagiarism)
درصورتی‌که پژوهشگر در گذشته مقاله‌ای را چاپ کرده باشد و یک عبارت را بدون هیچ تغییری در متن مقاله جدید خود بیاورد.
سرقت علمی موزاییکی (Mosaic Plagiarism)
زمانی‌که یک عبارت یا پاراگراف را با تغییردادن چندین کلمه وارد متن خود می‌کنید ولی باز همان مفهوم و ساختار اصلی حفظ می‌شود.
سرقت علمی تصادفی (Accidental Plagiarism)
زمانی که پژوهشگر حواسش نبوده و به‌طور تصادفی منابعی که استفاده کرده را ارجاع نداده یا اشتباهی به منبع دیگری ارجاع داده و یا شیوه ارجاع را به‌درستی انجام نداده باشد.
موارد سرقت علمی تصادفی مانند سایر سرقت‌های علمی جدی گرفته می‌شوند و در معرض عواقب مشابهی با سایر انواع سرقت علمی هستند.
برای جلوگیری از انواع سرقت‌علمی باید چه کاری انجام داد؟
اگر می‌خواهید که مرتکب سرقت علمی نشوید باید آن متن را بازنویسی کنید؛ زمانی‌که در حال بازنویسی متن هستید، باید دقت کنید که با تغییردادن یک کلمه یا عبارت با یک کلمه یا عبارت دیگر هنوز متن شما سرقت ادبی حساب می‌شود و باید کامل آن را با بیان دیگری در متن خود وارد کنید.
زمانی که شما یک ایده از یک مقاله، سایت و… دریافت می‌کنید و از آن در متن خود استفاده می‌کنید، می‌بایست که حتما منبعی که از آن ایده دریافت کرده‌اید را در قسمت منابع ذکر کنید تا سرقت ادبی لحاظ نشود؛ همچنین باید به نوع بیان هم دقت شود که یکی نباشد.
درصورتی‌که متن یا عبارت مورد نظر بسیار ساده بود چه کاری باید انجام داد؟
درصورتی که متن یا عبارت مورد نظر از لحاظ ساختار ساده بود و فکر می‌کردید که نمی‌شود آن را تغییر داد دو حالت پیش روی شماست:
- متن مورد نظر را به‌صورت نقل قول مستقیم درون ” ” قرار دهید؛ اگر از این کار چندین و چندبار در یک متن استفاده کنید مجددا متن شما سرقت ادبی لحاظ می‌شود؛ چون فردی که متن را بررسی می‌کند، متوجه اینکه شما برای گول‌زدن مخاطب این کارو انجام داده‌‌اید می‌شود.
- شما می‌توانید با شرح و بسط‌‌‌دادن جمله مورد نظر، عبارتی را که می‌خواهید در متن مورد نظر وارد کنید.
عواقب انواع سرقت علمی
- به اعتبار پژوهشگر لطمه وارد می‌شود.
- مقاله‌های قبلی که پژوهشگر چاپ کرده است فاقد اعتبار می‌شوند.
- امکان دارد که پژوهشگر تا مدت‌زمان مشخصی از ارسال و چاپ مقاله منع شود.
مزایای عدم سرقت‌علمی
متون علمی که برای داوری ارسال می‌کنید درصورتی‌که فاقد سرقت علمی باشند، فرآیند داوری و بررسی با سرعت بیشتری انجام می‌شود. در زمان داوری مقالات درصورتی‌که درصد سرقت علمی بالا باشد درجا مقاله رد می‌شود و به مراحل بعدی داوری نمی‌رسد.
برای جلوگیری از سرقت ادبی چه کارهایی را باید انجام داد؟
برای جلوگیری از سرقت علمی کافی است که قبل از ارسال مقاله، برای مشابهت مقاله خود گزارش بگیرید که از طریق سایت‌های مختلف می‌توانید این کار را انجام دهید. برخی از این سایت‌ها رایگان و برخی دیگر با هزینه این کار را انجام می‌دهند.
درصورتی‌که درصد تشابه بالا باشد، گزارش را هم با بیان میزان درصد و هم با مشخص‌کردن قسمت‌هایی که تشابه دارند، ارسال می‌کنند.
کارکرد سایت‌هایی که سرقت ادبی را انجام می‌دهند چیست؟
در این سایت‌ها شما می‌توانید متوجه شوید که درصد تشابه متن شما با متون علمی قبلی چقدر بوده و کدام جملات و عبارات تشابه بالایی دارند و حتی بعضی از سایت‌ها پیشنهاد رفع تشابه می‌دهند و یا معادل‌هایی را هم پیشنهاد می‌کنند؛ درصورتی که درست و کاربردی بود می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
معرفی سایت‌هایی که برای سرقت علمی به کار می‌روند:
- http://www.ithenticate.com/
- https://www.duplichecker.com/?utm_campaign=elearningindustry.com&utm_source=%2Ftop-10-free-plagiarism-detection-tools-for-teachers&utm_medium=link
- https://copyleaks.com/?utm_campaign=elearningindustry.com&utm_source=%2Ftop-10-free-plagiarism-detection-tools-for-teachers&utm_medium=link
- http://plagiarisma.net/?utm_campaign=elearningindustry.com&utm_source=%2Ftop-10-free-plagiarism-detection-tools-for-teachers&utm_medium=link
- http://www.plagiarismchecker.com/?utm_campaign=elearningindustry.com&utm_source=%2Ftop-10-free-plagiarism-detection-tools-for-teachers&utm_medium=link
مواردی که از لحاظ علمی برای همه شناخته‌شده است (common Knowledge) مثل این جملات:
«ماهی در آب زندگی می‌کند» یا «خورشید بزرگ‌ترین ستاره در منظومه شمسی است» را نیازی نیست که منبع آن را ذکر کنید.
فاطمه عباس‌نژاداصل
یک نظر