گیرندگان پیوند عضو، داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی را به صورت مادام‌العمر مصرف می کنند تا از پاسخ ایمنی بدنشان، نسبت به عضو اهدایی جلوگیری کنند، با این حال، هنوز تعداد قابل توجهی از آنها، اندام‌ها را رد می‌کنند.
یک مطالعه‌ی جدید نشان می دهد که دریافت‌کنندگان پیوند، علاوه بر پاسخ ایمنی در برابر ساختار ژنتیکی بافت، یک پاسخ ایمنی هم در برابر باکتری‌های مشترک در عضو پیوندی ایجاد می‌کنند که اثربخشی داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی را کاهش می‌دهد.
این پاسخ ایمنی ضد‌میکروبی، میتواند توسط سلول‌های ایمنی خاطره در برخوردهای قبلی با باکتریها ایجاد شود و توانایی بدن برای پذیرش یک عضو جدید نجات‌بخش را پیچیده‌تر کند.
پیش از این، باور بر این بود که دلیل پذیرش سخت‌تر اعضای پیوندی در انسان نسبت به حیوانات آزمایشگاهی، این است که انسان‌ها حافظه‌ی سلولی برای پاسخ‌های ایمنی دارند و سرکوب کردن این پاسخ‌ها با دارو دشوارتر است.
اما مشکل تنها سلول‌های خاطره‌ای (memory cells) خود عضو نیستند؛ بلکه مشکل، پاسخ های حافظه‌ای (memory responses) هستند که باکتریها را در اندام هدف تشخیص می‌دهند.
موفقیت پیوند عضو به نوع عضو نیز بستگی دارد. پیوند ریه‌ها و روده‌ی کوچک، بسیار دشوار است و این اعضا، زمان بقای کوتاه‌تری دارند. آمارها نشان می‌دهد که طی پنج سال پس از جراحی، ۴۱ درصد از گیرندگان پیوند ریه و ۵۴ درصد از گیرندگان پیوند روده‌ی کوچک، پیوند خود را رد کردند که این مقدار در مقایسه با اندام‌هایی مانند: کلیه‌ها (۲۷%) و قلب (۲۳%) درصد بالایی است.
یک فرضیه این است که ریه‌ها و روده‌ها، در معرض میکروب‌های هوا و دستگاه گوارش هستند و دریافت‌کنندگان عضو نه تنها به اندام‌ها، بلکه به میکروب‌های موجود در آن اندام‌ها نیز پاسخ‌های ایمنی می‌دهند.
در مطالعات گذشته، محققان نشان داده بودند که وقتی موش‌ها پیوند پوست کلونیزه‌شده با استافیلوکوک اپیدرمیدیس (S.epi) را، که یک باکتری رایج روی پوست انسان هست، دریافت کردند، استافیلوکوک اپیدرمیدیس، باعث ایجاد التهاب با درجه پایین در پیوند شد.
محققان به این فکر افتادند که آیا میزبان، علاوه بر واکنش به سلول‌های خارجی در یک بافت، یک پاسخ ایمنی جداگانه، در برابر باکتری‌های موجود در پیوند، ایجاد می‌کند؟ و آیا هر دو می‌توانند به پیوند آسیب برسانند؟
همچنین بخوانید: زیست پالایی و نیروی کار نامرئی
باکتری‌های مشترک موجود در بافت پیوندی با باکتری‌های مشترک گیرنده‌ی عضو، متفاوت هستند، زیرا هر فرد دارای مجموعه‌ای از میکروب‌های منحصر به فرد است؛ بنابراین، میزبان ممکن است این باکتریها را نیز عامل خارجی در نظر بگیرد.
بنظر می‌آمد که شاید این دو پاسخ ایمنی مجزا (میزبان در مقابل پیوند و میزبان در مقابل باکتری) می‌توانند به صورت هم‌افزایی برای ایجاد یک پاسخ ایمنی قوی‌تر در برابر پیوند عمل کنند و توضیح دهند که چرا نیمه‌عمر اندام‌هایی که میکروب دارند، کوتاه‌تر است.
در مطالعه‌ی جدید، محققان از موش‌هایی استفاده کردند که با دقت در یک محیط استریل بزرگ شده بودند و با هیچ میکروبی در ارتباط نبودند. این تیم، پوست موش‌هایی را پیوند زدند که از نظر ژنتیکی با دریافت‌کنندگان یکسان بودند تا از واکنش‌های دیگر جلوگیری کنند. به جهت استریل بودن موش‌های دریافت کننده، هیچ پاسخ ایمنی در برابر پوست پیوندی که با استافیلوکوک اپیدرمیدیس کلونیزه شده بود، مشاهده نشد.
سپس محققان آزمایش کردند که آیا قرار گرفتن در معرض باکتری‌های مشترک و ایجاد ایمنی قبلی، آسیب بیشتری به پیوند کلونیزه‌شده با باکتری‌های مشابه وارد می‌کند یا خیر. بنابراین آنها برخی از موش‌های دریافت کننده را قبل از پیوند با استافیلوکوک اپیدرمیدیس آلوده کردند و به آنها اجازه دادند که پاسخ‌های حافظه‌ای نسبت به باکتریها ایجاد کنند.
هنگامی که این موش‌ها، بعداً پیوند پوستی را که با باکتری‌های مشابه کلون شده بود، دریافت کردند، پاسخ ایمنی بسیار قوی‌تر بود و به طور قابل توجهی به بافت جدید آسیب رساند.
این امر بسیار مهم است؛ زیرا بیماران پیوندی، در حال حاضر یک عمر در معرض بسیاری از باکتریها و سایر میکروب‌ها از طریق بریدگی‌ها، خراش‌ها، عفونت‌ها و رژیم‌های غذایی هستند.
مهم‌تر از همه، وقتی موش‌ها را با پیوندهای پوستی که از نظر ژنتیکی متفاوت و با باکتریها نیز کلونیزه شده‌بودند، پیوند زدند، متوجه شدند که داروهای سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی، که بقای پیوند را در موش‌های ساده طولانی‌تر می‌کنند، در موش‌های دارای حافظه‌ی ضدباکتریایی اثر نمی کند .
این موضوع توضیح می‌دهد که چرا با پیوند ریه یا روده، نسبت به زمانی که اندام‌های استریل پیوند زده می‌شود، بیماران عملکرد کمتری دارند و باید دوز بالاتری از داروهای مخصوص سرکوب سیستم ایمنی را دریافت کنند، بنابراین، بدن نه تنها باید با واکنش در برابر پیوند، بلکه باید با پاسخ در برابر باکتری‌هایی که با پیوند همراه هستند هم مقابله کند!
نویسنده: فاطمه رحمتی
عالی