Glovebox ابزاری برای کارکردن با مواد مضر
در بعضی مواقع، برای ادامه‌ی روند کار در محیط آزمایشگاه، نیاز به دست‌زدن به برخی از مواد می‌شود و یا برای انجام دقیق‌تر آزمایش‌ها به یک محیط کنترل‌شده حین آزمایش نیاز داریم. در این هنگام، استفاده از یک دستگاه ویژه به نام Glovebox یا جعبه دستکش پیشنهاد می‌شود. به این صورت، محیطی ایزوله در اختیار محققان قرار می‌گیرد که می‌توانند با موادی که در بخش مجزایی قرار گرفته‌اند به‌راحتی کار کنند.
Glovebox یا «جعبه دستکش» محفظه‌ای حفاظت‌شده و پلمب‌شده است که با استفاده از موادی مانند پی‌وی‌سی، فولاد ضدزنگ و… ساخته می‌شود. هدف از ساخت این ابزار این است که با مواد و اشیایی که ارتباط مستقیم با آن‌ها برای پوست و بدن مضر و یا باعث آسیب رساندن به آن‌ها می‌شود و یا همچنین اختلالی در ساختار ترکیب موردنظر به‌وجود می‌آورد، بتوان به‌راحتی کار کرد.
این ابزار که به‌طور معمول در آزمایشگاه‌ها کاربرد بیشتری دارد، دارای یک محفظه و دو یا چند دستکش است. این دستگاه دارای قسمتی به‌نام جعبه فشار مثبت است که از مواد در برابر عناصر آسیب‌رسان مانند رطوبت محافظت می‌کند.
جعبه دستکش‌ها از دهه 1940 به شکل‌های مختلف مورد استفاده قرار گرفتند. در یک دوره‌ی زمانی برای انجام کارهای تحقیقاتی که با مواد رادیواکتیوی در تاسیسات نظامی انجام می‌شد، مورد استفاده قرار می‌گرفتند. جعبه‌های دستکش ساخته شده‌ی آن روزها، تماما از فولاد بوده و تنها یک پنجره‌ی دید کوچک و درگاه‌های دستکش کوچک‌تر داشتند؛ هرچند این موضوع باعث می‌شد کمتر در معرض مواد موجود در جعبه قرار گرفت ولی دستگاه‌های محبوبی نبودند و سال‌ها بعد، دستگاه‌های بهتری جایگزین این دستگاه‌ها شدند. برای مثال درگاه‌های دستکش بزرگ‌تر شدند تا در هنگام استفاده، آزادی بیشتری فراهم شود.
کاربرد جعبه دستکش محدود به آزمایشگاه‌های پزشکی و تحقیقاتی نشده و در بسیاری از مکان‌های علمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای مثال نوعی از جعبه دستکش در ایستگاه فضایی میر روسیه برای انجام آزمایش‌های پژوهشی و ویژه به‌کار گرفته شد.
طریقه‌ی کار با Glovebox
برای استفاده از دستگاه، می‌توان دست‌ها را در فضایی که برا دستکش تعبیه شده قرار داد و کارهای خود را در داخل جعبه انجام داد. معمولا بخشی از دستگاه یا تمام آن از شیشه‌ی شفاف ساخته شده‌است؛ بنابراین می‌توان آنچه را که در حال دست‌کاری و آزمایش است را دید.
انواع Glovebox
دو نوع اصلی Glovebox عبارت‌اند از:
- جداکننده
- مهارکننده
تفاوت این دو نوع به این بستگی دارد که کدام یک نیاز به حفاظت دارد: مواد داخل جعبه یا محیط خارج جعبه. جعبه‌های جداکننده، فشار مثبت و جعبه‌های مهارکننده فشار منفی هستند.
به‌طورکلی برای کارکردن با مواد خطرناکی مانند مواد رادیواکتیو یا عوامل بیماری‌های عفونی و همچنین برای دست‌کاری مواد در یک جو خنثی با خلوص بسیار بالا، مانند آرگون یا نیتروژن از دستگاه‌های گلاوباکس استفاده می‌شود.
یکی از پیشرفت‌های دستگاه Glovebox، دستگاهی برای نگهداری از نوزادان نارس است که این دستگاه با نام انکوباتور نوزاد شناخته می‌شود. این دستگاه، فضای بسته با جداره‌ی شفاف شیشه‌ای است که قابلیت دسترسی پزشک یا پرستار به نوزادی که درون دستگاه قرار گرفته است را دارد. به کمک این دستگاه دما و رطوبت و اکسیژن قابل کنترل در اختیار نوزاد قرار می‌گیرد.
نتیجه‌گیری
امروزه جعبه‌های دستکش یا Glovebox ابزارهای کاربردی بزرگ و ثابتی هستند که در حوزه‌های مختلف علم و صنعت استفاده می‌شوند. هدف کلی این دستگاه ایجاد شرایط ایمن‌تر و نتایج قابل‌قبول‌تر در هنگام کار کردن و آزمایش کردن با مواد خطرناک از جمله مواد عفونی و رادیواکتیوی است. بنابراین از جعبه دستکش برای دست‌کاری مواد در یک محفظه خلا استفاده می‌شود.
فاطمه احمدپور
منابع:
