فهرست مطالب
آزمایش c-peptide
انجام این آزمایش چه کاربرد‌هایی دارد؟
c-peptide محصول جانبی انسولین هست که معمولاً توسط پانکراس تولید می‌شود
و اندازه‌گیری سطح این پپتید، میزان تولید انسولین را در بدن مشخص می‌کند.
پپتید c از ترکیبات شیمیایی به نام آمینواسید تشکیل شده است.
هم‌زمان که لوزالمعده انسولین تولید می‌کند، پپتید C را نیز به جریان خون می‌ریزد.
مقدار پپتید C در خون می‌تواند وجود یا عدم وجود بیماری را نشان دهد.
بالا و پایین بودن c-peptide نشاندهنده چیست؟
به عنوان مثال مقادیر غیرعادی پایین پپتید C در خون
نشان‌دهنده‌ی میزان انسولین بسیار کم (یا عدم وجود) هست
که به دلیل دیابت نوع I می‌باشد و به دیابت نوجوانان یا وابسته به انسولین نیز معروف است.
و اما مقادیر غیرعادی بالای پپتید C،
احتمال وجود توموری به نام انسولینوما که انسولین ترشح می‌کند را هشدار می‌دهد.
سطح نرمالااین ماده نشاندهنده چیست؟
سطوح طبیعی پپتید C ممکن است نشان دهنده‌ی شرایط مناسب فرد باشد
اما با این حال در افراد مبتلا به دیابت، سطح طبیعی پپتید C نشان می‌دهد
که بدن مقدار زیادی انسولین تولید می‌کند اما به درستی به آن پاسخ نمی‌دهد.
این ویژگی بارز دیابت نوع 2 (دیابت مقاوم به انسولین در بزرگسالان) است.
بنابراین،C-peptide نقش مهمی در تشخیص انسولین دارد.
ansulin چیست؟
انسولین هورمونی است که استفاده بدن از گلوکز (قند خون) را تنظیم می‌کند.
سلول‌های عضلانی و دیگر انواع سلول‌ها برای تولید انرژی به گلوکز نیاز دارند.
بدن گلوکز را از غذا، عمدتاً کربوهیدرات‌ها تولید می‌کند.
وظیفه ansulin چیست؟
وظیفه‌ی انسولین این است که گلوکز را به محلی از بدن که مصرف‌کننده‌ی انرژی می‌باشد؛
منتقل کند و سپس در جهت اعمالی مانند راه رفتن، دویدن، پرتاب، بلند کردن و انجام سایر فعالیت‌ها استفاده می‌شود.
انرژی بازیکنان فوتبال، کوهنوردان و چوب‌برها و غیره از مصرف گلوگز تأمین می‌شود.
انسولین همچنین با کاهش سطح گلوکز خون در صورت لزوم، از وجود گلوکز اضافی در جریان خون جلوگیری می‌کند.
انسولین توسط سلول‌های لوزالمعده (پانکراس) به نام جزایر لانگرهانس ترشح می‌شود
و اگر پانکراس عملکرد نادرستی داشته باشد، ممکن است انسولین کافی تولید نکند
یا اصلاً انسولین نداشته باشد که در این صورت قند خون افزایش می‌یابد و باعث دیابت نوع 1 می‌شود.
در همین حال، کاهش تولید انسولین همچنین میزان پپتید C منتشرشده در جریان خون را کاهش می‌دهد.
اگر بیمار علائم دیابت را به پزشک گزارش دهد،
(علائمی که ممکن است شامل تشنگی زیاد، تکرر ادرار و خستگی باشد) او می‌تواند آزمایشی را برای بررسی میزان پپتید C در خون تجویز کند.
همچنین در صورت مشاهده‌ی علائم سرطان لوزالمعده (درد شکم ، گرفتگی ، کاهش وزن و زردی) پزشک می تواند این آزمایش را برای تعیین احتمال تومور تجویز کند.
آزمایش C-peptide چیست؟
این آزمایش سطح C- پپتید را در خون یا ادرار شما اندازه‌گیری می‌کند.
همان‌طور که در بالا گفته شد C-peptide ماده‌ای است که همراه با انسولین در لوزالمعده ساخته می‌شود.
از آزمایش C-peptide برای چه کاری استفاده می‌شود؟
آزمایش C-peptide اغلب برای کمک به تشخیص تفاوت بین دیابت نوع 1 و نوع 2 استفاده می‌شود.
در دیابت نوع 1، لوزالمعده انسولین کمی تولید می‌کند و به دنبال آن هم پپتید C کمی تولید می‌شود یا اصلا وجود ندارد.
در دیابت نوع 2، انسولین تولید می‌شود اما بدن از آن به خوبی استفاده نمی‌کند
که این موضوع ممکن است باعث شود که سطح پپتیدC بالاتر از حد طبیعی باشد.
این آزمایش همچنین می‌تواند برای موارد زیر استفاده شود:
مشخص کردن علت پایین آمدن قند خون که به هیپوگلیسمی نیز معروف است.
بررسی موثر بودن درمان دیابت.
بررسی وضعیت تومور لوزالمعده.
چرا به آزمایش C-پپتید نیاز داریم؟
در بعضی مواقع پزشک ممکن است به این نتیجه برسد که شما مبتلا به دیابت هستید
اما نسبت به این که از نوع 1 یا نوع 2 باشد؛ اطمینان کامل ندارد در نتیجه برای شما آزمایش C-پپتید را تجویز می‌کند.
همچنین اگر علائم قند خون پایین (هیپوگلیسمی) در خود مشاهده می‌کنید ممکن است به آزمایش C-peptide نیاز داشته باشید.
این علائم عبارتند از:
تعریق
ضربان قلب سریع یا نامنظم
گرسنگی غیرعادی
تاری دید
گیجی
غش کردن
در طول آزمایش C-peptide چه اتفاقی می‌افتد؟
معمولاً آزمایش C- پپتید به صورت آزمایش خون انجام می‌شود.
در طول آزمایش خون، متخصص آمایشگاه با استفاده از یک سوزن کوچک نمونه خون را از رگ بازوی شما می‌گیرد.
پس از قرار دادن سوزن، مقدار معینی خون در لوله آزمایش یا ویال جمع آوری می‌شود.
وقتی سوزن داخل یا بیرون پوست می‌رود ممکن است کمی احساس سوزش ایجاد کند
که البته معمولاً کمتر از پنج دقیقه طول می‌کشد.c-peptide را می‌توان در ادرار نیز اندازه‌گیری کرد.
ممکن است متخصص آزمایشگاه از شما بخواهد ادرار خود را در یک دوره 24 ساعته جمع آوری کنید که به این آزمایش نمونه ادرار 24 ساعته می‌گویند.
روش این ازمایش چگونه است؟
برای انجام این آزمایش، متخصص آزمایشگاه ظرفی را برای جمع‌آوری ادرار،
دستورالعمل نحوه‌ی جمع‌آوری و ذخیره نمونه‌ها در اختیار شما قرار می‌دهد.
آزمایش نمونه ادرار 24 ساعته به طور کلی شامل مراحل زیر است:
به هنگام صبح مثانه‌ی خود را از ادرار خالی کرده و زمان آن را ثبت کنید.
سپس در 24 ساعت آینده به همین روش تمام ادرار خود را در ظرف ارائه شده ذخیره کنید.
توجه کنید که ظرف ادرار را حتما در یخچال نگهداری کنید.
در پایان نیز ظرف نمونه را به آزمایشگاه تحویل دهید.
آیا نیاز است قبل انجام این آزمایش دستوراتی را رعایت کنیم؟
ممکن است لازم باشد 8 تا 12 ساعت قبل از آزمایش خون C- پپتید ناشتا باشید (غذا نخورده باشید).
اگر متخصص آزمایشگاه از شما آزمایش ادرار C-peptide را خواسته است؛
مطمئن شوید که آیا دستورالعمل خاصی وجود دارد که باید رعایت کنید.
آیا خطراتی در انجام آزمایش وجود دارد؟
خطر بسیار کمی برای انجام آزمایش خون وجود دارد.
ممکن است در نقطه‌ای که سوزن در آن قرار داده شده است
احساس درد یا کبودی کمی داشته باشید اما اکثر علائم به سرعت از بین می‌روند.
هیچ خطری برای آزمایش ادرار وجود ندارد.
نتایج آزمایش چه معنایی دارد؟
سطح پایین پپتید C می‌تواند به این معنی باشد
که بدن شما انسولین کافی تولید نمی‌کند
و ممکن است شانه یکی از شرایط زیر باشد:
دیابت نوع 1
بیماری آدیسون، اختلال در غدد فوق کلیوی
بیماری‌های کبدی
همچنین ممکن است نشانه‌ی این باشد که درمان دیابت شما خوب عمل نمی‌کند.
سطح بالای پپتید C می‌تواند به این معنی باشد که بدن شما انسولین زیادی تولید می‌کند و
ممکن است نشانه یکی از شرایط زیر باشد:
دیابت نوع 2
مقاومت به انسولین، وضعیتی است که در آن بدن به درستی به انسولین پاسخ نمی‌دهد
که این شرابط باعث می‌شود انسولین زیادی تولید شود و قند خون شما را به سطوح بسیار بالا برساند.
سندرم کوشینگ، اختلالی که در آن بدن شما بیش از حد هورمونی به نام کورتیزول تولید می‌کند.
نتیجه‌گیری
آزمایش C-peptide می‌تواند اطلاعات مهمی در مورد نوع دیابت شما
و اینکه آیا درمانتان به خوبی کار می‌کند یا نه ارائه دهد اما برای تشخیص دیابت استفاده نمی‌شود.
آزمایش‌هایی مانند قند خون و گلوکز ادرار برای غربالگری و تشخیص دیابت استفاده می‌شود.
سپیده ماهرانی
منابع:
https://medlineplus.gov/lab-tests/c-peptide-test/
https://www.medicinenet.com/c-peptide/definition.htm
یک نظر