آزمایش آنتی‌ترومبین 3، آزمایشی برای بررسی سطح آنتی‌ترومبین 3 در خون
آنتی‌ترومبین پروتئینی است که توسط کبد تولید می‌شود و به تنظیم تشکیل لخته‌خون (یک رقیق‌کننده خون خفیف طبیعی) کمک می‌کند. تست آنتی‌ترومبین فعالیت و مقدار آنتی‌ترومبین در خون فرد را اندازه‌گیری می‌کند و برای ارزیابی لخته شدن بیش از حد خون استفاده می‌شود.
به‌طور معمول، هنگامی‌که یک رگ خونی آسیب می‌بیند، بدن فرایند پیچیده‌ای به نام هموستاز را برای تشکیل لخته‌خون و جلوگیری از، از دست دادن بیشتر خون آغاز می‌کند. بخشی از این فرایند پیچیده شامل فعال‌شدن چندین پروتئین به نام فاکتورهای انعقادی در یک سری مراحل است که به آن آبشار انعقادی گفته می‌شود. آنتی‌ترومبین با مهار عملکرد چندین فاکتور انعقادی فعال از جمله ترومبین و فاکتورهای Xa، IXa و XIa به تنظیم این فرایند کمک می‌کند تا روند را کند کرده و از لخته شدن بیش از حد یا نامناسب (ترومبوز) جلوگیری کند.
افراد مبتلا به اختلال لخته‌شدن به دلیل کمبود ارثی یا اکتسابی آنتی‌ترومبین در معرض خطر افزایش لخته‌های خون هستند، به‌ویژه در سیاهرگ‌های عمقی مانند پاها (معروف به ترومبوز وریدی عمقی یا DVT). اختلالات ارثی در این زمینه نادر است و از هر 5000 نفر 1 نفر را مبتلا می‌کند. برای افرادی که یک ژن معیوب و یک ژن طبیعی(هتروزیگوت) را به ارث می‌برند، تشکیل لخته‌خون معمولاً در حدود 20 تا 30 سالگی شروع می‌شود. به‌ندرت، یک فرد ممکن است دو ژن معیوب آنتی‌ترومبین را به ارث ببرد که منجربه مشکلات شدید لخته‌شدن خون بلافاصله پس از تولد می‌شود.
کمبود آنتی‌ترومبین اکتسابی ممکن است در هر سنی رخ دهد که با شرایط مختلفی مرتبط است و باعث کاهش تولید، مصرف بیش از حد یا از دست دادن آنتی‌ترومبین می‌شود. این شرایط شامل بیماری کبد، ترومبوز گسترده، انعقاد داخل عروقی منتشر(DIC)، از دست دادن خون، سرطان و سندرم نفروتیک (نوعی بیماری کلیوی) است.
انواع کمبود آنتی‌ترومبین
دو نوع کمبود آنتی‌ترومبین وجود دارد. در نوع 1، آنتی‌ترومبین به‌طور معمول عمل می‌کند، اما مقدار آن کافی نیست. در نوع 2، مقدار کافی آنتی‌ترومبین تولید می‌شود، اما ناکارآمد است. این انواع را می‌توان با آزمایش متمایز و ارزیابی کرد:
- فعالیت آنتی‌ترومبین، که عملکرد آنتی‌ترومبین را ارزیابی می‌کند.
- آنتی‌ژن آنتی‌ترومبین، که مقدار آنتی‌ترومبین موجود را اندازه‌گیری می‌کند.
چرا از آزمایش آنتی‌ترومبین3 استفاده می‌شود؟
آزمایش آنتی‌ترومبین3 عمدتاً همراه با سایر آزمایش‌ها برای تشخیص اختلالات لخته بیش از حد خون و برای بررسی علت تشکیل لخته‌خون مکرر (ترومبوز) تجویز می‌شود. این آزمایش فعالیت و مقدار آنتی‌ترومبین را ارزیابی می‌کند و به شناسایی کمبود آنتی ترومبین کمک می‌کند.
ابتدا تست فعالیت آنتی‌ترومبین انجام می‌شود تا ارزیابی شود که آیا مقدار کل آنتی‌ترومبین طبیعی است یا خیر. اگر مقدار آنتی‌ترومبین کم باشد، آزمایش آنتی‌ژن آنتی‌ترومبین برای تعیین مقدار آنتی‌ترومبین موجود انجام می‌شود. از این دو تست می‌توان برای افتراق بین کمبود انواع آنتی‌ترومبین استفاده کرد.
گاهی‌اوقات ممکن است از آزمایش آنتی‌ترومبین برای بررسی افرادی استفاده شود به این دلیل که آن‌طور انتظار می‌رود به هپارین پاسخ نمی‌دهند. هپارین یک داروی ضدانعقاد است که به افرادی داده می‌شود که لخته‌خون دارند یا در معرض افزایش خطر تشکیل لخته‌های خونی نامناسب هستند. اثرات هپارین باواسطه آنتی‌ترومبین انجام می‌شود. هپارین می‌تواند فعالیت آنتی‌ترومبین را تا حد زیادی افزایش دهد، بنابراین از تشکیل لخته‌های خون جلوگیری می‌کند، اما کسانی‌که کمبود آنتی‌ترومبین دارند به درمان هپارین مقاوم هستند.
نحوه انجام آزمایش آنتی‌ترومبین3
یک تکنسین از دست شما نمونه خون می‌گیرد. سپس نمونه خون برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. پس از آزمایش، ممکن است مقداری ضربان یا کبودی خفیف در دستتان وجود داشته باشد که به‌زودی از بین می‌رود.
چگونه برای آزمایش آنتی‌ترومبین3 آماده شویم؟
برخی داروها ممکن است بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارند. در نتیجه پزشک به شما می‌گوید که مصرف کدام داروها را متوقف کنید یا دوز کدام داروها را قبل از آزمایش کاهش دهید.
نتایج غیرعادی آزمایش آنتی‌ترومبین3 به چه معناست؟
آنتی‌ترومبین3 پایین‌تر از حد طبیعی ممکن است به‌معنای افزایش خطر لخته شدن خون باشد. این می‌تواند زمانی رخ دهد که آنتی‌ترومبین3 به‌اندازه کافی در خون شما وجود نداشته باشد، یا زمانی که آنتی‌ترومبین3 به‌اندازه کافی در خون شما وجود دارد، اما به‌درستی عمل نمی‌کند.
نمونه‌هایی از عوارض مرتبط با افزایش میزان لخته شدن خون عبارت‌اند از:
- ترومبوز وریدی عمقی
- فلبیت (التهاب سیاهرگ)
- آمبولی ریه (لخته‌شدن خون به ریه)
- ترومبوفلبیت (التهاب سیاهرگ با تشکیل لخته)
آنتی‌ترومبین3 پایین‌تر از حد طبیعی ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:
- پیوند مغز استخوان
- انعقاد داخل عروقی (DIC)
- بیماری ارثی
- سیروز کبدی
- سندرم نفروتیک
سطح بالای آنتی‌ترومبین3 ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:
- استفاده از استروئیدهای آنابولیک
- اختلال خون‌ریزی (هموفیلی)
- پیوند کلیه
- سطح پایین ویتامین K
نتیجه‌گیری
اگر فردی همراه با کمبود آنتی‌ترومبین مشکلات انعقادی دیگری مانند کمبود پروتئین C، جهش در فاکتور V نیز داشته باشد، خطر ایجاد لخته خون به میزان قابل‌توجهی افزایش یابد. کمبود آنتی‌ترومبین می‌تواند خطر سقط مکرر را افزایش دهد. کنسانتره‌های آنتی‌ترومبین و آنتی‌ترومبین نوترکیب اکنون به‌عنوان دارویی برای اصلاح موقت کمبودهای آنتی ترومبین حاد یا مزمن در دسترس هستند.
نویسنده: نگار تورانی
منابع:
