فهرست مطالب
آزمایشی جهت بررسی وجود التهاب و سطح لاکتوفرین بدن
لاکتوفرین پروتئینی است که توسط نوعی گلبول سفید به نام نوتروفیل آزاد می‌شود. هنگامی که التهابی در دستگاه گوارش ایجاد شود، نوتروفیل‌ها به این ناحیه جذب می‌شوند، لاکتوفرین آزاد می‌کنند و سطح این پروتئین در مدفوع را افزایش می‌دهند. طی این آزمایش سطح لاکتوفرین در مدفوع اندازه‌گیری می‌شود و به‌عنوان راهی برای تشخیص التهاب در روده استفاده می‌شود.
التهاب روده با بیماری التهابی روده (IBD) و برخی از عفونت‌های باکتریایی دستگاه گوارش همراه است، اما با بسیاری از اختلالات دیگر که بر عملکرد روده تأثیر می‌گذارد و علائم مشابهی ایجاد می‌کند، مرتبط نیست. لاکتوفرین می‌تواند برای کمک به تمایز بین شرایط التهابی و غیرالتهابی موثر باشد.
IBD چیست؟
IBD گروهی از اختلالات مزمن است که با بافت‌های متورم و آسیب دیده در پوشش مجرای روده مشخص می‌شود. علت IBD مشخص نیست، اما تصور می‌شود که این بیماری به دلیل یک فرآیند خودایمنی ایجاد می‌شود که توسط یک عامل ژنتیکی، یک بیماری ویروسی و یا یک عامل محیطی ایجاد شده است. شایع‌ترین بیماری‌های التهابی روده بیماری کرون (CD) و کولیت اولسراتیو (UC) هستند.
افراد مبتلا به IBD معمولاً دوره‌های شدید بیماری دارند که با دوره‌های بهبودی متناوب می‌شوند. در طول یک پیک بیماری، ممکن است فرد دچار حملات مکرر اسهال آبکی و یا خونی، درد شکم، کاهش وزن و تب شود. بین این پیک‌ها، علائم اغلب فروکش می‌کند. بسیاری از افراد ممکن است دوره‌های طولانی بهبودی را بین دوره‌های پیک پشت سر بگذارند. آزمایش لاکتوفرین می‌تواند در نظارت بر فعالیت بیماری مفید باشد.
چگونه آزمایش لاکتوفرین همراه با سایر آزمایش‌ها به تشخیص بیماری کمک می‌کند؟
همانطور که گفتیم، لاکتوفرین یک آزمایش مدفوع است که برای تشخیص التهاب در روده استفاده می‌شود. التهاب روده به‌عنوان مثال با برخی عفونت های باکتریایی همراه است و در افراد مبتلا به بیماری التهابی روده (IBD) با فعالیت و شدت بیماری مرتبط است. این آزمایش ممکن است برای تمایز بین اختلالات IBD و غیر التهابی و نظارتبر فعالیت بیماری IBD تجویز شود.
پزشک ممکن است آزمایش لاکتوفرین را برای کمک به بررسی علت اسهال آبکی یا خونی مداوم فرد تجویز کند. این آزمایش ممکن است همراه با سایر آزمایش‌های مدفوع، مانند کشت مدفوع برای تشخیص عفونت باکتریایی، آزمایش تخمک‌ها و انگل‌ها (O&P)، آزمایش گلبول‌های سفید مدفوع، و یا آزمایش خون مدفوع تجویز شود.
اگر پزشک مشکوک به التهاب باشد، آزمایش‌های خونی که التهاب را در بدن تشخیص می‌دهد، مانند ESR(نرخ رسوب گلبول‌های قرمز) و یا CRP(پروتئین واکنش‌گر C) نیز ممکن است تجویز شود. این آزمایش‌ها هم برای کمک به تعیین علت علائم فرد و هم برای رد شرایط با علائم مشابه انجام می‌شود.
مبتلایان به IBD و آزمایش لاکتوفرین
اگر پزشک تشخیص دهد که فرد به IBD مبتلا است، ممکن است آزمایش لاکتوفرین برای نظارت بر فعالیت بیماری و کمک به ارزیابی شدت آن تجویز شود. به‌عنوان مثال، اگر فردی لاکتوفرین نسبتاً بالایی داشته باشد، آزمایش ممکن است چندین هفته بعد تکرار شود تا مشاهده شود که آیا میزان لاکتوفورین به طور متوسط افزایش یافته، کاهش یافته یا به حالت عادی بازگشته است.
تشخیص IBD معمولاً با انجام آندوسکوپی(کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی) برای بررسی روده‌ها و با گرفتن یک نمونه بافت کوچک (بیوپسی) برای ارزیابی التهاب و تغییرات در ساختار بافت تأیید می‌شود. این آزمایش تهاجمی است و در صورت عدم وجود التهاب احتمالاً نیازی به انجام آن نیست. در نتیجه می‌توان با آزمایش لاکتوفرین میزان التهاب را مشخص و در صورتی که نیاز باشد، آندوسکوپی انجام شود.
چه زمانی پزشک آزمایش لاکتوفرین را تجویز می‌کند؟
آزمایش لاکتوفرین ممکن است زمانی تجویز شود که فردی علائمی مرتبط با التهاب روده داشته باشد و یا زمانی که یک پزشک بخواهد بین IBD و یک بیماری روده غیرالتهابی تمایز قائل شود.
علائم و نشانه‌های التهاب روده از فردی به فرد دیگر و در طول زمان متفاوت خواهد بود. آنها ممکن است شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشند:
- اسهال خونی یا آبکی
- گرفتگی یا درد شکم
- تب
- کاهش وزن
- خونریزی از رکتوم
- ضعف
هنگامی که مشخص شد که فرد به IBD مبتلا است، ممکن است هر زمان که نزدیک به پیک بیماری باشد، آزمایش لاکتوفرین تجویز شود. هم برای تأیید فعالیت بیماری و هم برای ارزیابی شدت آن.
نتیجه آزمایش لاکتوفرین چه چیزی را نشان می‌دهد؟
افزایش سطح لاکتوفرین در مدفوع نشان می‌دهد که ممکن است التهابی در دستگاه گوارش وجود داشته باشد و فعال باشد، اما محل یا علت آن را نشان نمی‌دهد. به‌طورکلی، میزان لاکتوفرین با شدت التهاب مرتبط است.
افزایش لاکتوفرین در IBD و سایر شرایط التهابی، عفونت‌های باکتریایی روده، برخی عفونت‌های انگلی و سرطان روده بزرگ مشاهده می‌شود. در افرادی که تازگی به IBD مبتلا شده‌اند، غلظت لاکتوفرین ممکن است بسیار بالا باشد. سطح پایین لاکتوفرین به این معنی است که اختلال روده ممکن است غیرالتهابی باشد. نمونه‌هایی از این موارد عبارت‌اند از: اسهال ناشی از عفونت‌های ویروسی دستگاه گوارش و سندرم روده تحریک‌پذیر(IBS).
برخلاف IBD، IBS باعث التهاب نمی‌شود. بلکه باعث دردهای شکمی و اسپاسم‌های شبیه به گرفتگی شکم همراه با حملات اسهال و یا یبوست می‌شود. افرادی که نتایج لاکتوفرین پایینی دارند به احتمال کمتری به آندوسکوپی نیاز دارند.
چه مدت طول می‌کشد تا نتایج آزمایش لاکتوفرین حاضر شود؟
این بستگی به آزمایشگاهی دارد که آزمایش را انجام می‌دهد. این تست تا حدودی تخصصی است و توسط همه آزمایشگاه‌ها ارائه نمی‌شود. نمونه شما برای آزمایش به آزمایشگاه مرجع ارسال خواهد شد و ممکن است چندین روز طول بکشد تا نتایج آن مشخص شود.
نتیجه‌گیری:
از آزمایش لاکتوفرین برای تشخیص التهاب در روده، برای کمک به شناسایی بیماری التهابی فعال روده(IBD)، برای تمایز بین IBD و شرایط غیرالتهابی روده برای نظارت بر فعالیت IBD استفاده می‌شود. در صورت داشتن اسهال خونی یا آبکی، گرفتگی شکم همراه یا بدون تب که بیش از چند روز طول کشیده است، پزشک ممکن است دستور انجام آزمایش لاکتوفرین را بدهد.
برای انجام این آزمایش نمونه مدفوع در یک ظرف تمیز جمع‌آوری‌شده و جهت انجام آزمایش به لابراتوار فرستاده می‌شود. قبل از انجام این آزمایش نیاز به هیچ آماده‌سازی نیست.
نویسنده: نگار تورانی
