فهرست مطالب
آنتی‌ژن سرطانی 125
CA-125 یک نشانگر زیستی برای سرطان تخمدان است که اغلب در خون افراد مبتلا به سرطان تخمدان افزایش می‌یابد. درک این نکته مهم است که اگرچه آزمایش خون CA-125 هنگام تشخیص و نظارت بر افراد مبتلا به سرطان تخمدان مفید است، آزمایش CA-125 به‌تنهایی ابزار تشخیصی دقیقی نیست. متأسفانه، هیچ ابزار تشخیصی واحد و قابل اعتمادی برای تشخیص سرطان تخمدان وجود ندارد.
آزمایش خون CA-125 چیست؟
CA-125 که مخفف “Cancer Antigen 125” است، پروتئینی است که ممکن است به مقدار زیاد در خون بیماران مبتلا به سرطان تخمدان یافت شود. CA-125 در سطح سلول‌ها تولید می‌شود و در جریان خون آزاد می‌شود. این پروتئین در بیش از 80 درصد از زنان مبتلا به سرطان تخمدان پیشرفته و در 50 درصد از زنان مبتلا به سرطان در مراحل اولیه افزایش می‌یابد.
آزمایش CA-125 از جمله آزمایشات خونی است که در صورت مشکوک بودن به سرطان تخمدان ممکن است توسط پزشک تجویز شود.
از آنجایی که CA-125 نیمی از سرطان‌های اولیه را از دست می‌دهد و می‌تواند در اثر شرایط خوش‌خیم مانند دیورتیکولیت، آندومتریوز، سیروز کبدی، بارداری و فیبروم‌های رحمی افزایش یابد، به‌تنهایی برای تشخیص بیماری استفاده نمی‌شود و موسسه ملی سرطان و گروه ویژه خدمات پیشگیرانه ایالات متحده استفاده از آن را برای غربالگری زنان از نظر سرطان تخمدان که در معرض خطر معمولی یا در جمعیت عمومی هستند تأیید نمی‌کند.
با این حال، CA-125 توسط سازمان غذا و دارو برای نظارت بر اثربخشی درمان سرطان تخمدان و برای تشخیص عود بیماری پس از درمان تایید شده‌است.
تست CA-125 چگونه استفاده می‌شود؟
پزشکان در مواقعی که نگران ابتلای یک زن به سرطان تخمدان هستند، اغلب آزمایش CA-125 را تجویز می‌کنند. از آنجایی که سطوح CA-125 می‌تواند در پاسخ به درمان نوسان داشته باشد، این آزمایش همچنین برای نظارت بر عملکرد خوب درمان یا اینکه آیا باید درمان جایگزین در نظر گرفته شود، استفاده می‌شود.
( CA-125همراه با سی‌تی‌اسکن) نیز اغلب برای نظارت بر عود استفاده می‌شود، اگرچه شواهد اخیر نشان می‌دهد که انجام این کار هیچ سود بالینی ندارد.
آیا می‌توان از CA-125 برای غربالگری زنان بدون علامت و با خطر متوسط سرطان تخمدان استفاده کرد؟
در حالی‌که گاهی اوقات از این روش استفاده می‌شود، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد انجام این کار مفید است. تست CA-125 در زنان یائسه با توده لگنی، بیشترین دقت را دارد. همچنین توجه به این نکته مهم است که در حدود 20 درصد موارد بیماری در مرحله پیشرفته و 50 درصد موارد مرحله اولیه بیماری، CA-125 افزایش نمی‌یابد، حتی اگر سرطان تخمدان وجود داشته باشد و CA-125 نیز می‌تواند باشد. در اثر شرایط خوش‌خیم افزایش یافته است. به این دلایل، مؤسسه ملی سرطان و گروه ویژه خدمات پیشگیرانه ایالات متحده استفاده از آن را برای غربالگری زنان از نظر سرطان تخمدان که در معرض خطر معمولی یا در جمعیت عمومی هستند، تایید نمی‌کنند.
آیا CA-125 بالا همیشه به معنای سرطان است؟
خیر، CA-125 بالا همیشه به‌معنای وجود سرطان نیست. به‌طور کلی، محدوده طبیعی 0-35 واحد در میلی‌لیتر در نظر گرفته می‌شود، در حالی که سطح بالای 35 واحد در میلی‌لیتر به‌عنوان سطح بالای CA-125 در نظر گرفته می‌شود. اگرچه آزمایش خون CA-125 می‌تواند ابزار مفیدی برای تشخیص سرطان تخمدان باشد، افزایش شمارش CA-125 در زنان پیش از یائسگی به‌دلیل شرایط خوش خیم غیر مرتبط با سرطان تخمدان، مانند دیورتیکولیت، اندومتریوز، غیر معمول نیست. سیروز کبدی، بارداری، و فیبروم‌های رحمی درنتیجه، CA-125 به‌طور کلی تنها یکی از چندین ابزار مورد استفاده برای تشخیص سرطان تخمدان در یک بیمار با توده لگنی یا سایر یافته‌های بالینی مشکوک است.
آیا روش‌هایی برای تشخیص زودهنگام یا راه‌هایی برای غربالگری سرطان تخمدان وجود دارد؟
در این زمان، نه. هیچ مطالعه‌ای نشان نداده است که ابزارها یا رویکردهای موجود در حال حاضر در پیشگیری از مرگ زنان در اثر سرطان تخمدان موثر باشد.
اگر ابزار غربالگری قابل اعتمادی وجود نداشته باشد، سرطان تخمدان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
هنگامی که پزشک به سرطان تخمدان زن مشکوک شد (معمولاً پس از آزمایش CA-125، سونوگرافی و سایر آزمایش‌ها)، معمولاً برای تشخیص قطعی سرطان تخمدان به یک روش جراحی اکتشافی به نام لاپاراتومی نیاز است.
در طی این روش، کیست‌ها یا سایر نواحی مشکوک باید برداشته شده و بیوپسی شوند. پس از ایجاد برش، جراح مایع و سلول‌های حفره شکمی را ارزیابی می‌کند. اگر ضایعه سرطانی باشد، جراح به فرآیندی به نام مرحله‌بندی جراحی ادامه می‌دهد تا مشخص شود سرطان تا چه اندازه گسترش یافته‌است. در موارد منتخب از آسپیراسیون آسیت که در اثر ضایعه متاستاتیک یا لاپاراسکوپی ایجاد می‌شود برای تایید تشخیص استفاده می‌شود.
چرا پزشکان هر سال به زنان تست CA-125 و سونوگرافی ترانس واژینال نمی‌دهند؟ آیا یک ابزار غربالگری ناقص بهتر از هیچ نیست؟
مطالعات نشان داده‌اند که غربالگری زنان در معرض خطر متوسط سرطان تخمدان، شانس زنده‌ماندن زنان از سرطان تخمدان را بهبود نمی‌بخشد و در واقع آنها را به‌دلیل عوارض ناشی از جراحی‌های غیرضروری در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهد.
یک مطالعه بزرگ که برای اولین‌بار در دسامبر 2015 منتشر شد، به نام آزمایش مشارکتی انگلستان غربالگری سرطان تخمدان (UKCTOCS) نشان داد که با تکیه‌بر استفاده از مقادیر متعدد CA-125 که طی سالیان متمادی گرفته شده‌است، همراه با عوامل دیگر و با استفاده از الگوریتمی به نام ROCA نتوانست از مرگ زنان در اثر سرطان تخمدان جلوگیری کند. نتایج بیشتر از مطالعه منتشر شده در می 2021 نتایج اولیه را تأیید می‌کند که غربالگری سرطان تخمدان در عموم مردم جان انسان‌ها را نجات نمی‌دهد.
در مطالعه دیگری، بیش از 78000 زن بین مراقبت‌های عادی و بازوهای غربالگری تصادفی شدند. پروتکل غربالگری شامل آزمایش سالانه CA-125 به مدت شش سال و سونوگرافی ترانس واژینال به مدت چهار سال بود. این مطالعه به‌منظور نشان دادن تأثیر غربالگری بر بقای کلی توسط بیماران به‌مدت 13 سال طراحی شد. این مطالعه نشان داد که زنان بیشتری در بازوی غربالگری تشخیص داده شدند، اما زنان بیشتری به‌دلیل سرطان تخمدان در بازوی غربالگری جان خود را از دست دادند.
علاوه‌بر این، بیش از 3000 زن براساس نتایج مثبت کاذب تحت عمل جراحی قرار گرفتند که درنتیجه بیش از 160 زن با عوارض جدی مواجه شدند. این مطالعه نشان داد که غربالگری با این پروتکل باعث کاهش مرگ‌ومیر ناشی از سرطان تخمدان نمی‌شود.
نتیجه‌گیری
سطح CA-125 در بسیاری از زنان مبتلا به سرطان تخمدان بالا است. سرطان تخمدان زمانی اتفاق می‌افتد که رشد سلولی کنترل نشده در تخمدان زن وجود داشته باشد. از آنجایی که سطوح بالای CA-125 می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های دیگر به‌غیر از سرطان تخمدان باشد، این آزمایش برای غربالگری زنان در معرض خطر کم این بیماری استفاده نمی‌شود. آزمایش خون CA-125 اغلب بر روی زنانی انجام می‌شود که قبلاً سرطان تخمدان آنها تشخیص داده شده‌است. این می‌تواند به شما کمک کند که بفهمید آیا درمان سرطان موثر است یا اینکه آیا سرطان شما پس از اتمام درمان عود کرده‌است
فاطمه گودرزی
منابع
