فهرست مطالب
امروزه، مقاومت آنتی‌بیوتیکی باکتریایی، به یک معضل جهانی تبدیل شده است. دانشمندان با انجام مطالعات و تحقیقات متعددی، به‌دنبال راه‌کارهای موثر در جهت کاهش این نوع از مقاومت باکتریایی هستند. در پژوهشی جدید، دانشمندان به نتایج مهمی در این زمینه دست یافتند.
باکتری اشرشیاکلی (E. coli)، یک‌نوع باسیل گرم منفی است که به‌عنوان بخشی از فلور طبیعی روده‌ی انسان شناخته می‌شود. با این‌حال، این باکتری می‌‌تواند عامل بیماری‌های روده‌ای و خارج روده‌ای در انسان باشد. بیشتر انواع E. coli، بی‌ضرر هستند و برای سلامت دستگاه گوارش مفیدند، اما برخی از گونه‌های آن که از طریق خوردن و آشامیدن غذا و آب آلوده وارد بدن می‌شوند، در فرد اسهال به وجود می‌آورد. همچنین از طریق شیر غیرپاستوریزه و نیش حشرات، این باکتری منتقل‌شده و باعث بیماری‌های گوارشی می‌شود.
برخی از گونه‌های باکتری E. coli، با ساختن سمی به نام شیگا، باعث ایجاد بیماری می‌شوند. درواقع این سم به پوشش روده آسیب وارد می‌کند. سویه‌ای از باکتری E. coli که این سم را تولید می‌کند، STEC یا E. coli تولیدکننده‌ی سم شیگا نام دارد.
بیشتر عفونت‌های ادراری، ناشی از باکتری E. coli هستند. این امر به دلیل راه پیدا کردن باکتری‌های ساکن روده به مجرای ادراری اتفاق می‌افتد.
مقاومت آنتی‌بیوتیکی
ظهور مقاومت آنتی‌بیوتیکی، یک تهدید بزرگ برای سلامت جهانی است. آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهایی ضروری در پزشکی مدرن هستند. از آن‌ها نه تنها برای درمان بیماری‌های عفونی، بلکه در جراحی‌ها و شیمی‌درمانی نیز استفاده می‌کنند. مقاومت آنتی‌بیوتیکی باکتریایی حاصل از مصرف بی‌رویه‌ی آنتی‌بیوتیک‌ها، سبب ایجاد جهش و گسترش سویه‌های مقاوم باکتریایی شده است. برای جلوگیری از این نوع مقاومت باکتریایی، پیش‌بینی و بررسی چگونگی تکامل ژنوم باکتریایی اهمیت ویژه‌ای دارد. ژن‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌ها در باکتری‌ها از جمله E. coli، بر روی پلاسمید قرار دارد.
پلاسمید، یک مولکول DNA حلقوی کوچک است که در بعضی باکتری‌ها یافت می‌شود. پلاسمیدها از DNA کروموزومی باکتری‌ها جداست و به‌طور مستقل تکثیر می‌شود. تعداد ژن‌های پلاسمیدها کم است اما آن‌ها توانایی انتقال از یک سلول به یک سلول دیگر را دارند. پلاسمیدها از طریق فرایند تماس یک سلول به سلول دیگر، یک نسخه از DNA موجود در خود را انتقال می‌دهند. استفاده‌ی بیش از حد از آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان بیماری‌های عفونی انسانی، منجر به ظهور و انتخاب باکتری‌های مقاوم به درمان در روده‌های انسان می‌شود. این فرایند شامل عبور صفات مقاومتی بین عوامل غیربیماری زا و پاتوژن‌ها می‌شود.
کشف ژنوم باستانی باکتری E. coli
در پژوهشی جدید، دانشمندان با استفاده از قطعات سنگ کیسه‌ی صفرای یک مومیایی متعلق به قرن شانزدهم، به نتایج مهمی دست یافتند. آن‌ها توانستند اولین ژنوم باستانی باکتری اشرشیاکلی را شناسایی و بازسازی کنند.
به گفته‌ی دانشمندان، بسیاری از جزئیات تاریخچه‌ی تکاملی E. coli، مانند ژن‌های جدید و مقاومت آنتی‌بیوتیکی آن هنوز ناشناخته هستند. باکتری E. coli، یک باکتری پیچیده است و در همه‌جا از جمله خاک و میکروبیوم روده‌ی انسان یافت می‌شود. محققان در این مطالعه، قطعات باکتریایی مورد نظر را به‌دقت جدا کرده و با استفاده از مواد بازیابی‌شده، برای بازسازی ژنوم E. coli استفاده کردند. در ادامه، نتیجه‌ی جالبی مشاهده شد. درحالی‌که این باکتری‌ها از نظر ویژگی‌های فیلوژنتیکی، در دسته‌ی باکتری‌های همزیست با انسان قرار می‌گیرند اما باعث ایجاد سنگ کیسه‌ی صفرا می‌شوند.
در این مطالعه دانشمندان موفق شدند با بررسی عملکردهای ژنومی، دستورالعمل‌های مورد نیاز برای شناسایی سایر پاتوژنچهای پنهان را ارائه دهند. امیداست در آینده‌ای نزدیک، نتایج درخشان‌تری در این زمینه حاصل شوند.
فاطمه پوستین‌‌دوز
منابع:
