آشنایی با ژن‌درمانی حوزه‌ی سرطان

در روز ۲۱مردادماه لایوی با موضوع «آشنایی با ژن‌‌درمانی حوزه‌ی سرطان» با حضور دکتر مهرداد نوروزی‌نیا موسس پلی‌کلینیک و آزمایشگاه ژنتیک ساواژنوم برگزار شد.

گفته‌‌های ایشان به شرح زیر است:

در گذشته امکان غربالگری سرطان‌ها نبود، اما امروزه امکان “precision medicine”   فراهم شد.

با ظهور تکنولوژی کریسپر (ژن‌درمانی) معضل بزرگی در precision medicine  حل شد. چرا که مشخص شد تقسیم‌بندی‌های فنوتیپی موجود، رابطه‌ی علت و معلولی با بیماری ندارند. برای یافتن رابطه‌ی علت و معلولی بین فنوتیپ‌ها و بیماری نیازمند مطالعاتی هستیم که این رابطه را مشخص کند و از آنجایی که این مطالعات امکانات زیادی را می‌طلبند، این گونه مطالعات بسیار نادر هستند. این تکنولوژی کریسپر بود که امکان اصلاح و تغییر ژنی آسان‌تر را فراهم کرد و همچنین می‌توان به کمک آن چندین تغییر ژنتیکی را بررسی کرد.

امروزه متوجه شده‌ایم بیماری‌ای همچون سرطان پستان یک بیماری نیست بلکه شاهد این مسئله هستیم که دو بیمار با علائم کاملا یکسان، شانس بقا و امید به زندگی کاملا متفاوتی دارند. لذا اگر می‌خواهیم بیماران را گروه‌بندی کنیم تا درمان مناسب را برای هر گروه تجویز کنیم باید افراد یک گروه، همگن باشند؛ بنابراین دسته‌بندی‌های قدیمی از این گونه بیماری‌ها اشتباه است.

از دیگر مزیت‌های کریسپر این است که می‌توان به کمک “Guide RNA” بررسی کرد که هر تغییر موجب تغییر کدام فنوتیپ‌ها می‌شود و تغییر کدام فنوتیپ می‌تواند موجب درمان بیماری شود.

از طرفی دیگر برای تولید داروی سرطان زمانی حدود ۱۵-۱۰سال و همچنین به سرمایه‌گذاری چندین شرکت بزرگ نیاز است. همچنین بیشتر داروها در فاز ۲ کارآزمایی‌ها به شکست می‌انجامند؛ چراکه گروه‌های انتخاب شده برای درمان، توسط گروه‌بندی‌های قدیمی بوده است. اما امروزه می‌توان از همان دارو‌های به اصطلاح غیر موثر استفاده کرد، به شرطی که اندوفنوتیپ مناسب افراد شناسایی شود و گروه‌بندی‌ها همگن شوند.

از دیگر مزیت‌های precision medicine می‌توان به این مسئله اشاره کرد که جدای از دسته‌بندی صحیح بیماری‌ها، می‌توان موثرترین درمان را برای بیماری خاص شناسایی کرد.

همچنین حوزه‌ی فارماکوژنتیک نیز قصد دارد با یافتن بهترین دارو بر اساس ژنتیک شخص و بیماری از موثرترین دارو برای درمان استفاده کند.

هزینه‌های درمان:

– هزینه‌ی درمان سرطان در آمریکا به طور متوسط ۶۶هزار دلار است.

– درمان‌های پیشرفته‌تر حدود ۱۳۰هزار دلار است.

– اگر درمان پیشرفته‌تر باشد (به کمک کارتیسل) هزینه‌ای حدود ۷۰۰هزار الی ۱میلیون دلار دارد. که این درمان موثرترین‌ درمان برای سرطان است اما به شرطی که افرادی که برای این درمان انتخاب می‌شوند از نظر ژنتیکی به‌صورت صحیحی غربال شده باشند.

از جمله درمان‌هایی که برپایه‌ی کریسپر هستند می‌توان به غربالگری “Pool RNA” اشاره کرد که به کمک این روش می‌توان فنوتیپ‌ها را بررسی کرد و ژن عامل بیماری را شناسایی کرد. همچنین با درمان ژنوم یا “pathway” مختل شده در بیمار، می‌توان درمان موثری برای بیمار تجویز کرد.

سوال: نقش تست‌های ژنتیکی برای پیشگیری و درمان بهتر بیماری‌ها چیست؟

به‌صورت استاتیفیکیشن بیشتر برای شناسایی سندروم‌های ارثی و خانوادگی کاربرد دارد و به کمک همین اطلاعات می‌توان از بروز بیماری جلوگیری کرد و در صورت بروز درمان بسیار موثرتری داشت. چرا که وجود برخی ژن‌ها می‌تواند احتمال بروز بیماری را حتی ۲۰برابر کند!

سوال: آیا تکنولوژی کریسپر عوارضی روی بیمار ایجاد می‌کند؟

کریسپر می‌تواند “on target” نباشد و اهدافی به غیر از ژن هدف را برش دهد، به همین دلیل تکنولوژی کریسپر وارد حوزه‌های درمانی نشده‌است. با این وجود تکنولوژی کریسپر در سلول‌های سوماتیک با عوارض کمتری به همراه است.

در آخر برنامه جناب دکتر ضمن آرزوی سلامتی برای بیماران مبتلا به سرطان، اضافه کردند به درمان کامل سرطان به‌وسیله‌ی ژن‌درمانی امیدوار باشید؛ چراکه علم ژن‌درمانی این روزها پیشرفت چشم‌گیری در سراسر جهان داشته است. در آخر فرمودند «امیدوارم جوانان کشور ما اهمیت این موضوع را بدانند و در جهت پیشرفت آن تلاش کنند و از پیشگامان این راه باشند».

نویسنده: یاسمن علیرضایی

تهیه‌شده در آکادمی ژنتیک ایران

همچنین بخوانید: راه_رفتن_موش_های_دارای_فلج_حرکتی_بعد_از_ژن_درمانی