فهرست مطالب
در این مقاله میخواهیم آزمایش 17OHP را مورد بررسی قرار دهیم و نتایج حاصل از آن را مورد ارزیابی قرار دهیم و به طور کلی بگوییم که این آزمایش چه زمانی انجام میشود و با وجود اهمیتی که دارد چه خطراتی ممکن است در طی این آزمایش متوجه افراد باشد. امیدواریم خواندن این مقاله آگاهی لازم را به شما عزیزان منتقل بکند و از آسیب های احتمالی حاصل از آن جلوگیری به عمل آورد.
آزمایش 17OHP چیست؟
آزمایش 17OHP یک آزمایش خون است که میزان 17- هیدروکسی پروژسترون را در خون اندازه گیری میکند.
17- هیدروکسی پروژسترون، یک هورمون استروئیدی است که به عنوان واسطه در سنتز کورتیزول، در غدد فوق کلیوی، تخمدان ها، بیضه ها، و همچنین جفت تولید میشود.
کورتیزول برای حفظ فشارخون، قندخون و برخی از عملکردهای سیستم ایمنی مهم است.
هدف از انجام این تست چیست؟
هدف از انجام این آزمایش کمک به تشخیص یک اختلال ژنتیکی نادر، هایپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH) است. در (CAH) یک تغییر ژنتیکی، که ناشی از اختلالات آنزیمی در سنتز استروئیدهای آدرنال است، و به عنوان جهش شناخته میشود، از تولید کورتیزول کافی توسط غدد فوق کلیوی جلوگیری میکند و و باعث کاهش میزان آلدوسترون میشود. همچنین باعث افزایش تولید هورمون جنسی مردانه خاصی (آندروژن) میشود. استرس و بیماری هم از جمله عواملی هستند که باعث افرایش سطح کورتیزول در خون می‌شوند.
چرا آزمایش 17OHP انجام میشود؟
این آزمایش برای همه نوزادان تازه متولد شده (1-2 روز پس از تولد) به عنوان بخشی از غربالگری نوزادان مهم است. با این حال، این آزمایش همچنین باید برای هر کسی که بعداّ علائم CAH را نشان می‌دهند برای تشخیص، نظارت و مدیریت این بیماری در نظر گرفته شود. ( علائم شدیدترین نوع این اختلال معمولاً در عرض 2-3 هفته پس از تولد خود را نشان می‌دهد) علائم CAH در نوزادان عبارتند از:
- دستگاه تناسلی مبهم، به این معنی که به وضوح مرد یا زن نیست.
- موهای ناحیه تناسلی
- آکنه
- خوب غذا نخوردن
- کم آبی بدن و بیحالی
- فشارخون پایین
- استفراغ و سایر مشکلات تغذیه ای
- ریتم غیرطبیعی قلب (آریتمی)
علائم CAH در دختران عبارتند از:
- قاعدگی های نامنظم، یا اصلاً قاعدگی ندارد
- رشد بیش از حد موهای زائد در صورت و بدن
- صدایی عمیق
- ظاهر اولیه موهای ناحیه تناسلی و زیر بغل
- دستگاه تناسلی که دارای ویژگی های زن و مرد است، اما بیشتر مردانه به نظر می‌رسد.
علائم CAH در پسران جوان عبارتند از:
- آلت تناسلی بزرگ و بیضه های کوچک
- بلوغ زودرس
در مردان و زنان بالغ، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ناباروری
- آکنه ی شدید
تست های آزمایشگاهی مکمل این آزمایش شامل:
Cortisol, ACTH, Testosterone, Androstenedione, Estradiol, Pregnenolone
نحوه ی آماده شدن مراجعه کننده برای انجام آزمایش 17OHP
از آنجا که سطح 17OHP در طول روز متفاوت است پزشک شما ممکن است به شما دستور دهد که شرایط ناشتایی را رعایت کنید. همچنین بهتر است تاریخ آخرین قاعدگی و داروهای مورد استفاده خود را به پزشک اطلاع دهید.
روش انجام آزمایش 17OHPچگونه است؟
برای غربالگری نوزادان، پزشک پاشنه کودک را با الکل تمیز میکند و پاشنه پا را معمولا با استفاده از یک ابزار تیز به نام لانست برای سوراخ کردن پوست استفاده میکند، چند قطره خون جمع آوری کرده و سپس بانداژی را روی محل سوزن قرار می‌دهد.
در طول آزمایش خون برای بزرگسالان، پزشک ابتدا بازوی شما را با گارو میبندد تا رگ های شما را آسانتر ببیند سپس آن محل را با یک ضد عفونی کننده تمیز میکند و یک سوزن را در داخل بازو وارد رگ میکند. پس از کشیدن خون کافی، سوزن را برداشته و بانداژ را روی محل سوزن قرار می‌دهند. سپس نمونه خون برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال میشود.
خطرات مرتبط با آزمایش خون 17OHP چیست؟
برخی از افراد در ناحیه ای که سوزن در آن وارد شده دچار کمی کبودی یا درد می‌شوند. با این حال، معمولاً طی چند روز از بین میرود. خطرات ناشی از آزمایش خون نادر است، اما ممکن است رخ دهد. چنین خطراتی شامل موارد زیر است:
- خونریزی بیش از حد
- غش کردن
- سرگیجه
- عفونت در محل سوزن
- تجمع خون در زیر پوست (هماتوم)
چه عواملی باعث ایجاد اختلال در نتیجه آزمایش میشود؟
بعضی از داروها و قرص ها از جمله قرص های پیشگیری از بارداری و کورتیکواستروئیدها می‌توانند در نتیجه ی آزمایش اختلال ایجاد کنند. در نتیجه داروهای خود را بدون صحبت با پزشک خود متوقف یا تغییر ندهید و از پزشک خود در مورد زمان آزمایش بپرسید. زیرا غلظت کورتیزول خون در ساعت های مختلف شبانه روز متغیر است و در ساعت 8 صبح به بالاترین حد خود می‌رسد و در شب حداقل مقدار را دارد. همچنین ممکن است پزشک دستور دهد که نمونه ی خون در زمان خاصی از چرخه ی قاعدگی زن انجام شود.
نتیجه آزمایش 17OHP
اگر نتایج نشان دهنده سطح بالای17OHP باشد به احتمال زیاد شما یا فرزندتان دارای CAH هستید. معمولاً سطوح بسیار بالای 17OHP به معنی شکل شدیدتر این بیماری است. در حالی که سطوح متوسط آن معمولاً به معنای شکل خفیف تر است.
مقادیر نرمال:
- نوزادان بزرگتر از 24 ساعت: کمتر از (ng/dl)100
- بزرگسالان: کمتر از (ng/dl) 200
این مقادیر مثال های اندازه گیری متداول برای این آزمایش را نشان می‌دهد. برخی از آزمایشگاه های مختلف از اندازه گیری های متفاوتی استفاده می‌کنند یا ممکن است نمونه های مختلفی را آزمایش کنند. در نتیجه بازه ی مقادیر متوسط بین آزمایشگاه های مختلف ممکن است به طور نامحسوس متفاوت باشد. پس با پزشک خود در مورد نتایج آزمایش صحبت کنید.
افزایش 17OHP همچنین ممکن است در موارد زیر مشاهده شود:
- نتیجه مثبت کاذب آزمایش
- بیماری CAH
- فاز لوتئال سیکل قاعدگی
- بارداری
- نقص یا کمبود
- فقدان جزئی یا کامل آنزیم 21- آلفا هیدروکسیلاز
- فقدان جزئی یا کامل انزیم 11- بتا هیدروکسیلاز
- تومور های غدد فوق کلیوی
نتیجه گیری
سطح بالای 17OHP معمولا نشانه بیماری CAHاست. بیماری CAH زمانی ایجاد میشود که هر دو ژن، یکی از هر والد، دارای جهش‌هایی هستند که باعث اختلالات آنزیمی می‌شوند. والدین ممکن است ناقل باشند و ناقلین هیچ نشانه ای از بیماری نداشته باشند.
نتیجه آزمایش به متغیرهای زیادی از جمله سن، جنس و روش های آزمایش بستگی دارد. اگر در نتیجه ی آزمایش مشکلی مشاهده شد برای درمان و مشاوره با پزشک مشورت کنید. درمان ممکن است شامل داروهای جایگزین کورتیزول از دست رفته باشد.
گردآورنده: زهرا سروآزاد
منابع:
- https://medlineplus.gov/lab-tests/17-hydroxyprogesterone/
- https://www.healthline.com/health/17-oh-progesterone#results
- https://labtestsonline.org/tests/17-hydroxyprogesterone
- https://www.portea.com/labs/diagnostic-tests/17-oh-progesterone-162/
- https://vahidlab.ir/17oh/
