فهرست مطالب
کنترل کیفیت چیست؟
در جواب به اینکه کنترل کیفیت چیست باید گفت که:کنترل کیفیت یا به اصطلاح QC، پروسه‌ای است که از طریق آن یک کسب و کار به دنبال اطمینان از حفظ یا بهبود کیفیت محصول است. این کار با آموزش پرسنل، ایجاد معیارهایی برای کیفیت محصول و آزمایش واحدها و تعیین اینکه آیا آنها مطابق با مشخصات محصول نهایی هستند یا خیر انجام می‌شود.
کنترل کیفیت چگونه انجام می شود؟
آزمایش کیفیت عموماً در هر مرحله از فرآیند تولید یا کسب و کار تکمیل می‌شود. کارمندان اغلب با آزمایش مواد خام، بیرون کشیدن نمونه از خط تولید و آزمایش محصول نهایی شروع می‌کنند.
آزمایش در مراحل مختلف تولید به شناسایی محل وقوع مشکل تولید و اقدامات اصلاحی برای جلوگیری از آن در آینده کمک می‌کند.
در یک تجارت غیر تولیدی، تست کیفیت می تواند شامل ارزیابی خدمات مشتری، پرسشنامه، نظرسنجی یا بازرسی باشد. یک کسب و کار می‌تواند از هر فرآیند یا روشی برای تأیید اینکه محصول یا خدمات نهایی آن نیازهای مشتری را برآورده می‌کند و ایمن و قانونی است استفاده کند.
کنترل کیفیت در صنایع مختلفی وجود دارد اما ما در اینجا یک نگاه کلی به آن با یک مثال از صنعت غذایی می‌اندازیم.
هدف از آزمایش تعیین هرگونه نیاز برای اقدامات اصلاحی در فرآیند تولید است. کنترل کیفیت خوب به شرکت‌ها کمک می کند تا خواسته های مصرف کنندگان را برای محصولات بهتر برآورده کنند.
صنایع غذایی از روش‌های کنترل کیفیت استفاده می‌کنند تا اطمینان حاصل شود که مشتریان از محصولاتشان بیمار نمی‌شوند.
سه نمونه از کنترل کیفیت می تواند در صنایع غذایی باشد:
- نظارت بر مشخصات مواد تشکیل دهنده
- بررسی لیست تامین کنندگان
- اطمینان از بهداشتی بودن تاسیساتی که محصول غذایی در آن ساخته می شود
انواع روش‌های کنترل کیفیت
روش‌های مختلفی برای کنترل‌کیفیت برای برقراری ارتباط و پیگیری بازرسی‌ها و مسائل وجود دارد.
به عنوان مثال، نمودار کنترل کیفیت، نموداری است که نشان می‌دهد آیا محصولات یا فرآیندهای نمونه‌برداری شده با مشخصات مورد نظر خود مطابقت دارند یا خیر و در غیر این صورت، درجه تفاوت آنها با این مشخصات چقدر است.
هنگامی که یک نمودار یک ویژگی محصول خاص را تجزیه و تحلیل می‌کند، به آن نمودار تک متغیره می‌گویند.
نموداری که واریانس در چندین ویژگی محصول را اندازه گیری می‌کند، نمودار چند متغیره نامیده می شود.
ردیابی واریانس‌ها به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهد که ببینند چه تعداد نقص در هر واحد تولیدی تولید می‌کنند و چه نوع نقص‌هایی رخ می‌دهند.
در اینجا چند نمونه از روش های مورد استفاده در کنترل‌کیفیت آورده شده است:
نمودار X-Bar
محصولات به طور تصادفی انتخاب شده، برای ویژگی‌های داده شده که نمودارارزیابی می کند، آزمایش می‌شوند. شکل متداول نمودار کنترل کیفیت، نمودار X-Bar است که در آن محور y روی نمودار میزان قابل قبول بودن واریانس ویژگی آزمایش شده را دنبال می‌کند.
محور x نمونه‌ای آزمایش شده را دنبال می‌کند. تجزیه و تحلیل الگوی واریانس در این نمودار به شما کمک می‌کند تا تعیین کنید که آیا نقص به طور تصادفی یا سیستماتیک رخ می‌دهد.
روش تاگوچی
روش کنترل کیفیت تاگوچی رویکرد دیگری است که بر نقش تحقیق و توسعه، طراحی محصول و توسعه محصول در کاهش بروز عیب و نقص در محصولات تاکید دارد. روش تاگوچی طراحی را مهم‌تر از فرآیند تولید در کنترل کیفیت می‌داند و سعی می‌کند تا واریانس‌های تولید را قبل از وقوع حذف کند.
روش بازرسی 100٪
این روش بازرسی 100% یک فرآیند کنترل کیفیت است که شامل بررسی و ارزیابی تمام قطعات محصول می شود. این نوع کنترل‌کیفیت برای رد کردن نقص در محصولات انجام می شود.
چالش استفاده از این روش این است که نگاه کردن به تک تک موارد مورد استفاده برای ساخت یک محصول گران است و می‌تواند محصول را بی ثبات کند یا غیرقابل استفاده کند. به عنوان مثال، اگر از این روش برای بررسی توت فرنگی‌های ارگانیک استفاده کنید، خطر آسیب رساندن به توت‌ها و غیرقابل فروش شدن آنها را دارید.
کنترل کیفیت در محصولات بیوتکنولوژی
چرا در بیوتکنولوژی QC مورد نیاز است؟
ایجاد یک محصول پرهزینه، زمان بر است و بدون کنترل در محل می تواند ناامن باشد. علاوه بر این، اگر شرکتی محصولات معیوب را برای خرید ارسال کند، ممکن است در قبال صدمات یا مشکلات ناشی از استفاده از محصولاتش مسئول شناخته شود.
بازرسان کنترل کیفیت اطمینان حاصل می‌کنند که محصولات معیوب یا ناایمن شناسایی شده و علل آن اصلاح می‌شوند. به خصوص در صنعت بیوتک داروی که محصولاتی با حساسیت بالا تولید می‌شوند، نیاز است تا مراحل کنترل کیفیت به دقت بررسی شوند.
کنترل کیفیت در بیوتکنولوژی اقدامات ایمن را ایجاد می‌کند که می‌تواند برای اطمینان از اینکه محصولات ناقص یا آسیب دیده به مشتریان ختم نمی‌شود، اجرا شود.
در زمینه تولید محصولات بیوتکنولوژی تحت نظارت FDA، هر مرحله در فرآیندهای توسعه و تولید محصولات باید مستند باشد.
الزامات FDA برای کنترل کیفیت در بیوتکنولوژی و دارو سازی تحت نظر اسناد مختلفی است که شیوه‌های تولید خوب را برای این صنایع پوشش می‌دهند. این اسناد عموماً توسط مرکز ارزیابی و تحقیقات دارویی (CDER) و مرکز ارزیابی و تحقیقات بیولوژیک (CBER) نوشته و مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تاریخچه کنترل کیفیت
می توان ادعا کرد که کنترل کیفیت، با ظهور تولید در طول انقلاب صنعتی آغاز شد. کارخانه‌ها برای کسب بیشترین سود نیاز به تولید محصولی برتر از بقیه داشتند تا مصرف‌کنندگان بیشتری را جذب کنند.
با این حال، در قرون وسطی، بسیار قبل از شروع انقلاب صنعتی، اصنافی وجود داشتند که در آن شاگردان برای مدت طولانی در حرفه خود آموزش می‌دیدند.
این اصناف به آنها این امکان را می‌داد که مهارت‌های خود را کامل کنند و به استانداردهای بالای کیفیتی که توسط کارفرمایانشان تعیین شده بود پایبند باشند.
برای تبدیل شدن به استاد صنعت خود، آنها نیاز داشتند که توانایی‌های خود را ثابت کنند و با خلق یک شاهکار که نشان دهنده توانایی‌های خود برای ایجاد یک محصول با کیفیت است، شهرت خود را تثبیت کنند.
این فرآیندها کمک کرد تا اطمینان حاصل شود که کیفیت محصولات حفظ شده، سازگار و همیشه در حال بهبود است.
فاکتورهای موثر در کنترل کیفیت چیست؟
کنترل کیفیت مورد استفاده در یک کسب و کار به شدت به محصول یا صنعت وابسته است و چندین تکنیک برای اندازه گیری کیفیت وجود دارد.
به عنوان مثال، در تولید مواد غذایی و دارو، کنترل کیفیت شامل حصول اطمینان از اینکه محصول باعث بیمار نشدن مصرف‌کننده می‌شود، از این رو شرکت آزمایش‌های شیمیایی و میکروبیولوژیکی نمونه‌های خط تولید را انجام می‌دهد.
در ادامه، چند نمونه از اصول کنترل کیفیت را بررسی می‌کنیم:
1-سیاست(Policy):
سیاست گذاری‌های خاص هر شرکت که یکی از اصول کنترل کیفیت است، عامل مهمی است که بر کیفیت محصول تأثیر می‌گذارد؛ به این صورت که مدیریت ارشد سیاست‌هایی را در رابطه با کیفیت محصول ایجاد می‌کند و این خط مشی‌ها، میزان کیفیتی را که باید در طول یک محصول یا خدمات به دست آید، مشخص می‌کند.
مدیران به طور کلی سه عامل را در تعیین خط مشی کنترل کیفیت در نظر می‌گیرند:
1-بررسی بازار، ایده ای از انتظارات مشتریان از کیفیت و تمایل آنها به پرداخت برای آن به دست می‌دهد.
2- سطوح کیفیت در بازار رقابتی نیز بر سیاست گذاری تأثیر می‌گذارد زیرا محصول شرکت باید کیفیت موفقیت در بازار را داشته باشد.
3- با توجه به بازار و رقابت، تولید محصولات با کیفیت پایین ممکن است منافع بلندمدت سازمان را از بین ببرد.
2-اطلاعات(Information):
یکی دیگر از عوامل موثر بر کیفیت، اطلاعات است. اطلاعات برای تعیین خط مشی و اطمینان از دستیابی به استانداردهای کیفیت مهم است. مدیریت ارشد باید اطلاعات درستی در مورد نیازها و انتظارات مشتری و استانداردهای کیفیت رقیبان کسب کند.
3-مهندسی و طراحی(Engineering and design):
مهندسی و طراحی محصول تضمین می کند که محصولات جدید در زمان کمتر با کیفیت بهتر و هزینه کمتر تولید شوند. نوآوری و خلاقیت به طراحی محصولی با کیفیت برتر کمک می کند. هدف اساسی از کنترل بخش طراحی، جلوگیری از تولید محصولات معیوب است.
4-مواد(Materials):
مدیران شرکت‌ها باید بدانند که باید بداند که محصولات با کیفیت اغلب فقط با استفاده از مواد اولیه با کیفیت خوب تولید می‌شوند.
برای این کار، شرکت‌های تولیدی باید یک سیستم پیش‌کنترل با تامین‌کنندگان اصلی را اتخاذ کنند. آنها باید قراردادها را با فروشندگان با کیفیت پایین تر فسخ کنند و با فروشندگان بهتر روابط طولانی مدت داشته باشند.
5-تجهیزات(Equipment):
استفاده از ماشین‌های اتوماتیک، نرم افزارهای کامپیوتری و خط تولید بر پایه هوش مصنوعی، خروجی را یکنواخت، یکدست و با کیفیت می‌کند.
6-مردم(People):
کارکنان اجزای بسیار مهمی برای حفظ و بهبود کیفیت هستند. کارمندان مجرب و متعهد می‌توانند کمک بیشتری به بهبود کیفیت کنند.
بخش کنترل کیفیت در صنعت از چه افرادی با چه تخصصی استقبال می‌کند؟
اگر از کار با مردم، برقراری ارتباط، ارائه نتایج و تلاش برای بهتر و ایمن‌تر کردن محصولات لذت می‌برید، کنترل کیفیت می‌تواند یک شغل پربار برای شما باشد. برای تبدیل شدن به یک بازرس کنترل کیفیت، بسته به صنعت مورد نظر، به آیتم های متفاوتی در رزومه خود نیاز دارید. از این موارد می‌توان به مدرک آکادمیک مرتبط با صنعت مدنظر، تجربه در صنعت و مجوزها و گواهینامه ها برای برخی از صنایع و مشاغل اشاره کرد.
سایر ویژگی هایی که برای متخصصان کنترل کیفیت ضروری است عبارتند از:
1-توجه به جزئیات
2-مهارت‌های مکانیکی و ریاضی
3-توانایی‌ها و قدرت بدنی
4-مهارت‌های فنی
5-عملکرد مناسب درشرایط سخت یا خاص
جایگاه‌های مختلفی در بخش کنترل کیفیت وجود دارد اما از مهم ترین‌ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1-مدیر سیستم های QA(QA Systems Manager)
2-مدیر عملیات QA(QA Operations Manager)
3-مدیر انطباق QA(QA Compliance Manager)
این موقعیت‌ها می‌توانند به سطوح بالای مدیریتی یا اجرایی در کنترل کیفیت مانند مدیر کیفیت، رئیس انطباق و معاون کیفیت منتهی شوند.
تهیه شده در آکادمی بیوتکنولوژی
نویسنده: زهرا جهان‌بخش
- https://www.investopedia.com/terms/q/quality-control.asp
- https://www.intouch-quality.com/blog/brief-history-of-quality-control
- https://tyonote.com/factors_affecting_quality/
چقدر جامع و کامل نوشتید👏🏻👏🏻👏🏻
خیلی خیلی ممنون از شما
اینکه به موضوع “بخش‌های کنترکل کیفی از چه افرادی استقبال میکنن” اشاره کردین خیلی جالب بود. تشکر🙏