آزمایش پروتئین بنس–جونز

پروتئین بنس–جونز متشکل از دایمرهایی از زنجیره­ های سبک کاپا یا لاندا ایمنوگلوبین­ها است. این پروتئین در ابتدا به وسیله هنری جونز در سال ۱۸۴۷ به علت خواص قابلیت انحلال غیر معمول آن شناخته شد. این پروتئین وقتی ۶۰-۴۰ سانتی گراد حرارت داده شود رسوب می­ کند اما وقتی جوشانیده می ­شود دوباره محلول می ­گردد. وزن مولکولی این پروتئین ۴۴۰۰۰ دالتون است، بنابراین از داخل گلومرول­ های سالم به آسانی فیلتره می­گردد. در بیماری­ های اساسی یک کلون بدخیم از ایمنوسیت ­های تولید کننده ایمنوگلوبولین تشکیل می گردد.

شرایط نمونه

بیمار باید حداقل 50ml  از نمونه ادرار اول صبح و غیر آلوده را در ظرفی جمع آوری کند و چنانچه دانستن مقدار پروتئین بنس–جونز دفعی در طی 24 ساعت مفید می­باشد، جمع آوری ادرار 24 ساعته انجام شود.

روش انجام آزمایش

چنانچه درخواستی برای انجام تست پروتئین بنس جونز باشد ممکن است ابتدا تست اسید سولفوسالسیلیک 5% به عنوان یک تست غربال گری برای تمام پروتئین­ها انجام شود اگر نتیجه منفی بود پس پروتئین بنس جونز وجود ندارد، اما اگر نتیجه مثبت به دست آمد آنگاه تست­های بیشتری لازم است تا مشخص کند که آیا رسوب مربوط به پروتئین بنس جونز است یا مربوط به سایر پروتئین­ ها می­باشد.

بهترین روش برای شناسایی حضور این زنجیره­های سبک، انجام الکتروفورز با نمونه ادراری است. یک روش دیگر غربال­گری نیز وجود دارند که می­تواند انجام شود ولی به اندازه الکتروفورز با ارزش نمی­باشد که تست رسوبی گرما نام دارد. پروتئین بنس-جونز در درجه حرارت­های بین 40°c تا 60°c رسوب می­کند ولی مجدداً در حرارت 100°c حل می­شود با سرد کردن مجدد، رسوب دوباره در حدود 60°c ظاهر می­شود و مجدداً در حرارت پائین تر از 40° حل خواهد شد. چند سی­سی از ادرار سانتریفوژ شده را در لوله آزمایش ریخته و PH آن را با استفاده از اسید استیک 10% تا حدود 5-5/5 اسیدی می­نمائیم. سپس لوله را در بن ماری 56°c به مدت 15′ حرارت می­دهیم.

اگر رسوبی مشاهده شود دلیل بر وجود پروتئین بنس جونز است اگر رسوب مشاهده شده در لوله را در بن ماری جوش قرار دهیم و اجازه دهیم که به مدت 3 دقیقه بجوشد، کاهش رسوب دال به وجود پروتئین بنس-جونز می­باشد به علاوه افزایش رسوب به واسطه سایر پروتئین­ها نیز ایجاد می­گردد اگر افزایش رسوب در 100°c مشاهده گردد ادرار را در حالی که هنوز داغ است به منظور جدا کردن پروتئین­های مداخله کننده صاف نمائید پروتئین بنس جونز در آنها محلول است و در نتیجه در مایع صاف شده باقی می­ماند.

با سرد کردن ادرار، پروتئین بنس-جونز مجداً در ادرار صاف شده در دمای حدود 60°c ظاهر خواهد شد و در حرارت پائین­تر از 40°c مجدداً حل می­گردد.

دلایل افزایش پروتئین بنس–جونز

سرطان متاستاتیک کولون، پستان، ریه یا پروستات، ماکروگلوبولینمی والدن اشترم، مولتیپل میلوما (پلاسما سایتوما)، CLL و لنفوم می­توانند سبب نتایج مثبت این پروتئین شوند.

داروها و عوامل مداخله ­گر

دوزهای بالای آسپرین یا پنی­سیلین باعث نتایج مثبت کاذب و ادرار رقیق ممکن است به نتایج منفی کاذب منجر گردد.

مقادیر نرمال پروتئین بنس–جونز در بدن : عدم وجود پروتئین بنس – جونز.

نتیجه­ گیری

التیپل میلوما شایعترین علت حضور پروتئین بنس جونز در ادرار است . این تست برای شناسایی و کنترل درمان و سیر بالینی مالتیپل میلوما و سایر بیماری های مشابه بکار می­رود. پروتئین­های بنس-جونز ایمونوگلوبولین­های با وزن کم هستند که در 75 درصد از بیماران مبتلا به مالتیپل میلوما یافت می­شوند. این پروتئین­ها به مقدار قابل توجهی در این بیماران توسط پلاسما سل­ها ساخته می شوند.

پروتئین­ بنس–جونز ها می­توانند بصورت دایمرهای متصل دی سولفید و یا بصورت تک زنجیره­ای دایمرهای غیر کووالان و یا از هر دو نوع ظاهر شوند. مهمترین کاربرد اندازه­گیری این پروتئین کشف گاموپاتی­های مختلف می­باشد. ساده­ ترین راه تشخیص پروتئین بنس–جونز استفاده از روش حرارتی است. ولی این روش قابل اعتماد نبوده و در 20 درصد موارد نتایج مثبت کاذب نشان می ­دهد. بهتر است با سایر روش­ها مثل الکتروفورز، ایمونوالکتروفورز و الکتروفورز ادرار تائید شود.

نویسنده: نگار تورانی

منابع:

1. https://mendel-lab.com/services/item/391214
2. http://www.zibashahrlab.ir/tests-list/54/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D9%86%D8%B3-%D8%AC%D9%88%D9%86%D8%B2
3. http://demo.nextlab.ir/Documents/SOP-Tests/5098A9CA-81A0-422E-9558-AA0FFFEC4CB6.aspx
4. https://www.labworld.ir/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C/item/68-bence-jones-protein.html