فهرست مطالب
ماه گرفتگی(خسوف)
اگر با دنیای نجوم و کشف این بیکران آشنا باشید، کلمه ماه‌گرفتگی به گوشتان خورده است؛ ماه‌گرفتگی یا خسوف، پدیده ایست که در زمانی که ماه کامل است، ممکن است رخ دهد. اگر می‌خواهید با این پدیده آشنا شوید و پاسخ سوالات خود را در این زمینه بگیرید، این متن برای شماست!
ماه گرفتگی چیست و چه زمانی رخ می دهد؟
ماه‌گرفتگی زمانی اتفاق می‌افتد که خورشید، زمین و ماه به‌گونه‌ای در یک راستا قرار گیرند که ماه، در سایه زمین قرار بگیرد؛ در این زمان، هنگامی که زمین دقیقاً بین ماه و خورشید است، سایه زمین بر سطح ماه می‌افتد، آن را کم نور میکند و گاهی در طول چند ساعت، سطح ماه را به رنگ قرمز در می‌آورد؛ بنابراین خسوف زمانی رخ می‌دهد که زمین، مانع رسیدن نور خورشید به ماه و در نتیجه ایجاد سایه در سطح ماه شود.
میتوان گفت که ماه‌گرفتگی، تنها زمانی اتفاق می‌افتد که ماه کامل در آسمان زمینی ما، دقیقاً در مقابل خورشید قرار گیرد؛ البته در هر ماه کامل، خسوف ماه گرفتگی رخ نمی‌دهد!
مدار ماه کمی بیش از 5 درجه به مدار زمین متمایل است. بنابراین اغلب ماه کامل یا از بالا یا زیر سایه زمین می‌گذرد. با این حال، مواقعی وجود دارد که خورشید، زمین و ماه به‌گونه‌ای در یک راستا قرار می‌گیرند که ماه به طور جزئی یا کامل، از زیر سایه زمین عبور کند و در این هنگام، خسوف رخ می‌دهد.
بسته به اینکه خورشید، زمین و ماه در زمان وقوع این رویداد، چگونه در یک راستا قرار می‌گیرند، سه نوع ماه گرفتگی داریم در در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد. هر خسوف از نیمی از زمین قابل مشاهده است.
انواع ماه گرفتگی
- ماه‌گرفتگی کامل(total lunar eclipse): در این نوع از خسوف، ماه به سمت قسمت داخلی سایه زمین حرکت میکند. در یک ماه‌گرفتگی کامل، کل ماه در تاریک‌ترین قسمت سایه زمین به نام” umbra ” قرار گرفته و به رنگ قرمز دیده می‌شود؛ علت این پدیده این است که در طی ماه‌گرفتگی کامل، مقداری از نور خورشید که از جو زمین می‌گذرد، به سطح ماه می‌رسد و آن را کم نور میکند. رنگ‌های با طول موج کوتاه‌تر – آبی و بنفش – راحت‌تر از رنگ‌هایی با طول موج‌های بلندتر مانند قرمز و نارنجی پراکنده می‌شوند، از آنجایی که این طول موج‌های طولانی‌تر، از جو زمین عبور می‌کنند و طول موج‌های کوتاه‌تر پراکنده می‌شود، ماه در طول خسوف مایل به نارنجی یا قرمز به نظر می‌رسد.
ما می‌توانیم از آنچه در حین ماه‌گرفتگی کامل روی سطح ماه اتفاق می‌افتد، علم خوبی به دست آوریم.
- ماه‌گرفتگی جزئی(partial lunar eclipse): در این نوع ماه‌گرفتگی، هم ترازی ناقص خورشید، زمین و ماه باعث می شود که ماه، تنها از بخشی از سایه زمین عبور کند؛ این موضوع باعث می‌شود که سایه زمین، بدون اینکه ماه را کاملاً بپوشاند، بر روی ماه قرار گیرد.
- ماه‌گرفتگی نیمه شبه(Penumbral eclipse): طی این خسوف، قسمت بیرونی و کم نور سایه زمین، در سطح ماه می‌افتد. این نوع ماه‌گرفتگی، به اندازه آن دو نوع دیگر، دراماتیک نیست! دیدن این خسوف دشوار است و به سختی میتوان متوجه آن شد؛ بنابراین میتوان گفت که اگر ندانید این خسوف در حال وقوع است، ممکن است آن را از دست بدهید.
چگونه می توان ماه‌گرفتگی را رصد کرد؟
ماه‌گرفتگی، یکی از ساده‌ترین رویدادها برای رصد آسمان است؛ چرا که برای تماشای آن، به تجهیزات خاصی نیاز نیست و کافیست به بیرون بروید و به آسمان نگاه کنید و لذت ببرید. بنابراین میتوان گفت که این پدیده، یک رویداد محبوب برای تماشاگران آسمان در سراسر جهان است. اگرچه با استفاده از دوربین دوچشمی یا تلسکوپ، میتوان تصویر بهتری از ماه قرمز رنگ را مشاهده کرد و جزئیات سطح ماه را دید. همچنین یک محیط تاریک و به دور از نورهای روشن، شرایط بهتری را برای دیدن این پدیده فراهم میکند.
اگر این پدیده در زمستان در حال وقوع بود و خواستید برای مدت طولانی بیرون باشید، نوشیدنی‌های گرم، پتو و صندلی به همراه داشته باشید؛ زیرا ممکن است که چند ساعت طول بکشد تا خسوف آشکار شود.
چرا ماه در ماه‌گرفتگی، به رنگ قرمز دیده می شود؟
در طول ماه گرفتگی کامل، سطح ماه به رنگ قرمز در می‌آید و لقب “ماه خونی” را به خود اختصاص داده‌است. این ظاهر قرمز و وهم انگیز، به دلیل تعامل نور خورشید با جو زمین است.
همان پدیده های که آسمان را آبی و غروب خورشید ما را قرمز میکند، باعث می‌شود ماه در هنگام خسوف قرمز دیده شود؛ در واقع وقتی خورشید بالای سر ما قرار دارد، نور آبی را در سراسر آسمان می‌بینیم، اما زمانی که خورشید در حال غروب است، نور خورشید باید از جو بیشتری عبور کند. آنچه رخ می‌دهد این است که نور آبی خورشید پراکنده می‌شود و نور قرمز، نارنجی و زرد از آن عبور میکند.
در طول این پدیده نیز، ماه قرمزرنگ دیده می‌شود؛ زیرا تنها نور خورشیدی که به ماه می‌رسد، از جو زمین می‌گذرد. رنگ‌های مختلف نور مرئی خورشید، خواص فیزیکی متفاوتی دارند: می‌دانیم که نور آبی طول موج کوتاه‌تر و انرژی بیشتری نسبت به نور قرمز دارد و در مقایسه با نور قرمز، به راحتی توسط ذرات موجود در جو زمین پراکنده می‌شود. از سوی دیگر، نور قرمز مستقیماً در جو حرکت میکند.
به گفته موزه تاریخ طبیعی آمریکا، طول موج‌های کوتاه تر به بیرون پراکنده می‌شوند و طول موج‌های بلندتر، به داخل سایه زمین خم یا شکسته می‌شوند. هنگامی که ماه در طول خسوف کامل از چتر زمین عبور میکند، نور قرمز از سطح ماه منعکس می‌شود و ظاهر قرمز خونی به ماه می‌دهد. گویی این بار، این ماه است که در حال غروب است!
به گفته دانشمندان ناسا، اینکه ماه در طول ماه گرفتگی کامل، چقدر طلایی، نارنجی یا قرمز ظاهر شود، بستگی به مقدار غبار، آب و سایر ذرات در جو زمین دارد. سایر عوامل جوی مانند دما و رطوبت نیز بر ظاهر ماه در هنگام خسوف تأثیر می‌گذارد.
ماه گرفتگی چند بار در سال اتفاق می افتد و چقدر طول می‌کشد؟
از نظر نجومی، ماه گرفتگی پدیدهای به نسبت رایج است:
- طبق گفته موزه تاریخ ملی آمریکا، هر ساله حدود سه ماه‌گرفتگی رخ می‌دهد.
- طبق گزارش وبسایتTimeandDate ، تقریباً 29٪ از ماه‌گرفتگی ها، ماه‌گرفتگی کامل هستند.
- یک ماه‌گرفتگی کامل را میتوان از هر مکان معین – به طور متوسط - هر 2.5 سال یک بار مشاهده کرد.
طبق اعلام سرویس ملی هواشناسی آمریکا، این پدیده معمولاً چندین ساعت طول می‌کشد و کلیت آن (مدت زمان تاریکی کامل ماه) بین 30 دقیقه تا بیش از یک ساعت است.
تفاوت ماه‌گرفتگی با خورشیدگرفتگی چیست؟
خورشیدگرفتگی زمانی رخ می‌دهد که ماه، از مقابل خورشید (در ماه نو) عبور میکند، اما خسوف زمانی اتفاق می‌افتد که ماه کامل از سایه زمین می‌گذرد. ماه‌گرفتگی راحت‌تر از خورشیدگرفتگی قابل مشاهده است؛ زیرا برای هر ناظری، با چشم غیرمسلح قادر به تماشای آن خواهد بود.
نکته: هرگز بدون محافظی مانند عینک، به طور مستقیم به خورشید نگاه نکنید، حتی در زمان خورشید گرفتگی کامل؛ زیرا می‌تواند منجر به آسیب جدی و دائمی به چشم‌ها شود.
ماه‌گرفتگی های سال 1402
در سال 1402 زمین دو خسوف را تجربه خواهیم کرد:
- اولین بار این پدیده، یک ماه‌گرفتگی نیمه‌شبه در 5 می(معادل 15 اردیبهشت سال 1402 ) بود که در بخش‌هایی از آفریقا، آسیا و استرالیا قابل مشاهده بود.
- دومین و آخرین ماه‌گرفتگی این سال، یک ماه گرفتگی جزئی در 28 اکتبر(معادل 6 آبان سال 1402) خواهدبود که در بخش‌هایی از آمریکای شرقی، اروپا، آفریقا، آسیا و استرالیا میتوان به مشاهده آن پرداخت.
نویسنده: کیانا کلانتری
منابع:
- https://moon.nasa.gov/moon-in-motion/eclipses/
- https://moon.nasa.gov/news/185/what-you-need-to-know-about-the-lunar-eclipse/
- https://www.space.com/15689-lunar-eclipses.html
برای مطالعه بیشتر: اگزوبیولوژی
واقعا جالب بود ماه گرفتگی تو قرن ۲۲ و این همه چرت ادعای ثابت کردن علم میشه ..و دانش دانشمندان قبلی خرافات فرص میکنن اگر ا علم واقعی و بفهمید همه چیز مسخره تر از قرون وسیاست.. اصلا نه خورشید به شکلی که می‌بینیم وجود خارجی دارا و نه ماه …نور و تاریکی ترکیب شدن یعنی یه لایه نور یه لایت تاریکی شبیه موج شبیه که نه دقیقا موج مانند حرکت میکنن..تاریکی شبیه کاغد دراتش کنار همتشکیل میشه و آماتور فقط بصورت خطی …چون در هم هستن ..نور فق،ط در داخل محیط بسته تاریکی شکل واقعی داره و ما نمی‌بینیم..شبیه واگن قطار تاریکی خود قطار و نور داخل قطار تعادل داره و قطار حرکت میکنه نور از پنجره ا به بیرون تابیده میشه به ه چیزی که بخوره یهنی چون خطی فقط حرکت میکنه ریزترین دره که۷۷۷ برابر کوچکتر از الکترون .. باورت میشه حتما نه …به هر چیزی برخورد کنه بصورت خط مستقیم و ۹۰ درجه و بازتابش آن ۴۵ درجه و بخاطر سرعت بالا اطراف ما مثلثی های قائم زاویه تولید میکنه شبیه اینکه یه توپ چل تکه توری داریم اطراف خودمون یعنی هر کس اطراف خودش بستگی به اولین نقطه ای که نور بهش ب خورد داشته ..وانتهای این شبکه تو چشم ما قرار داره اونجا میشه گره و همینطور که قطار حرکت میکنه ه سقف و دیوارهای این شبکه تاریکی و برای هرکس تخصصی در اطرافش ساخته میشه ولی چون فعلا قطار عمومی کسی که نور واز خودش رد میکنه و بازتاب نمیده با میتونه قطار و هربار که قطار از جلو مارد میشه شبکه قبلی ما باهاش میاد و بخشای باقیمانده ساخته میشه چون نور از تاریکی بصورت خطی رد میشه ما قادر به دیدن آنچه نور ساخته نیستیم..برای دیدن باید نوک این مثلث به سمت چشممون باشه ممکنه شما نور نقطه گره مثلث منو نو چشمت بازتاب میدی به صفحه تاریکی و بصورت خورشید میبینی ..ساده‌تر یه گاه نور از اطراف مستقیم میان له چشم ما میتابن لای این گله نور تاریکی هم هست هر چه از ما دورتر میسن زاویه تابش میلتر و تعداد مثلث کمتر و نور کمتر .. فکر کنم .. اگر تو ی الماس میتونستی برید متوجه می‌شدید چی میگم ..الماس اونم اگر خرده شیشه قاطی نداشتی چون جنس آدم خرده یشه لاشه فقط تاریکی میبینه شبیه ماه گرفتگی…
هرجا میگردم، هیچ مطلبی درمورد علت ماه گرفتگی در روز پیدا نمیکنم، دارم کم کم شک میکنم نکنه واقعا زمین تخته. یکی توضیح بده