فهرست مطالب
دستگاه ESR Analyzer؛ یکی از دستگاه های مهم بخش هماتولوژی برای اندازه گیری کمی میزان رسوب RBC
دستگاه ESR Analyzer یکی از دستگاه های پرکاربرد و مهم بخش خون شناسی آزمایشگاه های تشخیص طبی است. با استفاده از این دستگاه میتوان میزان رسوب گلبول قرمز را بررسی کرد. در ادامه به بررسی کامل این دستگاه می پردازیم.
منظور از ESR چیست؟
رسوب گلبول قرمز که بهعنوان ESR یا sed rate نیز شناخته میشود، یک آزمایش آزمایشگاهی بالینی است که سرعت رسوب گلبولهای قرمز خون در یک لوله استاندارد را اندازهگیری میکند، که بهصورت میلیمتر در ساعت گزارش میشود. این آزمایش برای اندازهگیری و بررسی التهاب استفاده میشود زیرا گلبولهای قرمز ملتهب نسبت به سلولهای خونی طبیعی سریعتر تهنشین میشوند؛ بنابراین، ESR بالا میتواند نشاندهنده افزایش التهاب در بدن باشد، اگرچه شرایط دیگری مانند: کمخونی، نارسایی کلیوی و چاقی نیز میتوانند میزان ESR را افزایش دهند.
آزمایش ESR چیست؟
مدتی پیش روشی برای تست ESR ایجاد شد، اما امروزه انجام این آزمایش با استفاده از یک آنالایزر خودکار استاندارد صورت میگیرد. این آنالایزرها زمان انجام تست را کوتاه میکنند و در عینحال ایمنی و دقت آن را افزایش میدهند.
روش Westergren دستگاه ESR Analyzerچیست؟
روش استاندارد برای آزمایش ESR روش Westergren نامیده میشود که در آن خون کامل با سیترات سدیم یا EDTA بهعنوان یک ضدانعقاد مخلوط میشود و سپس به یک لوله مدرج استاندارد شده اضافه میشود و به مدت یک ساعت میماند.
میزان رسوب با ثبت تعداد میلیمتر بین گلبولهای قرمز رسوب کرده و علامت صفر لوله اندازهگیری میشود. بسیاری از تحلیلگرها با استفاده از روش Westergren کار میکنند، اگرچه ابزارهای جدیدی که از روشهای جایگزین استفاده میکنند هم کمکم شروع به ظهور کردهاند.
در دستگاههای جدید، میزان رسوب گلبولهای قرمز با استفاده از اشعه فروسرخ اندازهگیری میشود. یکی دیگر از نوآوریهای این حوزه، استفاده از لولههای خلائی است که امکان جمعآوری مستقیم نمونه را دارند و در برابر ضربه نیز مقاوم هستند.
سایر ویژگیهایی که باید در هنگام انتخاب آنالایزر ESR به آن توجه کرد عبارتند از: ظرفیت، زمان اجرای آزمایش، توان عملیاتی، ابعاد و ویژگیهای ردیابی نمونه.
تاریخچه دستگاه ESR Analyzer
تاریخچه این دستگاه و این آزمایش، برمیگردد به سال 1897. در این سال بود که پزشکی لهستانی به نام ادموند بینانکی(Edmund Biernacki) برای اولین بار مفهوم ESR را مطرح کرد.
پس از گذشت حدوداً 30 سال، دو پاتولوژیست به نامهای سانو فرهوس(Robert Sanno Fåhræus) و آلف ویلهلم آلبرتسون وسترگرن(Alf Vilhelm Albertsson Westergren) روشهایی برای اندازهگیری ESR پیشنهاد دادند و اولین نمونههای دستگاه آنالایزر ESR را طراحی کردند. این طراحیها مبنایی برای ساخت دستگاههای پیشرفته امروزی بود.
روشی که وسترگرن از آن استفاده میکرد، به نام روش وسترگرن و روشی که فرهوس از آن استفاده میکرد، به نام روش Wintrobe شناخته میشد. با اینکه این دو روش تا حد زیادی شبیه یکدیگر هستند، اما تفاوتهای جزئی با یکدیگر دارند و امروزه در بیشتر آزمایشگاههای تشخیص طبی، از روش وستگرن استفاده میشود.
کاربرد تست ESR و دستگاه آنالایزر برای تشحیص بیماری ها
بیماریهایی که در با استفاده از میزان ESR شناسایی میشوند، عبارتند از:
- Polymyalgia Rheumatic
- Systemic Vasculitis
- Arteritis
شرایط دیگری هم وجود دارند که برای بررسی دقیقتر آنها پزشک دستور انجام تست ESR را میدهد. یکی از این شرایط، احتمال وجود علائم اختلال التهابی است.
علائم این اختلال شامل سردرد، درد گردن، درد شانه و کاهش وزن است.
در صورتی که جواب تست ESR بیمار بالاتر از میزان نرمال باشد، احتمال وجود بیماریهای زیر وجود دارد:
- عفونت
- تب روماتیسمی
- بیماریهای قلبی و عروقی
- بیماریهای کلیوی
- سرطان
- روماتیسم مفصلی
در صورتی که میزان ESR در خون کمتر از میزان نرمال باشد، احتمال وجود بیماریهای زیر وجود دارد:
- پلی سیتمی
- لکوسیتوزیس
مقادیر استاندارد ESR
مقادیر متوسط در مردان سالم عبارتاند از: 15 میلیمتر در ساعت؛ در زنان سالم، تا حدودی بالاتر هستند: 20 میلیمتر. مقادیر در هر دو جنس، در پیری کمی بالاتر است.
نحوه کار با دستگاه ESR Analyzer
دستگاه ESR Analyzer میتواند تست ESR را با متدهای مختلفی انجام دهد. دو مورد از معروف ترین متدهایی که در آزمایشگاه ها استفاده میشود، روش وستگرین و متد رفرانس می باشد.
روش وات گرین حدوداً 2 ساعت طول میکشد اما متد رفرانس حدوداً 45 دقیقهای انجام میشود.
نکات مهم هنگام استفاده از دستگاه ESR Analyzer
- دستگاه باید روی سطحی صاف و بدون لرزش باشد. بهعنوان مثال نباید این دستگاه را در نزدیک دستگاه سانتریفیوژ قرار داد. چون لرزشهای دستگاه سانتریفیوژ، ممکن است در نتایج ESR Analyzer تغییراتی ایجاد کند.
- ESR Analyzer نباید در معرض نور مستقیم آفتاب باشد.
- مکانی که ESR Analyzer در آن قرار دارد نباید تغییر ناگهانی دما داشته باشد.
- برای استفاده از ESR Analyzer باید حتما از لوله های مخصوصی که در جعبه دستگاه وجود دارند استفاده کرد.
- قبل از اینکه نمونه را در دستگاه قرار دهید، باید حداقل 5 دقیقه دستگاه را با شیکر مخصوص shake دهید. درصورتیکه دستگاه از قابلیت shake خودکار پشتیبانی نمیکند، باید حداقل برای 8 دقیقه به صورت دستی سروته شود.
نتیجه گیری
دستگاه ESR Analyzer باعث افزایش سرعت و دقت بررسی میزان رسوب گلبولهای قرمز شده است. این دستگاه، همواره دستگاه بسیار مهمی در آزمایشگاههای خون شناسی و مراکز تحقیقاتی به شمار میرود.
نویسنده: نگار تورانی
منابع:
- https://www.labcompare.com/Clinical-Diagnostics/5115-Erythrocyte-Sedimentation-Rate-Analyzer-ESR-Sed-Rate-Analyzers/#:~:text=Sed%20Rate)%20Analyzers-,Erythrocyte%20Sedimentation%20Rate%20Analyzer%20%2F%20ESR%20(Sed%20Rate)%20Analyzers,reported%20as%20mm%20per%20hour
- https://www.testing.com/tests/erythrocyte-sedimentation-rate-esr/
- https://www.labcompare.com/10-Featured-Articles/132632-Erythrocyte-Sedimentation-Rate-ESR-Automated-Analysis/