اهدای خون هنگامی رخ می‌دهد که یک فرد سالم به‌طور داوطلبانه مقدار مشخصی از خون خود را در یک مرکز انتقال خون هدیه می‌کند. خون اهداشده پس از انجام آزمایش‌های غربالگری و تأیید سلامتی به‌منظور تهیه فراورده‌های خونی مورداستفاده قرار می‌گیرد یا از طریق بانک خون مراکز درمانی به افراد دیگر تزریق می‌شود. فرایند اهدا و تزریق به دریافت‌کنندگان، انتقال خون نام دارد.
خون اهدایی شما می‌تواند جان سه نفر را نجات دهد. گلبول‌های قرمز اهداشده برای همیشه دوام ندارند و ماندگاری آن‌ها تا ۴۲ روز است. یک اهداکننده سالم می‌تواند هر ۵۶ روز یک‌بار برای اهدای خون اقدام کند.
فواید اهدای خون
- کاهش استرس
- بهبود رفاه عاطفی فرد اهداکننده
- کمک به سلامت جسمانی فرد
- کمک به خلاص‌شدن از شر احساسات منفی
- ایجاد حس تعلق و کاهش انزوا
تحقیقات جدید، شواهد بیشتری از فواید سلامتی که به‌طور خاص از اهدای خون ناشی می‌شود، پیدا کرده‌است.
عوارض اهدای خون
اهدای خون برای بزرگسالان سالم بی‌خطر است. خطر ابتلا به بیماری وجود ندارد. برای هر اهداکننده از تجهیزات جدید و استریل استفاده می‌شود.
برخی از افراد ممکن است پس از اهدای خون احساس تهوع، سبکی سر یا سرگیجه داشته باشند. اگر این اتفاق بیوفتد، ممکن است چند دقیقه‌ای طول بکشد. تا زمانی که احساس بهتری داشته باشید، می‌توانید دراز بکشید و پاهای خود را بالا نگه دارید.
همچنین ممکن است محل سوزن مقداری خونریزی کند. اعمال فشار و بالابردن بازو برای چند دقیقه معمولاً این کار را متوقف می‌کند. ممکن است کبودی در محل ایجاد شود.
در صورت بروز علائم زیر، با مراکز اهدای خون تماس بگیرید:
پس از نوشیدن، غذا خوردن و استراحت همچنان احساس سبکی سر، سرگیجه یا حالت تهوع دارید.
در محل سوزن برآمدگی مشاهده کردید و یا دچار خونریزی شدید.
درد بازو، بی حسی یا گزگز دارید.
برای اهدای خون باید ثبت‌نام کنید. این شامل ارائه مدارک شناسایی، سابقه پزشکی شما و انجام معاینه فیزیکی سریع است. همچنین اطلاعاتی در مورد اهدای خون به شما داده می‌شود تا بخوانید.
روش اهدای خون کامل:
شما روی یک صندلی دراز، می‌نشینید. می‌توانید به‌صورت نشسته یا درازکشیده خون اهدا کنید.
قسمت کوچکی از بازوی شما تمیز می‌شود. سپس یک سوزن استریل وارد می‌شود.
درحالی‌که یک پیمانه از خون شما گرفته می‌شود، نشسته یا درازکشیده می‌مانید. این امر 8 تا 10 دقیقه طول می‌کشد.
هنگامی‌که یک پیمانه خون جمع‌آوری شد، یکی از کارکنان سوزن را برمی‌دارد و بازوی شما را پانسمان می‌کند.
انواع دیگر اهدا عبارتند از:
اهدای پلاکت (پلاکت فرزیس)
اهدای پلاسما (پلاسما فرزیس)
اهدای دو برابر گلبول قرمز
آنچه باید قبل از اهدا بدانید:
این نوع اهداها با استفاده از فرآیندی به نام آفرزیس انجام می‌شود. یک دستگاه آفرزیس به هر دو بازوی شما متصل است. مقدار کمی خون را جمع‌آوری می‌کند و قبل از اینکه اجزای استفاده‌نشده را به شما برگرداند، اجزا را جدا می‌کند. این چرخه چندین بار در طول تقریباً دو ساعت تکرار می‌شود.
هنگامی که اهدا شما کامل شد، یک میان‌وعده و نوشیدنی به شما داده می‌شود و می‌توانید 10 یا 15 دقیقه قبل از حرکت بنشینید و استراحت کنید. اگر احساس ضعف یا حالت تهوع دارید، می‌توانید تا زمانی که احساس بهتری پیدا کنید دراز بکشید.
در اینجا چند نکته مهم وجود دارد که قبل از اهدای کمک باید بدانید:
- برای اهدای خون کامل باید 17 سال یا بیشتر داشته باشید.
- برای اهدا باید حداقل 50 کیلوگرم وزن داشته باشید و از سلامت خوبی برخوردار باشید.
- شما باید اطلاعاتی در مورد شرایط پزشکی و هر دارویی که مصرف می کنید ارائه دهید.
- شما باید حداقل 8 هفته بین اهدای خون کامل و 16 هفته بین اهدای دو برابر گلبول قرمز صبر کنید.
- اهدای پلاکت می تواند هر 7 روز یک‌بار و حداکثر 24 بار در سال انجام شود.
- در صورت داشتن تتو باید یکسال گذشته باشد.
در زیر چند پیشنهاد برای کمک به آمادگی برای اهدای خون وجود دارد:
قبل از ساعت اهدا، آب اضافی بنوشید.
یک وعده غذایی سالم و کم‌چرب بخورید.
یک پیراهن آستین کوتاه یا یک پیراهن آستین دار بپوشید که به‌راحتی جمع شود.
به کارکنان اطلاع دهید که ترجیح می‌دهید بنشینید یا دراز بکشید. گوش‌دادن به موسیقی، خواندن یا صحبت‌کردن با شخص دیگری می‌تواند به شما کمک کند تا در طول فرآیند اهدا به آرامش برسید.
مراکز و درمانگاه‌ها
درمانگاه مشاوره هپاتیت
درمانگاه مشاوره هپاتیت از سال ۱۳۷۳ فعالیت خود را جهت شناسایی و آموزش و راهنمایی بیماران مبتلا به هپاتیت B و هپاتیت C آغاز کرده‌است. از فعالیت‌های این درمانگاه، می‌توان به آموزش بهداشت به بیماران خاص از قبیل تالاسمی، هموفیلی و ارائه خدمات مشاوره‌ای قبل از ازدواج برای افراد مبتلا به هپاتیت نام برد.
درمانگاه مشاوره ایدز
مراجعین به این درمانگاه اهداکنندگانی هستند که در زمینه ایدز و آزمایش‌ها آن سؤالاتی دارند. درمانگاه مشاوره ایدز از سال ۱۳۷۴ شروع به کار نموده‌است.
درمانگاه تالاسمی
درمانگاه تالاسمی از سال ۱۳۷۴ شروع به فعالیت نموده‌است. بیماران تالاسمی ماژور، اینترمدیا، آلفا تالاسمی و سیکل تالاسمی جزء طیف بیماران این مرکز هستند. این مرکز دارای گروه فوق تخصصی هماتولوژی، گوارش، قلب، غدد، روانپزشک، پزشک متخصص داخلی و پزشک عمومی می‌باشد که درمان بیماران را به صورت دوره‌ای به عهده دارند.
فلبوتومی
در درمانگاه فلبوتومی به بیمارانی که با تشخیص پزشک معالج خود و تأیید آزمایشگاه مبتلا به پلی سیتمی (در اصطلاح عامیانه غلظت خون) هستند؛ خدمات درمانی ارائه می‌شود. با استفاده از فلبوتومی حجمی از خون بیمار جدا شده و با مایعات تزریقی جایگزین می‌شود و از این طریق به درمان بیماری فرد کمک می‌شود. درمانگاه فلبوتومی درمانی از سال ۱۳۶۲ شروع به کار کرده‌است.
همافرز
درمانگاه همافرز از سال ۱۳۶۳ راه‌اندازی شده‌است. همافرزیس روشی است که در طی آن اجزایی از خون فرد دهنده (سلولهای خون یا پلاسما) جدا شده و مابقی خون مجدداً به فرد تزریق می‌شود. همافرزیس علاوه بر اینکه نوعی اهدا (اهدای یکی از اجزای خون بر حسب نیاز) محسوب می‌شود، در درمان برخی از بیماری‌ها نیز کاربرد دارد.
نویسنده: بهاره کمالیان
تهیه شده در آکادمی بیوتکنولوژی ایران
کلمه کلیدی: اهدای خون_ اهدا_ خون_ اهداکننده
عالی