فهرست مطالب
پروتئین S خون یک ناجی‌ست؟!
پروتئین S، پروتئین نجات‌دهنده‌ی تشکیل لخته است. برای تشکیل لخته هنگام خون‌ریزی، پلاکت‌ها در محل تجمع می‌یابند. پروتئین‌های S بهعنوان کوفاکتور اصلی پروتئین C عمل می‌کنند. که برای غیرفعال کردن فاکتورهای انعقادی خاص (فاکتورهای V و VIII) به کار می‌روند. آزمایش اندازهگیری پروتئین S، سطح این پروتئین را در خون اندازهگیری می‌کند.
آزمایش اندازهگیری پروتئین S چیست؟
این پروتئین همراه با پروتئین دیگری در خون به نام پروتئین C در فرآیند تشکیل لخته همکاری می‌کنند. دو آزمایش جداگانه برای این پروتئین‌ها، اغلب با هم بهعنوان بخشی از بررسی اختلالات مربوط به لخته شدن بیش‌ازحد انجام می‌شود.
این تست‌ها مقدار هر پروتئین را اندازهگیری می‌کنند و با توجه به نتایج، بررسی می‌کنند که آیا این پروتئین‌ها، عملکرد خود را به‌درستی انجام می‌دهند یا خیر؟ اگر پروتئین C یا S کافی وجود نداشته باشد یا به‌طور طبیعی کار نکنند، تشکیل لخته می‌تواند کنترل نشود و احتمالاً منجربه لخته شدن بیش‌ازحد شود. این شرایط می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
کمبود پروتئین S، بر اثر چه عواملی می‌تواند باشد؟
کمبود پروتئین C یا پروتئین S ممکن است به‌دلیل یک بیماری زمینه‌ای (اکتسابی)، مانند بیماری کبد، بیماری کلیوی، عفونت‌های شدید یا سرطان باشد. می‌تواند ارثی باشد و از والدین به فرزند منتقل شود. از هر 200 تا 500 نفر یک نفر دارای یک ژن طبیعی و یک ژن غیرطبیعی (هتروزیگوت) است که باعث کمبود پروتئین C می‌شود. از هر 500 نفر 1 نفر به دلیل جهش ژن هتروزیگوت کمبود پروتئین S دارند.
چرا کمبود پروتئین s، خطرناک است؟
کمبود پروتئین S ، خطر یک بیماری جدی به نام ترومبوز ورید عمقی (DVT) را افزایش می‌دهد. DVT باعث ایجاد لخته‌های خون خطرناک در بازوها یا پاها می‌شود. این لخته‌های خون ممکن است در سراسر بدن حرکت کنند و در ریه‌ها مستقر شوند.
لخته‌شدن خون در ریه‌ها (PE) می‌تواند کشنده باشد. پزشکان از اصطلاح ترومبوآمبولی وریدی (VTE) برای توصیف دو بیماری DVT و PE استفاده می‌کنند، زیرا این 2 بیماری بسیار نزدیک به هم هستند و پیشگیری و درمان آن‌ها مرتبط است. کمبود پروتئین S می‌تواند خفیف یا شدید باشد. کمبود پروتئین S، بسیار نادر است. در اشکال شدید کمبود پروتئین S، لخته‌های خون می‌توانند در رگ‌های کوچک در سرتاسر بدن ایجاد شوند و تهدیدی برای زندگی باشند.
انواع کمبود پروتئین‌های SوC
دو نوع کمبود ارثی پروتئین C وجود دارد:
نوع 1: پروتئین به مقدار ناکافی وجود دارد.
نوع 2: مربوط به عملکرد غیرطبیعی است و کمتر از نوع 1 شایع است.
پروتئین S به دو شکل در خون وجود دارد: آزاد و متصل به پروتئین دیگر، اما فقط پروتئین آزاد S بهعنوان کوفاکتور برای پروتئین C می‌باشد. سه نوع کمبود پروتئین S ارثی وجود دارد:
نوع 1: پروتئین به مقدار ناکافی وجود دارد.
نوع 2: عملکرد پروتئین، غیرطبیعی است.
نوع 3: به‌دلیل کاهش سطح پروتئین S آزاد است.
چرا به آزمایش نیاز دارم؟
اگر DVT یا PE داشته باشید، ممکن است به این آزمایش نیاز داشته باشید. همچنین اگر یکی از والدین شما کمبود پروتئین S داشته باشد، بهتر است که این آزمایش را انجام دهید، زیرا این بیماری می‌تواند ارثی باشد. نتایج آزمایش ممکن است بسته به سن، جنسیت، سابقه سلامتی، روش مورد استفاده برای آزمایش و موارد دیگر، متفاوت باشد. نتایج آزمایش شما ممکن است به این معنی نباشد که شما مشکل دارید. سطح پروتئین S در خون، می‌تواند تحت تأثیر جراحی، بارداری و قرص‌های ضدبارداری قرار گیرد.
چگونه برای آزمایش آماده شوم؟
لازم است در ساعات قبل از آزمایش، خوردن یا نوشیدن را متوقف کنید یا هر یک از داروهای خود را در روز آزمایش حذف کنید. اگر از داروهایی استفاده می‌کنید که می‌تواند بر نحوه لخته‌شدن خون شما تأثیر بگذارد، مانند وارفارین، به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است پزشک به شما بگوید که مصرف این دارو را برای مدتی قبل از آزمایش متوقف کنید. مطمئن شوید که پزشک مرتبط شما از سایر داروها، گیاهان، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید مطلع است.
نتیجه‌گیری
آزمایش اندازهگیری سطح این پروتئین از بسیاری از مشکلات و حتی مرگ نیز جلوگیری کند. با انجام یک آزمایش ساده می‌توان مشکلات و کمبود بدن را در این زمینه، اندازهگیری کرد. پس بهتر است در صورت مشاهده هرگونه علامت و یا حتی سابقه بیماری به پزشک مراجعه کرده و با انجام این تست هرچه زودتر از بروز هرگونه مشکل بیشتر، جلوگیری کنید.
منابع:
- https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?contenttypeid=167&contentid=protein_s_blood#:~:text=This%20test%20measures%20levels%20of,called%20a%20protein%20S%20deficiency
- https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?contenttypeid=167&contentid=protein_s_blood#:~:text=This%20test%20measures%20levels%20of,called%20a%20protein%20S%20deficiency
- https://www.sciencedirect.com/topics/biochemistry-genetics-and-molecular-biology/protein-s
همچنین بخوانید: آزمایش ASCA
