ارتباط بین مغز و رفتار چیست؟

مقدمه:

مغز انسان مسئول افکار و اعمال انسان می‌باشد. این اندام با ساختار متعدد خود فضای پیرامون و محیط را درک و به اطلاعات زمانی مختلف ربط می‌دهد. به بیان دیگر مغز اندامی است که مسئولیت ادراک، رفتار و تجربه‌های عاطفی را در بر می‌گیرد. با ما همراه باشید تا در این متن به بررسی ارتباط بین مغز و رفتار بپردازیم!

سیستم عصبی مغز:

از آنجا که بین مغز و محیط رابطه مهمی وجود دارد نیاز است در ابتدا به ساختمان عصبی مغز بپردازیم تا ارتباط خارجی و داخلی مغز با محیط پیرامون را بهتر درک کنیم:

دستگاه عصبی مرکزی:

این دستگاه شامل مغز و نخاع است که مراکز نظارت بر بدن‌ هستند و اطلاعات دریافتی از محیط و درون بدن را تفسیر و به آن‌ها پاسخگو می‌دهند.

دستگاه عصبی مرکزی

دستگاه عصبی محیطی:

این دستگاه بخشی است که مغز و نخاع را به بخش‌های دیگر مرتبط می‌کند و شامل دو بخش حسی و حرکتی می‌شود:

۱- بخش حسی: شامل نورون‌های حسی است که پیام‌ها را به سوی بخش مرکزی دستگاه عصبی می‌آورند.

۲- بخش حرکتی: شامل دو بخش پیکری و خودمختار می‌شود که:

*بخش پیکری دارای پیام‌های ارادی و غیر ارادی است و با ماهیچه‌های اسکلتی در ارتباط است.

*بخش خودمختار شامل دو بخش سمپاتیک و پاراسمپاتیک می‌شود که غیر ارادی هستند و با ماهیچه‌های صاف و غدد بدن در ارتباط است.

بخش خودمختار

رفتار:

ما در زمان‌های مختلف رفتارهای متفاوتی از خود بروز می‌دهیم، بعضی مواقع خوشحال هستیم درحالی‌که در زمانی دیگر مضطرب می‌شویم، گاهی از مصاحبت با دیگران لذت می‌بریم و دوست داریم به آن‌ها کمک کنیم و زمانی ترجیح می‌دهیم تنها باشیم. به بیان دیگر رفتار ما در رابطه با افراد و زمان‌ها و موقعیت‌های متفاوت متغیر است.

*کنترل رفتار توسط مغز:

▪ مغز عضو مهم بدن ارتباط بین مغز و رفتار چیست؟ و مسئول رفتار آدمی است.

▪ رفتار قابل فهم است و می‌توان آن را کنترل نمود.

▪ رفتار به دلائل اختلال کارکرد مغز و فشارهای فردی و اجتماعی دچار اختلال و آشفتگی می‌شود.

مغز با توجه به پردازش‌ها از محیط، واکنش‌های مختلفی را نشان می‌دهد که در این شرایط عکس‌العمل‌های جسمی به کمک آن می‌آیند تا برای محافظت جسمی یا روحی و حتی واکنش‌های مثبت عملکرد داشته باشند.

اجزای تاثیرگذار مغز بر روی رفتار:

مغز از قسمت‌های متعددی تشکیل شده‌است. مهم‌ترین بخش مغز که می‌توان گفت تاثیر بسیار زیادی بر روی عکس‌العمل‌های خارجی و داخلی دارد ساقه مغز است.

ساقه مغز از سه بخش مغز میانی، پل مغزی و بصل‌النخاع تشکیل شده‌است.

اجزای ساقه مغز

مغز میانی:

در قسمت بالایی پل مغزی قرار داشته و یاخته‌های عصبی آن در فعالیت‌های مختلف شنوایی، بینایی و حرکت نقش دارند و برجستگی‌های چهارگانه بخشی از آن است و اینجا مغز با دریافت اطلاعات از سمت اندام‌های ویژه نوع واکنش را انتقال می‌دهد.

پل مغزی:

در تنظیم فعالیت‌های مختلف از جمله اشک و تنفس نقش دارد که در صورت ناراحتی واکنش اشک و گریه، دم و بازدم مستمر تنفس را در پی دارد.

بصل‌النخاع: پایین‌ترین بخش مغز است که در بالای نخاع قرار دارد و فشار خون و ضربان قلب را تنظیم می‌کند که در صورت حرکتی غیرطبیعی همچون دویدن که بعد از آن فردی نفس کم می آورد (این بخش با توجه به دریافت پیام از محیط پیرامون، رفتار ایستادن و بازدم عمیق را اعمال کرده تا شخص به حالت نرمال خود بازگردد).

ارتباط بین مغز و رفتار:

از آنجایی که مغز از مهم‌ترین ارگان‌های بدن است، دارای اسرار زیادی است. بشر همچنان تا به امروز به دنبال کشف ارتباطات متعدد مغز می‌باشد چراکه با شناخت بهتر آن توابعی از آن را به دست خواهد آورد.

به‌طور مثال می‌توان انعکاس درد یا سوختگی را که نوعی حرکت غیر ارادی عضلات اسکلتی هستند و توسط اعصاب پیکری انجام می‌شود را نام برد.

زمانی می‌گوییم انعکاس، پاسخ سریع به محرک‌ها است یعنی مغز از محیط پیرامون توسط گیرنده‌های خود پیامی دریافت کرده و با استفاده از سیناپس‌های انقباضی و مهاری، دستور انجام آن کار را داده است و اگر انعکاس سوختگی را نام ببریم، می‌توانیم به عقب کشیدن دست که با اتقباض ماهیچه دوسر و استراحت (سیناپس غیرفعال) سه سر اشاره کنیم.

انعکاس عقب کشیدن دست

نقش گیرنده‌های حسی:

انسان دارای ۵ گیرنده ی درد در بدن خود است که شامل گیرنده‌های مکانیکی، دما، نور، درد و شیمیایی می‌باشد.

به‌طور مثال اگر گیرنده پوست را در نظر بگیریم، این گیرنده در انتهای دارینه یک نورون حسی آن قرار دارد، براساس فشرده شدن، تغییر شکل در آن رخ می‎دهد و در نتیجه کانال‎های غشای گیرنده باز و موجب تغییر پتانسیل الکتریکی غشا می‎شود و پیام عصبی ایجادشده به مغز و دستگاه عصبی مرکزی(cns) ارسال می‎شود که موجب تحریک آن گیرنده و واکنش از طرف آن می‎شود.

ارتباطات منفی بین رفتارهای محیطی و مغز:

همان گونه که مغز ارتباطاتی با رفتارها داشت، یکسری از رفتارها نیز بر روی مغز تاثیر می‎گذارند. در این قسمت به روابط منفی رفتارها و تاثیرشان بر مغز می‎پردازیم:

۱- استرس: از عواملی است که باعث تنش در بدن و موجب کمبود یادگیری می‎شود.

۲- کمبود آب: مغز به شدت به کمبود آب در بدن حساس است به صورتی که موجب کاهش هوشیاری و سردردهای شدید فرد می‌شود.

۳-قند بالا: فراوان بودن قند و فروکتوز در بدن موجب کاهش یادگیری و از بین رفتن ارتباطات عصبی می‌شود.

تاثیر رفتارهای منفی بر مغز

ارتباطات مثبت بین رفتارهای محیطی و مغز:

پردازش‌های مثبتی که مغز از محیط دریافت و تحلیل می‌کند بازدهی مثبتی بر روی مغز خواهد داشت.

۱- مطالعه کردن: خواندن مطالب مفید، پردازش فکری مغز را بالا برده و باعث تاثیرات مثبت روی آن می‌شود.

۲- بازدید از مکان‌های جدید: زمانی شخصی از جاهای متعددی دیدن می‌کند که درک و دریافت فکری او بالا رفته و فضا برای تفکرات او باز می‌شود.

۳- گوش دادن به موسیقی: افرادی که به موسیقی گوش می‌دهند یا خودشان نوازنده موسیقی هستند طرف راست و چپ مغز آن‌ها همزمان به فعالیت می‌پردازد و موجب لذت در افراد می‌شود.

تاثیر رفتارهای مثبت بر مغز

ارتباط مغز و رفتار با رشته‌ روان‌شناسی:

علوم اعصاب رفتاری: دانش اعصاب رفتاری یا عصب‌شناسی از رشته‌های پر کاربرد روان‌شناسی می‌باشد که به برسی رفتارهای انسان می‌پردازد. علوم اعصاب رفتاری، شباهت‌های الگویی و روش شناختی با عصب روان‌شناسی دارد که به شدت به مطالعه رفتار انسان‌ها با اختلال عملکرد در سیستم عصبی وابسته است.

افراد در صورت انتخاب این رشته زمینه شغلی خوبی را در هر کجای دنیا دارند تا از آن کسب درآمد کنند.

نتیجه‌گیری:

مغز از آنچه انسان فکر می‌کند پیچیده‌تر است و هنوز اسرار بی شماری در ارتباط با آن بی پاسخ است. با پیشرفت بشر در علوم مختلف اعصاب  قدرت‌های فرابشری نیز روز به روز خود را نمایان خواهد کرد و شاید روزی بتوانیم تابع مغز انسان را یافته و روی آن تسلط داشته باشیم.

نویسنده: زهرا ملاحسینی

منابع:

* Brain facts book

Neurosciemce knowledge of the brain(book)*

Vista news hub site*

Very well mind site*

Pubmed *

Biology the dynamic science (book)*