آزمایش الکتروفورز هموگلوبین چیست ؟

آزمایش الکتروفورز هموگلوبین چیست؟

آزمایش الکتروفورز هموگلوبین آزمایش خونی است که برای اندازه گیری و

شناسایی انواع مختلف هموگلوبین در جریان خون استفاده می شود.

هموگلوبین، پروتئین داخل گلبول های قرمز خون است که مسئول انتقال

اکسیژن به بافت ها و اندام های بدن است.

جهش های ژنتیکی می تواند باعث تولید هموگلوبین در بدن شود که به

اشتباه تشکیل شده است؛ این هموگلوبین غیرطبیعی می تواند باعث

رسیدن اکسیژن کم به بافت ها و اندام های شما شود.

صدها نوع مختلف هموگلوبین وجود دارد که عبارتند از:

• هموگلوبین F:

این ماده به عنوان هموگلوبین جنینی نیز شناخته می شود.این نوعی است که در جنین ها و نوزادان در حال رشد یافت می¬شود و کمی بعد از تولد با هموگلوبین A جایگزین می شود.

• هموگلوبینA

هموگلوبینA ، به عنوان هموگلوبین بزرگسالان شناخته می¬شود و رایج ترین نوع هموگلوبین است؛ که در کودکان و بزرگسالان سالم یافت می¬شود.

• هموگلوبین C ، D ، E ، M و S:

جزء انواع نادر هموگلوبین های غیرطبیعی هستند که در اثر جهش¬های

ژنتیکی ایجاد می¬شوند.

سطح طبیعی انواع هموگلوبین :

آزمایش الکتروفورزهموگلوبین، میزان هموگلوبین خون را برای شما نمایان

نمیکند؛ بلکه درصدی از انواع مختلف هموگلوبین که ممکن است در خون

شما وجود داشته باشد را نشان می دهد که این مقادیر در نوزادان و

بزرگسالان متفاوت است:

• در نوزادان:

هموگلوبین در نوزادان بیشترازهموگلوبین F تشکیل شده است. هموگلوبین F اکثریت هموگلوبین نوزادان را تایک سالگی تشکیل می¬دهد و بعد از آن به سرعت کاهش می¬یابد:

• در بزرگسالان

سطح طبیعی انواع هموگلوبین در بزرگسالان عبارتند از:

چرا الکتروفورزهموگلوبین انجام می شود؟

شما با به ارث بردن جهش های ژنی روی ژن هایی که مسئول تولید

هموگلوبین هستند، انواع مختلف غیر طبیعی هموگلوبین را به دست

می آورید؛ پزشک شما ممکن است آزمایش الکتروفورز هموگلوبین را برای

تشخیص اینکه آیا شما اختلالی دارید که باعث تولید هموگلوبین غیرطبیعی

می شود یا خیر، توصیه کند.

دلایلی که دکتر شما می خواهد آزمایش الکتروفورز هموگلوبین را انجام دهید شامل موارد زیر است:

1. به عنوان بخشی از یک معاینه معمولی، پزشک ممکن است هموگلوبین

شما را آزمایش کند تا آزمایش خون کامل را در حین انجام یک آزمایش بدنی

معمول انجام دهد.

2. برای تشخیص اختلالات خونی:

اگر علائم کم خونی را نشان می دهید، ممکن است پزشک آزمایش

الکتروفورز هموگلوبین را انجام دهد. این آزمایش به آنها کمک می کند انواع

غیر طبیعی هموگلوبین را در خون شما پیدا کنند.

از جمله اختلالات خونی می توان موارد زیر را نام برد:

1. کم خونی سلول داسی شکل
2.  تالاسمی
3. پلی سیتمی ورا

3- برای نظارت بر درمان:

اگر تحت شرایط درمانی هستید که باعث ایجاد انواع غیر طبیعی

هموگلوبین می شود، پزشک با استفاده از الکتروفورز هموگلوبین میزان

انواع مختلف هموگلوبین را کنترل می کند.

4- برای غربالگری شرایط ژنتیکی:

افرادی که سابقه خانوادگی کم خونی ارثی مانند تالاسمی یا کم خونی

سلول داسی شکل دارند، ممکن است قبل از بچه دار شدن، غربالگری این

اختلالات ژنتیکی را انجام دهند. الکتروفورز هموگلوبین در صورت وجود

انواع غیرطبیعی هموگلوبین ناشی از اختلالات ژنتیکی، آن را نشان

می دهد. نوزادان تازه متولد شده نیز به طور مرتب از نظر این اختلالات

ژنتیکی هموگلوبین مورد غربالگری قرار می¬گیرند.

اگر سابقه خانوادگی هموگلوبین غیرطبیعی دارید یا کم خونی دارید، که به

دلیل کمبود آهن ایجاد نمی¬شود، ممکن است پزشک شما بخواهد کودک

شما را آزمایش کند.

در کجا و چگونه آزمایش الکتروفورز هموگلوبین انجام می شود؟

برای خونگیری معمولاً باید به آزمایشگاه بروید در آزمایشگاه، ارائه دهنده

خدمات بهداشتی، نمونه خونی از بازو یا دست شما می گیرد به این صورت

که، ابتدا محل را با یک سواب الکل تمیز می کند سپس یک سوزن کوچک با

یک لوله متصل شده برای جمع آوری خون وارد می¬کند وقتی خون کافی

گرفته شد، سوزن را برداشته و با یک نوار گاز محل را می پوشاند سپس

نمونه خون شما را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می¬فرستد.

در آزمایشگاه، طی فرایندی به نام الکتروفورز، جریان الکتریکی را از طریق

هموگلوبین موجود در نمونه خون شما عبور می¬دهد؛ این باعث می شود

که انواع مختلف هموگلوبین، به باندهای مختلفی جدا شوند سپس نمونه

خون شما با یک نمونه سالم مقایسه می شود تا مشخص شود کدام نوع

هموگلوبین وجود دارد.

خطرات الکتروفورز هموگلوبین :

مانند هر آزمایش خون، حداقل خطراتی وجود دارد که شامل:

•  کبودی
• خون ریزی
• عفونت در محل خون گیری

در موارد نادر، ممکن است ورید پس از خونگیری متورم شود این بیماری که

به فلبیت معروف است، با چند بار کمپرس گرم در روز قابل درمان است. اگر

اختلال خونریزی دارید یا داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین

(کومادین) یا آسپرین (بوفرین) مصرف می کنید، خونریزی مداوم می تواند

مشکل ایجاد کند.

چه چیزی بعد از آزمون انتظار می رود ؟

اگر نتایج شما نشان دهنده سطح غیر طبیعی هموگلوبین باشد، ممکن است دلایل زیر باعث ایجاد آن شده باشد:

1. بیماری هموگلوبین C ، یک اختلال ژنتیکی است که منجر به کم خونی شدید می¬شود.
2.  هموگلوبینوپاتی نادر، گروهی از اختلالات ژنتیکی باعث تولید غیرطبیعی یا ساختار گلبول های قرمز می شوند
3. کم خونی سلول داسی شکل
4. تتالاسمی

* اگر آزمایشات الکتروفورز هموگلوبین نشان دهد، که شما انواع غیرطبیعی هموگلوبین را دارید پزشک آزمایشات بعدی را انجام می دهد.

مواد مورد نیاز جهت آزمایش الکتروفورز:

• بافرالکتروفورز،
• نمونه خون،
• ماده ضد انعقادی (اتیلن دی آمین تترااستیک اسید)EDTA،
• پلیت انسانی
• سلولز
• ، چاهک خون
• ، اپلیکاتور،
• محلول سمولیز،
• تانک الکتروفورز

مراحل آزمایش الکتروفورز :

ابتدا RBC خون را باید بشکنیم تا هموگلوبین آن آزاد شود، برای این کار به

نسبت یک به سه خون و محلول سمولیز را مخلوط می کنیم واجازه

می دهیم 5 دقیقه بماند. پلیت انسان سلولزی، دارای دو سمت است یک

سمت پلاستیکی و یک سمت آن انسان سلولز به ضخامت 0.1میلی متر.

پلیت را به مدت 5 دقیقه در بافر قرار می¬دهیم تا خیس بخورد سپس با

استفاده از یک پنس پلیت را، به گونه ای وارد بافر می¬کنیم که قسمت

انسان سلولز آن به سمت بالا باشد. بافر را درون تانک الکتروفورز

می¬ریزیم؛ پس از آماده شدن چاهک را بر می¬داریم و خون را درون

چاهک می¬ریزیم.

اکنون با استفاده از اپلیکاتور خون را از روی چاهک به صفحه انسان

سلولزی پلیت وارد میکنیم؛ حال پلیت را روی پایه های تانک الکتروفورز قرار

می¬دهیم به صورتی که لایه سلولزی پایین باشد ولتاژ تانک را برقرار

می¬کنیم و بعد از 30 دقیقه پلیت را بر می¬داریم.

پلیت را به مدت 10 دقیقه در رنگ می¬خوابانیم سپس به مدت 2 دقیقه

پلیت را وارد اسید استیک می کنیم که وظیفه رنگ بری را بر عهده دارد

اینکار را سه بار در سه ظرف مختلف انجام می¬دهیم سپس پلیت

را در دستگاه اسکنر قرار می¬دهیم و با نرم افزار نتایج را بدست

می¬آوریم.

مترجم و گردآورنده:

راضیه شیرگیر

منبع:

https://www.healthline.com/health/hemoglobin-electrophoresis#normal-levels-chart