همه چیز در مورد آزمایش خون !

آزمایش خون چیست؟

شمارش کامل خون یا آزمایش CBC یک آزمایش خون ساده و شایع است که به تشخیص و بررسی برخی اختلالات کمک می‌کند.
افزایش یا کاهش تعداد گلبول خون در این آزمایش مشخص می‌شود؛ میزان طبیعی گلبول های خون بسته به سن و جنسیت متغیر است. شمارش کامل خون به تشخیص طیف گسترده ای از اختلالات، از کم خونی و عفونت گرفته تا سرطان، کمک می‌کند.

سه نوع اصلی گلبول خون:

بررسی تغییر در میزان گلبول خونی در ارزیابی سلامت عمومی و تشخیص اختلال به پزشک کمک می‌کند در واقع سه نوع اصلی گلبول خونی در این آزمایش اندازه‌گیری می‌شود.

1.گلبول قرمز
گلبول قرمز اکسیژن را در سرتاسر بدن حمل و کربن دی‌اکسید را خارج می‌کند؛ در آزمایش CBC یا شمارش کامل خون ، دو مولفه گلبول قرمز اندازه گرفته می‌شود:
هموگلوبین: پروتئین حامل اکسیژن
هماتوکریت: درصد گلبول قرمز در خون
اگر میزان هموگلوبین و هماتوکریت در آزمایش CBC یا همان شمارش کامل خون پایین باشد، اغلب نشان‌دهنده‌ی کم‌خونی است که این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که آهن خون پایین باشد.

2. گلبول سفید
گلبول سفید به مقابله با عفونت ها کمک می‌کند؛ آزمایش شمارش کامل خون تعداد و نوع گلبول سفید خون را مشخص می‌کند. افزایش یا کاهش تعداد یا نوع گلبول سفید می‌تواند نشانه‌ی عفونت، التهاب یا سرطان باشد.

3. پلاکت
پلاکت به تشکیل لخته خونی و کنترل خونریزی کمک می‌کند؛ اگر خونریزی در جای زخم متوقف شود، یعنی پلاکت وظیفه‌ی خود را به درستی انجام داده است در واقع هرگونه تغییر در میزان پلاکت، شما را در معرض خطر خونریزی شدید قرار می‌دهد و می‌تواند نشانه‌ی بیماری جدی باشد.

چه زمانی آزمایش تجویز می گردد؟

ممکن است پزشک به عنوان بخشی از چک آپ روتین یا درصورت بروز علائم مربوط به خونریزی یا کبودی آزمایش CBC را تجویز کند.

آزمایش CBC در موارد زیر به پزشک کمک می‌کند:

ارزیابی سلامت عمومی: بسیاری از پزشکان با تجویز این آزمایش دید کلی از وضعیت سلامت شما به دست می‌آورند.
این آزمایش در معاینه و بررسی مشکل نیز به پزشک کمک می‌کند.

تشخیص بیماری: اگر علائمی نظیر ضعف، خستگی، تب، سرخی، التهاب، کبودی یا خونریزی داشته باشید، پزشک CBCتجویز می‌کند.

کنترل بیماری: اگر مبتلا به اختلالی باشید که روی شمارش کامل خون تاثیر می‌گذارد، پزشک مرتبا CBC تجویز
می‌کند تا وضعیتتان تحت کنترل و نظارت باشد.

کنترل روند درمان: بعضی از داروها روی تعداد گلبول خونی تاثیر می‌گذارند بنابراین لازم است مرتبا این آزمایش را انجام داد با این آزمایش می‌توان میزان تاثیر پروسه‌ی درمان را سنجید.

آماده شدن برای آزمایش:

حتما لباس آستین کوتاه یا پیراهنی بپوشید که آستین آن به راحتی بالا می‌رود.
معمولا می‌توانید قبل از انجام آزمایش CBC غذا یا نوشیدنی میل کنید؛ با این حال، ممکن است پزشک از شما بخواهد مدت کوتاهی قبل از انجام آزمایش چیزی نخورید. این امر زمانی صادق است که قرار باشد از نمونه خون برای آزمایشات دیگر نیز استفاده شود. پزشک دستورالعمل‌های لازم را با شما در میان می‌گذارد.

فرایند انجام آزمایش

متخصص از رگ ساعد یا پشت دست خون می‌گیرد. این آزمایش فقط چند دقیقه طول می‌کشد.
متخصص:
1. پوست شما را با دستمال ضدعفونی‌کننده پاک می‌کند.
2. دور بازو شریانبند می‌بندد تا رگ متورم شود
3. به وسیله‌ی سوزن نمونه خونی را وارد یک یا چند شیشه‌ی کوچک می‌کند
4. شریان‌بند را در می‌آورد
5. روی قسمت مورد نظر چسب زخم می‌زند تا خونریزی بند بیاید
6 روی نمونه خونی برچسب می‌زند و آن را برای بررسی به آزمایشگاه می‌فرستد

آزمایش خون کمی احساس ناخوشایند به دنبال دارد شما با ورود سوزن به پوست، احساس نیشگون می‌کنید البته بعضی از افراد با دیدن خون دچار سرگیجه می‌شوند. بعد از اتمام آزمایش، کبودی خفیفی روی پوست ظاهر می‌شود که ظرف یک الی دو روز برطرف خواهد شد.
در اکثر موارد، نتیجه‌ی CBC ظرف چند ساعت یا یک روز بعد از آزمایش تحویل داده می‌شود.

برای نوزادان
برای انجام این آزمایش روی نوزادان، پرستار پاشنه‌ی پای نوزاد را استریل کرده و یک سوزن کوچک به نام لنست را وارد می‌کند؛ سپس به آرامی پاشنه‌ی پا را فشار می‌دهد و مقداری از خون را برای بررسی در لوله‌ی آزمایش می ریزد.

میزان طبیعی ترکیبات خونی:
در مردان: 4.32-5.72 میلیون گلبول/ mcL
در زنان: 3.90-5.03 میلیون گلبول/ mcL

گلبول قرمز
در مردان: 135-175 grams/L
در زنان: 120-155 grams/L هموگلوبین
در مردان: 38.8-50.0 درصد
در زنان: 34.9-44.5 درصد هماتوکریت
3500 تا 10500 گلبول/ mcL تعداد گلبول سفید
150000 تا 450000/ mcL تعداد پلاکت

نتیجه‌

نتیجه‌ی آزمایش CBC متناسب با میزان گلبول خون متغیر است. در بالا نتیجه‌ی نرمال برای بزرگسالان آمده است اما ممکن است این موارد در آزمایشگاه‌های مختلف اندکی متفاوت باشد:
آزمایش CBC برای تشخیص کافی و قطعی نیست. افزایش یا کاهش تعداد گلبول های خون می‌تواند ناشی از طیف گسترده‌ای از اختلالات باشد. برای تشخیص دقیق بیماری به آزمایش تخصصی نیاز داریم.

از جمله بیماری‌هایی که باعث تغییر غیرعادی CBC می‌شوند و به آزمایش خون بیشتر نیاز دارند می‌توان موارد زیر را نام برد:

• کمبود آهن یا سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی
• اختلالات خونریزی
• بیماری قلبی
• اختلال خودایمنی
• بیماری مغز استخوان
• سرطان ها
• عفونت یا التهاب
• واکنش به دارو

اگر نتیجه آزمایش CBC غیرعادی باشد، پزشک دوباره آزمایش خون تجویز می‌کند تا از صحت نتیجه اطمینان حاصل شود. همچنین ممکن است چند آزمایش خون دیگر انجام شود تا به ارزیابی بهتر بیماری و تایید آن کمک شود؛ ازمایش خون یک ازمایش بسیار ساده است که انجام آن ملزم به دستور پزشک است.

نویسنده: فرشته خلیل زاده

منابع :

https://blog.faradars.org/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%AE%D9%88%D9%86/

https://www.darmankade.com/blog/blood-test/