فهرست مطالب
بررسی دلایل، علائم و درمان‌های بیماری زونا
«هرپس‌زوستر»؛ که به‌نام «زوستر» یا «زونا» نیز شناخته میشود، در اثر فعال‌شدن مجدد ویروس «واریسلازوستر» (VZV) ایجاد میشود. مشاهدات بالینی از رابطه بین واریسلا و هرپس‌زوستر در سال 1888 توسط « جیمزفون‌بوکای » انجام شد، زمانی که کودکانی هرگز آبله‌مرغان (واریسلا) نداشتند پس از تماس با فرد مبتلا به هرپس زوستر (زونا) دچار واریسلا می‌شدند. درنهایت؛ در سال 1965، « ادگار هوپ سیمپسون » این فرضیه را مطرح کرد که هرپس زوستر به‌دلیل فعال‌شدن مجدد واریسلازوستر غیرفعال در بدن، رخ می‌دهد.
عامل بیماری زونا
بیش از 100 ویروس هرپس شناخته‌شده، 8 مورد به‌طور معمول انسان‌ها را آلوده می‌کنند. واریسلازوستر؛ یک ویروس حاوی ماده ژنتیکی DNA و عضوی از خانواده هرپس ویروس است. مانند سایر ویروس‌های هرپس، واریسلازوستر، به‌عنوان یک عفونت نهفته پس از عفونت اولیه در بدن، در گره‌های عصبی حسی باقی می‌ماند. در این حالت؛ تکثیر توسط سیستم ایمنی میزبان سرکوب میشود. عفونت نهفته می‌تواند دوباره فعال شود و درنتیجه هرپس زوستر (زونا) ایجاد شود.
عواملی که باعث فعال‌شدن ویروس واریسلازوستر میشود
زونا اغلب بدون هیچ محرک شناخته‌شده‌ای رخ می‌دهد. اما عواملی وجود دارند که می‌توانند باعث بروز این بیماری شوند.
- استرس جسمی و روحی
- بیماری نقص ایمنی (ایدز)
- پیوند مغزاستخوان یا پیوند عضو؛ که در آن‌ها بیماران، داروهای سرکوب سیستم ایمنی مصرف می‌کنند.
- با افزایش سن احتمال وقوع افزایش می‌یابد.
قدرت سرایت زونا
این بیماری، مسری نیست ولی درصورتی‌که قبلا به آبله مرغان مبتلا نشده باشید در تماس با فردی که زونا دارد به آبله مرغان مبتلا می‌شوید. از هر 3نفر در ایالات متحده، 1نفر در طول زندگی خود به زونا مبتلا میشود. تخمین‌زده شده که سالانه 1میلیون نفر در این کشور به زونا مبتلا خواهند شد.
علائم زونا
- درد
- احساس سوزش، گزگز یا خارش
- حساسیت به لمس
- بیحسی در ناحیه‌ی آسیب‌دیده
- حساسیت به نور
- تب یا سردرد
- احساس خستگی
دو تا سه‌روز پس از ظاهرشدن این علائم، بثورات دردناکی در ناحیه حساس پوست ظاهر میشود. معمولاً در یک طرف بدن در ناحیه یک عصب پوستی (به نام درماتوم) در‌ابتدا این بثورات شامل برجستگی‌های قرمز دردناکی است که به سرعت به تاول‌های پر از مایع تبدیل میشود.
روش‌های تشخیص
تشخیص زوستر معمولاً به‌صورت بالینی انجام میشود. در برخی موارد که بیماری غیرمعمول است، آزمایشات آزمایشگاهی می‌تواند انجام میشود، اگرچه؛ نتیجه مثبت، زوستر را از واریسلا متمایز نمی‌کند. واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) برای تشخیص “VZV DNA” مفیدترین آزمایش برای تایید موارد زوستر است. در این آزمایش از مایع بثورات نمونه‌برداری میشود.
عوارض
شایع‌ترین و ناتوان‌کننده‌ترین عارضه زوستر نورالژی پس از هرپس (PHN) است. PHN دردی است که پس‌از برطرف شدن ضایعات در ناحیه بثورات اولیه باقی می‌ماند. درمان افراد مبتلا به PHN پیچیده است PHN که برای هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه داشته و گاهی ممکن است پس از یک‌سال یا حتی بیشتر پس از رفع بیماری، بثورات همچنان باقی بمانند. علاوه‌براین؛ سایر عوارض زوستر شامل درگیری چشم، عفونت‌های باکتریایی، فلج اعصاب جمجمه‌ای و محیطی و درگیری احشایی است که همگی اغلب منجربه عواقب شدید می‌شوند.
درمان‌های موجود
هیچ درمانی برای زونا وجود ندارد، اما داروهای ضدویروسی ممکن است علائم را تسکین داده و به جلوگیری از عوارض کمک کنند. از داروهایی مانند پاراستامول و ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی می‌توان برای تسکین درد استفاده کرد.
کارهایی که می‌توانید برای کمک به مدیریت این بیماری انجام دهید:
- سعی کنید بثورات را خشک و تمیز نگه دارید.
- درصورت امکان، بثورات را بپوشانید تا از انتقال ویروس به دیگران جلوگیری کنید. از یک پانسمان نچسب استفاده کنید.
- سعی کنید بثورات را خراش ندهید؛ خاراندن، ممکن است باعث عفونت و زخم‌شدن تاول‌ها شود.
- پس از حمام، به‌آرامی خود را با یک حوله تمیز خشک کنید. حوله را برای خاراندن خود مالش ندهید و از حوله‌های مشترک استفاده نکنید.
- لباس‌های نخی گشاد را در اطراف قسمت‌هایی از بدن که آسیب‌دیده است، بپوشید.
- کمپرس خنک، حمام یا کیسه یخ ممکن است به رفع ناراحتی کمک کند. کیسه‌های یخ را به‌طور مستقیم روی پوست قرار ندهید.
- اگر تاول‌ها باز هستند، استفاده از کرم‌ها یا ژل‌ها توصیه نمی‌شود زیرا ممکن است خطر عفونت باکتریایی ثانویه را افزایش دهند.
جمع‌بندی
بیماری زونا دراثر فعال‌شدن ویروس آبله‌مرغان یعنی واریسلازوستر ایجاد میشود. این بیماری مسری نیست و فقط افرادی که قبلا به آبله‌مرغان مبتلا شده‌اند ممکن است به این بیماری نیز مبتلا شوند. علائم این بیماری شامل احساس سوزش، گزگز یا خارش، درد، حساسیت به نور و بیحسی در ناحیه‌ی آسیب‌دیده است. درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد فقط برخی داروها برای کنترل درد تجویز میشود.
نویسنده:گلناز قادرپور
منابع:
تهیه‌شده در آکادمی ژنتیک ایران
همچنین بخوانید: سلول‌های_داسی‌شکل
