فهرست مطالب
طوفان فکری
حتما تا بهحال کلمهی «طوفان فکری» به گوشتان خورده است و شما از این تکنیک برای حل مسائلتان استفاده کردهاید، در حالی که اطلاع نداشتید که نامش چیست. با ما در ادامهی این مقاله همراه باشید تا با طوفان فکری آشنایی کامل پیدا کنید.
طوفان فکری چیست؟
طوفان فکری روشی برای تولید ایده و به اشتراکگذاری دانش برای حل یک مشکل تجاری یا فنی خاص است که در آن شرکتکنندگان تشویق میشوند بدون وقفه فکر کنند. طوفان فکری یک فعالیت گروهی است که در آن هر شرکتکننده به محض اینکه به ذهنش میرسد ایدههای خود را به اشتراک میگذارد. در پایان جلسه، ایدهها دستهبندی و برای اقدام بعدی رتبهبندی میشوند.
هنگام برنامهریزی یک جلسه طوفان فکری، مهم است که موضوعی را که باید به آن پرداخته شود، به وضوح تعریف کنید. موضوعی که بیش از حد خاص باشد میتواند تفکر را محدود کند، درحالیکه یک موضوع بد تعریفنشده به اندازه کافی ایدههای قابل اجرا مستقیم ایجاد نمیکند. ترکیب گروه طوفان فکری نیز مهم است.
این باید شامل افرادی باشد که مستقیماً با موضوع مرتبط هستند و همچنین کسانی که میتوانند ایدههای بدیع و غیرمنتظرهای را ارائه دهند. این میتواند شامل کارکنانی از داخل یا خارج از سازمان باشد.
برای اطمینان از یک جلسه سازنده و جلسهای که همه حاضران در آن مشارکت داشته باشند، چندین «قانون» طوفان فکری وجود دارد.
قوانین طوفان فکری چیست؟
1_ ایدههای بدیع و مبتکرانه را تشویق کنید، هر چند در ابتدا عجیب به نظر برسند.
2_ کمیت ایدهها مهمتر از کیفیت است، بنابراین درحالیکه ایدهها با گروه به اشتراک گذاشته میشوند، با جزئیات مورد بحث یا انتقاد قرار نمیگیرند. این برای مرحله بعدی رزرو شده است.
3_ بر روی ایدههای مطرحشده توسط دیگران بسازید.
4_ هر فرد و هر ایدهای ارزش یکسانی دارد.
5_ هر ایده تولیدشده متعلق به گروهی است نه فردی که به آن فکر کرده است.
یک جلسه طوفان فکری توسط یک تسهیلکننده که موضوع و «قوانین» فوق را معرفی میکند، هدایت میشود. سپس گروه شروع به تولید و به اشتراکگذاری ایده میکند. اینها روی تختههای سفید، فلیپچارتها و غیره ثبت میشوند. این بخش از جلسه معمولاً بیش از سی یا چهل دقیقه طول نمیکشد. سپس ایدهها توسط گروه طبقهبندی و رتبهبندی میشوند. اقدامات بعدی توافق میشود و جلسه بسته میشود.
پس از آن، ایدهها باید بهطور رسمیتر گرفته شوند و برای بررسی در گروه ارسال شوند. نقشههای ذهنی الکترونیکی در اینجا بسیار مفید هستند زیرا به تجسم نحوه ارتباط ایدهها کمک میکنند. پس از طبقهبندی و نقشهبرداری، ایدهها آسانتر ارزیابی و برای عمل اولویتبندی میشوند.
تاریخچه طوفان فکری چیست؟
طوفان فکری در سال ۱۹۵۳ توسط تاجر و نظریهپرداز خلاقیت «الکس آزبورن» معرفی شد. او قبلاً در سال ۱۹۳۸ اصطلاح «فکر کردن» را ابداع کرده بود که به معنای فرآیند تولید ایده خلاقانه بود. در ابتدا بهعنوان راهحلی برای فقدان خلاقیت مشترک ایجاد شد که باعث نتایج پایینتر در جلسات کاری شرکت BBDO شد. طوفان فکری در سال ۱۹۳۵ در کتاب آزبورن «تخیل کاربردی» رایج شد. بهسرعت محبوب شد و در پنج سال، هشت شرکت از ده شرکت بزرگ در آمریکا از طوفان فکری استفاده کردند.
از آن زمان طوفان فکری بسیار تکاملیافته است. این موضوع بسیار مورد بررسی قرار گرفته است و برای رفع نواقص آن پیشرفتهایی صورت گرفته است. تکنیکهای طوفان فکری جدید ابداع شده و تکنیک اصلی بهبودیافته است. هنوز هم روشی پرکاربرد در حل مسئله و ایده پردازی است. طوفان فکری احتمالاً اولین روشی است که هنگام فکرکردن به تولید ایده به ذهن شما میرسد. امروزه از این اصطلاح بسیار کم استفاده میشود، اما اهداف اصلی و قوانین اصلی بسیار خاص هستند. حتی با وجود اینکه طوفان فکری دههها پیش معرفی شد، هسته اصلی آن یکسان باقی مانده است.
انواع طوفان فکری چیست؟
1_ طوفان فکری انجمنی: این تمرین را میتوان بهصورت انفرادی یا توسط تعدادی از افراد در جایی که در مکانی ساکت با یک خودکار و کاغذ بنشینند انجام داد. اکنون، شما فقط به یک ایده نیاز دارید، احتمالاً یک کلمه واحد که ایده را بهطور خلاصه، خلاصه کند. شروع به نوشتن کلمات دیگری کنید که در ارتباط با آن ایده یا یک کلمه در ذهن شما ایجاد میشود. زمانی بهترین کار را میکند که به ذهن خود اجازه دهید آزاد باشد و تلاش کنید تا حد امکان کلمات بیشتری را به کار ببرید. با استفاده از این تکنیک، شما تمایل دارید ذهن خود را با کلمات مرتبط دیگری تحریک کنید که بیشتر باعث ایجاد کلمات جدید میشود. این به مغز شما اجازه میدهد تا نقاط را به هم متصل کند و تعدادی ایده جدید را تصور کند. شما بهراحتی میتوانید مدت زمان ورزش را از 10 دقیقه تا یک ساعت انتخاب کنید.
2_ مغزنویسی: این یک تمرین گروهی است که در آن تعدادی از اعضای تیم مینشینند تا روی یک ایده کار کنند. این در طبیعت چندشکلی است، یعنی ایده میتواند با پیشرفتاش اشکال مختلفی داشته باشد. در این فعالیت، یک رهبر تیم موضوع را بهاشتراک میگذارد و اعضای تیم موظفند سه ایده را روی یک تکه کاغذ بنویسند و آن را به عضو دیگر منتقل کنند. اکنون نیز به همین ترتیب، سه ایده را در انسجام با ایدههای قبلی یادداشت میکند و آن را منتقل میکند. به همین ترتیب، این کار تا زمانی که آخرین نفر با ورودیهای خود انجام نشود، تکرار میشود.
پس از انجام فعالیت، بنشینید و تمام ایدهها را مرور کنید. ممکن است لازم باشد برخی از آنها را نیز حذف کنید. برخی ممکن است ایدههای بهتری را نیز تحریک کنند. با کمی طوفان فکری بیشتر، میتوانید ایدههای متوسط را به ایدههای باورنکردنی تبدیل کنید.
3_ طوفان آزاد: طوفان آزاد معمولاً فکرکردن و نوشتن در مورد هر چیزی و هر چیزی است که هر زمان که به ایدهای فکر میکنید به ذهن شما میرسد. شما فقط باید یک مکان ساکت پیدا کنید و به خود اجازه دهید کاملاً در طوفان آزاد غوطهور شوید. فقط تمام موارد را یادداشت کنید چه مرتبط یا نامربوط، خوب یا بد در نوت بوک یا رایانه خود. این یک تکنیک طوفان فکری قدرتمند است که به شما امکان میدهد تمام ایدههای «واقعی و خام» را کنار بگذارید و سپس در اقیانوسی از احتمالات که بسیاری از ایدههای پنهان در انتظار کشف هستند، شیرجه بزنید.
4_ طوفان فکری مجازی: طوفان فکری مجازی اغلب به عنوان طوفان فکری آنلاین شناخته میشود و بهعنوان بهترین تکنیکهای طوفان فکری شناخته میشود. امروزه که اکثر تیمها از نظر جغرافیایی پراکنده هستند، افراد بیشتری به این روش معاصر طوفان فکری انتخاب میکنند. تنها چیزی که نیاز دارید اتصال به اینترنت است و همه چیز برای طوفان فکری آماده است!
با کمک ابزارهای همکاری آنلاین، همه اعضای تیم عملاً در یک پلتفرم متمرکز حضور دارند که میتوانند بحثها را آغاز کنند. این پیشرفت در فناوری به ما کمک کرده است تا بر محدودیتهای زمان و مکان غلبه کنیم. “proofHub” یک ابزار همکاری آنلاین به شما کمک میکند همه افراد را با یک پروژه زیر یک سقف مجازی در ارتباط قرار دهید. این به شما کمک میکند تا بهطور یکپارچه با همه اعضای تیم ارتباط برقرار کرده و با آنها همکاری کنید. میتوانید جلسات طوفان فکری مهم را در بحثها شروع کنید و نکات مهم را در بخش یادداشتها، یادداشت کنید.
5_ طوفان نقش: این احتمالاً یکی از سرگرمکنندهترین و جذابترین راههای طوفان فکری است که اخیراً توسعه یافته است. در اینجا، شما مانند خودتان فکر نمیکنید، بلکه سعی میکنید خود را بهجای دیگران قرار دهید. جالب است که به شما این امکان را میدهد که فکر کنید اگر جای شخص دیگری بودید چگونه فکر میکردید. رئیس شما؟ یا شاید مربی شما؟
شما میتوانید با فکرکردن مانند وارن بافت، استیو جابز یا شاید باراک اوباما به آن یک اسپین آف بدهید. اکنون، با این فعالیت، میتوانید تمام محدودیتها و محدودیتهای خود را کنار بگذارید و به خود اجازه دهید مانند افراد مستقر فکر کنید. آنها میگویند «تقلبی تا زمانی که آن را بسازی». در واقع، این یک راه عالی برای توسعه ایدههای جدید بدون ازدستدادن اصالت و در عین حال قدمگذاشتن به دنیای بزرگان است.
مراحل انجام طوفان فکری چیست؟
طوفان فکری میتواند بهتنهایی یا بین گروهی از کارمندان انجام شود. مشارکتدادن اعضای تیم همکار خود در این فرآیند میتواند به دستیابی به اجماع و خرید کمک کند، به خصوص اگر ایدههایی که پیشنهاد میکنید نیاز به تغییر بزرگی در رفتار کارکنان داشته باشد.
صرف نظر از اینکه چه کسی در مکالمه شرکت دارد، از مراحل زیر استفاده کنید:
1_ مشکل را روشن کنید: قبل از اینکه به طوفان فکری بنشینید، میخواهید مشکلی را که به دنبال حل آن هستید به وضوح شناسایی کنید. توانایی نامبردن هدف خاص خود، به عنوان مثال «سرعتبخشیدن به روند گزارش هزینه» یا «مؤثرترکردن جلسات»، به شما کمک میکند سریعتر از تلاش برای مقابله با چیزی انتزاعیتر مانند «بهبود پویایی تیم» راهحلها را حل کنید.
2_ وسایلت را جمع کن: هدف طوفان فکری این است که ایدهها را در سریعترین زمان ممکن از مغزتان بیرون بیاورید و روی صفحه یا صفحه نمایش قرار دهید. اگر مسیر قلم و کاغذ را انتخاب میکنید، این منابع را در مورد ایجاد نقشه ذهنی و نوشتن مغر (برای گروهها) بررسی کنید. اگر توانایی کار آنلاین را دارید، انواع ابزارهای طوفان فکری رایگان وجود دارد که به شما در سازماندهی افکارتان کمک میکند.
3_ روی ایدهها تمرکز کنید: هنگامی که ابزار خود را آماده کردید، تا جایی که میتوانید ایدهها را یادداشت کنید. اکنون زمان آن نیست که به این فکر کنیم که کدام ایده قویترین است، کدام ایدهها را میتوان بهطور واقع بینانه اجرا کرد یا اینکه چگونه میتوانید هر ایده را محقق کنید. در ابتدا شما فقط میخواهید تا جایی که میتوانید ایدهها را بنویسید.
4_ لیست خود را محدود کنید: پس از اینکه فهرست یا نقشه ذهنی خود را از ایدهها تهیه کردید، سعی کنید آن را به ۲ تا ۳ ایده برتر خود محدود کنید. سؤالات زیر را از خود بپرسید:
_ آیا میتوان این ایده را با منابع فعلی اجرا کرد یا سرمایهگذاری اضافی در زمان یا منابع مالی کارکنان مورد نیاز است؟
_ آیا این ایده قبلا آزمایش شده است (و اگر چنین است، برای چه هدفی)؟
_ چه کسی را برای خرید این ایده باید متقاعد کنم؟
_ آیا این ایده نیاز به تغییر فرهنگی یا رفتاری بزرگ در شرکت دارد؟
5_ یافته های خود را ارائه دهید: هنگامی که ۲ یا ۳ ایده برتر خود را به صفر رساندید، وقت آن است که آنها را به سرپرست، تیم یا سایر طرفهایی که نیاز به تصمیمگیری دارند ارائه دهید. از سؤالات مرحله چهارم برای کمک به توضیح توصیههای خود و همچنین صحبت در مورد اینکه چرا راهحلهای دیگر به اندازه کافی مؤثر نیستند، استفاده کنید.
انواع تکنیکهای طوفان فکری چیست؟
تکنیکهای طوفان فکری خلاقانه زیادی برای انتخاب وجود دارد. در اینجا تعدادی از محبوبترین آنها وجود دارد:
1_ طوفان فکری معکوس: در یک جلسه طوفان فکری معمولی، از گروه خواسته میشود تا راهحلهایی برای یک مشکل در نظر بگیرند. این بدان معنی است که آنها زمان خود را صرف فکرکردن در مورد نتیجه هدف نهایی بهجای ریشه مشکل نقطه شروع میکنند. طوفان فکری معکوس به سادگی برعکس است؛ از تیمها خواسته میشود به جای راهحل، در مورد مسئله فکر کنند. این نوع طوفان فکری قبل از شروع یک پروژه مهم انجام میشود، زیرا به تیمها کمک میکند تا موانع آینده را پیشبینی کنند. برای کمک به ایجاد این طرز تفکر، از یک الگوی طوفان فکری معکوس برای شروع تیم استفاده کنید.
2_ طوفان فکری کلمه تصادفی: یکی از اهداف اصلی جلسه طوفان فکری ارائه ایدههای جدید است. یکی از بهترین راهها برای انجام این کار، گفتن اولین کلماتی است که با ذکر موضوع یا موضوع خاصی به ذهن میرسد. طوفان مغزی تصادفی کلمه دقیقاً این امکان را فراهم میکند. به تیم مشکل داده میشود و آنها باید اولین کلماتی را که فکر میکنند، بدون توجه به اینکه چه هستند، فریاد بزنند. سپس این کلمات یادداشت میشوند و بعداً در ترکیبهای جالب قرار میگیرند تا ببینند آیا به یک راهحل قابل استفاده منجر میشوند یا خیر. این روش طوفان فکری بسیار سریع و معمولاً در حل یک مسئله تعریف شده بسیار کارآمد است. الگوی طوفان فکری کلمات تصادفی میتواند به شما در شروع کار کمک کند.
3_ روش ۵ چرا: مانند روش طوفان فکری معکوس، روش ۵ whys نیز به دنبال بررسی علل ریشهای یک مشکل است تا از بروز مجدد همان موضوع جلوگیری کند. این روش تلاش میکند تا با طرح این سوال که «چرا؟» مشکل را قبل از اینکه دوباره تکرار شود، مهار کند. بارها و بارها تا زمانی که دیگر نمیتوان به آن پاسخ داد. پس از رسیدن به این مرحله، به علت اصلی مشکل رسیدهاید.
4_ مدل :SCAMPER مدل SCAMPER که توسط باب ارل، نویسنده کتابهای خلاقیت برای بچهها ساخته شد، در اصل یک بازی با هدف توسعه تخیل در نوجوانان بود. با این حال، در دنیای شرکتها بهعنوان وسیلهای برای بهبود و تشویق خلاقیت در اعضای تیم در هنگام برخورد با مشکلات پیچیده و تعریف شده محبوب شده است. با استفاده از این مدل، تیم شما یک مشکل را از طریق ۷ فیلتر مشاهده خواهد کرد: جایگزین، ترکیب، تطبیق، اصلاح، استفاده دیگر، حذف و معکوس.
5_ ایدهپردازی سریع: طوفان فکری سریع تقریباً دقیقاً همان مدل تفکری است که طوفان فکری با کلمات تصادفی است. اما در این روش همه به جای فریاد زدن راهحلهایی را که به آن فکر میکنند یادداشت میکنند. این امر به شرکت کنندگان با افکار فوری خود کمی حریم خصوصی بیشپتری میدهد که احتمالاً منجر به نتایج خلاقانه و انقلابیتر میشود.
6_ انفجار ستاره: بار دیگر، طوفان فکری میتواند بر اساس دیدگاه تیم و نتیجه مورد انتظار هر جلسه تغییر کند. طوفان فکری “Starburst” بر روی واداشتن تیم به پرسیدن سؤالات به جای ارائه پاسخ متمرکز است.
کاربرد طوفان فکری
همیشه برای حل مسئله باید چند راهحل پیش روی ما قرار بگیرد تا بتوانیم از بین آنها بهترین مورد را انتخاب کنیم. (وقتی فقط یک راه پیش روی شماست، عملاً مسئلهای وجود ندارد. ناگزیر باید همان راه را انتخاب کنید.)
نقش طوفان ذهنی این است که به خلق همین راهحلها کمک میکند. بهعنوان چند مثال برای طوفان فکری میتوانیم به سؤالهای زیر اشاره کنیم. طوفان فکری میتواند ابزاری مناسب برای یافتن پاسخ اولیهی این سوالها باشد:
_ چه کار کنیم که مشتریانمان بیشتر شود؟
_ چه محصول جدیدی تولید کنیم؟
_ چه موضوعاتی میتواند برای بخش وبلاگ در سایت شرکت مناسب باشد؟
_ به چه شیوههایی میتوانیم هزینههایمان را ۲۰٪ کمتر کنیم؟
فواید طوفان فکری چیست؟
۱_کار تیمی: طوفان فکری گروهی شامل این است که کل تیم ایدههای خود را به اشتراک بگذارند و برای یافتن بهترین راهحلها با هم کار کنند. ایدهها با هم توسعه مییابند و هیچکس اعتبار را دریافت نمیکند.
2_ تفکر آزاد: قضاوت در طوفان فکری مجاز نیست، بنابراین شرکتکنندگان میتوانند خارج از چارچوب فکر کنند.
3_ ایدهسازی: ازآنجاییکه طوفان فکری کار گروهی است، دیگران میتوانند در بهبود ایدههای شما بپیوندند. همچنین رایج است که یک ایده الهام بخش دیگری است.
4_ نوآوری خارج از چارچوب: وقتی اعضا بدون محدودیت فکر میکنند، هیچ محدودیتی برای نوآوری وجود ندارد. طوفان فکری راهحلهای نوآورانهای را ایجاد میکند که در غیر این صورت به ذهن نمیرسید.
5_ همکاری مداوم: طوفان فکری گروهی باعث بهبود همکاری میشود. این اعضا را تشویق میکند تا ایدههای خود را در خارج از جلسات طوفان فکری به اشتراک بگذارند.
مشکلات طوفان فکری چیست؟
1_ ایدههای اتوپیکی: حتی اگر ایدههای وحشی نیز در طوفان فکری طرفدار دارند، اگر ایدهها غیرقابل اجرا باشند، میتوانند یک اشتباه هم باشند.
2_ بیاثر: شرکتکنندگان مهارتهای ارتباطی متفاوتی دارند. برای برخی، بیان ایدههای خود سخت است و برای برخی دیگر، شنیدن آن دشوار است. که میتواند منجربه جلسات بیاثر شود.
3_ با استعدادهای شفاهی موافق است: برخی از شرکتکنندگان میتوانند در خلق ایدههای جدید یکبهیک شگفتانگیز باشند، اما ممکن است در طوفان فکری گروهی توسط ایدههای بلندتر غلبه کنند.
4_ زمانبر: طوفان فکری یک فرآیند است. این یک راهحل سریع برای مشکل نیست. زمان میبرد و ممکن است برای رسیدن به نتیجه به چندین جلسه نیاز باشد.
5_ لنگرانداختن: خطر ابتلا به سوگیری شناختی به نام لنگرانداختن وجود دارد. این بدان معناست که افراد تمایل دارند بیش از حد روی اولین اطلاعات تمرکز کنند و گزینههای دوم را بهدرستی بررسی نمیکنند. در این صورت ایده اول یا غالب همه توجه را به خود جلب میکند و سایر ایدهها از فرصت برابر برخوردار نمیشوند.
نکاتی برای داشتن جلسات طوفان فکری مؤثرتر
1_ یک مکالمه در یک زمان: حتی اگر معمول است که شرکتکنندگان هیجان زده میشوند و شروع به طرح ایدههای بیشتری میکنند، سعی کنید روی گوشدادن تمرکز کنید. اگر آنها را نمیشنوید ممکن است برخی از ایدههای عالی را از دست بدهید.
2_ در مسیر خود بمانید: حتی اگر ایدههای آسمان آبی و تفکر آزاد در طوفان فکری مورد استقبال قرار میگیرند، همچنان مهم است که در مسیر باقی بمانید. شما نباید تمرکز خود را روی مشکلی که سعی در حل آن دارید از دست بدهید.
3_ زمان رزرو: طوفان فکری زمانبر است. ممکن است نیاز به چندین جلسه طوفان فکری داشته باشید و عجله بیش از حد برای خلاقیت خوب نیست.
4_ ایدهها را دور نریزید: هر ایدهای را حفظ کنید تا ایدههای عالی را فراموش نکنید. همچنین، برخی از ایدههایی که به نظر خوب یا امکانپذیر به نظر نمیرسند، ممکن است بعداً انجام شوند.
5_ مطمئن شوید که همه حداقل ایدههایی را به اشتراک میگذارند: مهم است که همه را درگیر کنید و مطمئن شوید که نه تنها برونگراها شنیده میشوند.
6_ آن را سرگرمکننده کنید: زیاد جدی نگیرید، یخشکن داشته باشید و جدول زمانی خیلی سختی نداشته باشید.
سخن پایانی
جلسات طوفان فکری میتواند یک استراتژی مفید برای تشویق همکاری و تعامل واقعی در کلاس درس باشد. کنار هم قراردادن یک مشکل به خوبی بیان شده و استراتژیهای برنامهریزی دقیق میتواند منجر به ایدهپردازی و ایدهسازی معنادار شود که میتواند در حل مشکلات یا پرداختن به مسائل خاص مرتبط با دوره مورد استفاده قرار گیرد.
تهیهشده در آکادمی کارآفرینی تکتا توسط: آرزو جعفرینیک
منابع:
https://www.twi-global.com/technical-knowledge/faqs/faq-what-is-brainstorming
https://miro.com/brainstorming/what-is-brainstorming/
https://www.proofhub.com/articles/brainstorming-techniques
https://info.orchidea.dev/innovation-blog/what-is-brainstorming
3 نظرها