تست C3 C4

تست C3 و C4 چه تأثیری بر بدن دارد؟

سیستم کمپلمان شامل مجموعه‌ای از پروتئین‌های پلاسمایی در سطح سلول است که به منظور از بین بردن میکروب‌ها با سایر مولکول‌های تنظیم کننده میانکنش دارد.پروتئین‌های این سیستم طی واکنش ابشاری و پی در پی بر روی یکدیگر عمل نموده و محصول هر واکنش بر روی واکنش بعدی اثر می‌گذارد به طور کلی سیستم کمپلمان در ایمنی ذاتی و ایمنی

تطبیقی (بخصوص پاسخ هومورال) نقش حائز اهمیتی دارد. آزمایشات سیستم کمپلمان، معمولا C3 وC4، برای تعیین نقص یا ناهنجاری در سیستم کمپلمان استفاده قرار می‌گیرند. بررسی فعالیت کلی سیستم کمپلمان به منظور بررسی یکپارچگی تمام مسیرهای مکمل کلاسیک درخواست داده می‌شود.

پروتئین های محلول و گلیکوپروتئین هایی که سیستم کمپلمان را تشکیل می‌دهند، اساساً توسط سلول‌های کبدی ساخته می‌شوند. هر چند که مقادیر قابل توجهی نیز توسط مونوسیت‌های خون، ماکروفاژهای بافتی و سلول‌های اپیتلیال مجاری گوارشی و تناسلی تولید می‌گردند.

پروتئین‌های کمپلمان

حدود 25 نوع پروتئین مختلف در سیستم کمپلمان شناخته شده‌است. 15% از پروتئین‌های پلاسما را کمپلمان تشکیل می‌دهد. پروتئین‌های کمپلمان به 2 دسته تقسیم می‌شوند

1- دسته ای که در ابتدا غیرفعال‌اند و پس از فعال شدن وظیفه خود را انجام می‌دهند.
2- پروتئینهایی که نقش کنترل و بازدارندگی فعالیت کمپلمان را به عهده دارند.

نام گذاری پروتئین‌های کمپلمان به صورت حرف بزرگ C می‌باشد به همراه شماره مثل C1,C2 و C9 و یا اینکه به صورت کلمه فاکتور همراه با حروف لاتین مثل فاکتورB ، فاکتورH و یا اصطلاحی که بکار برده می‌شود مثل P,properdin و یا براساس عمل و وظیفه ای که انجام می‌دهند مثل C1 inactive یا C1 inhibitor نام گذاری می‌کنند.

کاربرد سیستم کمپلمان

• کمک به تشخیص علت عفونت­های میکروبی (مانند استرپتوکوک پنومونیه، Neisseria meningitides، Neisseria gonorrhea) آنژیوادما یا التهاب.
• کمک به تشخیص و نظارت بر فعالیت و درمان بیماری‌های خود ایمنی حاد یا مزمن مانند لوپوس اریتماتیک سیستمیک (SLE) و آرتریت روماتوئید.
• نظارت بر بیماری‌ها و شرایط مرتبط با سیستم ایمنی مانند گلومرولونفریت (اختلال کلیوی)، بیماری سرم (serum sickness) و واسکولیت.

چه زمانی این تست از سوی پزشک درخواست می شود؟

این تست زمانی که فرد دارای التهاب یا ادم ناشناخته یا نشانه‌های اختلال خودایمنی مانند SLE است درخواست داده می‌شود. همچنین ممکن است زمانی که پزشک متخصص معتقد است که فرد ممکن است یک وضعیت مرتبط با اختلالات سیستم ایمنی داشته باشد و بخواهد وضعیت سیستم کمپلمان فرد را بررسی کند،درخواست می شود. زمانی که فعالیت کلی سیستم کمپلمان بالا باشد(CH50 یا CH100) برای مشخص شدن اینکه کدام جزء فعالیت بالاتری دارد درخواست گردد.

معمولا در ارتباط با سیستم کمپلمان میزان C3 و C4 مورد بررسی قرار می گیرد و مهار کننده زمانیکه سایر موارد به طور طبیعی باشند درخواست می‌گردد. C3 و C4 اغلب با یکدیگر درخواست می‌شوند چراکه نسبت و ارتباط آنها مهم می‌باشد. زمانیکه پزشک متخصص یک وضعیت بدخیمی تشخیص دهد که در آن ممکن است وضعیت سیستم کمپلمان تغییر کند و یا جهت مونیتورینگ درمان این تست ها را درخواست می‌دهد.

نتایج تست C3 و C4

سطح سیستم کمپلمان ممکن‌است به دلیل بیماری و یا کمبود ارثی کاهش یابد. کمبود وراثتی در یکی از پروتئین‌های سیستم کمپلمان معمولا منجر به فراوانی عفونت‌های میکروبی در شخص می‌شود و کاهش سطح پروتئین های سیستم کمپلمان نیز با افزایش خطر ابتلا به بیماری های خود ایمنی همراه است. C3 و C4 هر دو به طور معمول در SLE کاهش پیدا می‌کنند، در حالی که C3 به تنهایی به علت سپتی سمی و عفونت‌های ناشی از قارچ ها یا انگل ها مانند مالاریا کاهش می یابد. اگر کمبود ناشی از یک وضعیت حاد یا مزمن به علت ابتلاء به بیماری باشد، سطح کمپلمان معمولاً به حالت طبیعی بازگردانده می‌شود.

دلایل کاهش فعالیت اجزاء سیستم کمپلمان

1. عفونت‌های میکروبی
2. بیماری‌های خود ایمنی، از جمله SLE و آرتریت روماتوئید
3. آنژیوادم ارثی
4. آنژیوادم اکتسابی
5. انواع مختلف بیماری کلیوی، از جمله گلومرولونفریت، نفریت لوپوس، نفریت غشایی، نفروپاتی IgA و همچنین رد پیوند کلیه
6. سیروز
7. هپاتیت
8. سو تغذیه
9. سپتی سمی، شوک
10. بیماری سرم (بیماری پیچیده ایمنی)

سطوح پروتئین‌های سیستم کمپلمان معمولا همراه با پروتئین های غیر مرتبط دیگر مانند CRP، در طول التهاب حاد یا مزمن افزایش می‌یابد و پس از برطرف شدن التهاب به حالت طبیعی باز می‌گردند.

دلایل افزایش فعالیت اجزاء سیستم کمپلمان

1. سرطان (لوسمی، لنفوم هوچکین، سارکوم)
2. اولسرا کولیت
3. تیروئیدیت
4. انفارکتوس حاد قلب
5. سارکوئیدوز
6. آرتریت روماتوئید

چند نکته در ارتباط با سیستم کمپلمان

سیستم کمپلمان از گروهی از پروتئین‌های سرمی که بسیاری از آن ها به شکل غیر فعال وجود دارند، تشکیل شده است.
فعال سازی کمپلمان توسط مسیرهای کلاسیک، آلترناتیو و یا لکتین صورت می‌گیرد و هر کدام از آنها به طور متفاوتی آغاز می‌گردند. علاوه بر نقش کلیدی کمپلمان در لیز سلولی، سیستم کمپلمان اپسونیزاسیون باکتری ها، فعال سازی التهاب و پاکسازی مجموعه های ایمنی را نیز میانجی گری می کند.
میانکنش پروتئین های کمپلمان و قطعات پروتئینی با پذیرنده های رو سلول های ایمنی، هر دو پاسخ ایمنی ذاتی و اکتسابی را کنترل می‌کند. دلیل توانایی آسیب رسانی سیستم کمپلمان به ارگانیسم میزبان، سیستم کمپلمان به مکانیسم‌های تنظیم کننده فعال و غیر فعال نیاز دارد. محدوده پیامد بالینی ناشی از نقایص مادر زادی کمپلمان، از افزایش استعداد ابتلا به عفونت تا صدمه بافتی ناشی از مجموعه‌های ایمنی متغیر می‌باشد.

علل تجویز آزمایش

آزمایش اندازه‌گیری کمپلمان C3 عمدتاً برای تشخیص ادم عروقی (آنژیوادم)، و همچنین ارزیابی فعالیت بیماری در مبتلایان به لوپوس اریتروماتوز سیستمیک (SLE)، نفریت پرولیفراتیو غشایی، و نفریت بعد از عفونت استرپتوکوکی تجویز می‌شود.

دلایل احتمالی افزایش و کاهش C3 و C4

کمپلمان C3 در موارد اکتسابی نظیر واکنش فاز حاد، هپاتیت ویروسی، سرطان‌ها، دیابت، حاملگی، سارکوئیدوز، آمیلوئیدوز، تیروئیدیت، بیماری‌های التهابی شکم، حصبه، پنومونی‌استرپتوکوکی افزایش می‌یابد. C3 در مواردی نظیر تغییرات التهابی، بیماری‌های عفونی، مراحل اولیه تولید کمپلکس ایمنی مثل SLE، آرتریت روماتوئید، اندوکاردیت باکتریال تحت حاد، ویرمی و پارازیتمی کاهش می‌یابد.

بیشترین کاهش در میزان C3 در بیماران مبتلا به گلومرولونفریت پرولیفرایتو غشایی و لیپودیس تروفیک مشاهده می‌شود. C3 به طور مادرزادی در کمبود مادرزادی C3 و نقص‌های مادرزادی سیستم کنترل پروتئین (فاکتور H,I) کاهش می‌یابد.
در صورت کاهش شدید یا نبود سطح C3 حتماً باید آن را با سرم جدید به همراه کنترل کمپلمان مجدداً تکرار کرد تا موارد مشکوک کاهش سطح C3 به علت عدم‌حمل و نگهداری صحیحِ آن تا زمان انجام آزمایش رد شود.

عوامل احتمالی تداخل دارویی و آزمایشگاهی

C3 در دمای اتاق بسیار ناپایدار‌است. چنانچه نمونه بیش از یک ساعت بماند، سطح کمپلمان به طور کاذب کاهش می‌یابد. بنابراین سرم را باید به‌محض رسیدن به آزمایشگاه جدا و منجمد کرد. همچنین مصرف سیکلوفسفامید در بیماران لوپوس و مصرف دانازول سبب کاهش C3 در شرایط داخل بدن (invivo) می‌شود.

دلایل افزایش C4

ارتریت روماتوئید جوانان، سرطان (سرطان خون، لنفوم هاجکین، سارکوم)، سارکوئیدوز، کولیت زخمی یا کولیت اولسروز، سکته قلبی شدید و تیروئیدیت می توانند سبب افزایش سطوح C4 شوند.

دلایل کاهش C4

انواع مختلف بیماری‌های کلیوی، از جمله گلومرولونفریت، نفریت لوپوسی، نفریت غشایی، نفروپاتی ایمنوگلوبین آ (ig A) و همچنین پس زدن پیوند کلیه، سیروز، هپاتیت، سوء تغذیه، سپتیسمی (یا گند خونی)، تشنج شدید، بیماری سرم (بیماری کمپلکس دفاعی)، عفونت‌های میکروبی عودکننده (معمولا عفونت‌های باکتریایی)، بیماری‌های خود ایمنی از جمله لوپوس منتشر (یا لوپوس اریتماتوس سیستمیک) و آرتریت روماتوئید، آنژیو ادم ارثی و آنژیو ادم اکتسابی می توانند سبب کاهش سطوح C4 شوند.

داروها و عوامل مداخله گر

افزایش C4 در اثر مصرف داروهایی چون سایمتدین، سیکلوفسفامید (در بیماران مبتلا به لوپوس) و دانازول مشاهده شده است.

مقادیر نرمال:
مردان: 12-72 mg/dL
زنان: 13-75 mg/dL

نتیجه گیری

کمپلمان گروهی از پروتئین ها که جزء سیستم ایمنی هستند و در از بین بردن عوامل بیماری زا نقش دارند . این مجموعه پروتئین ها شامل 9 جزء است که با ترکیب شدن آنها و چسبیدن به دیوار باکتری ها باعث ایجاد حفره در دیواره باکتری شده و آن را از بین می‌برند که در بین آنها اجزاء C3 و C4 از اهمیت بیشتری برخوردارند.

گردآورنده: آناهیتا یعقوبیانی

منابع:

1. https://mendel-lab.com/services/item/491873
2. https://www.nanomedicallab.com
3. https://www.delgarm.com/health/healt-news/187641-c4