فهرست مطالب
بورت اتوماتیک دقیق‌تر از بورت ساده
بورت خودکار برای یک سری آزمایش استفاده می‌شود. با یک بطری که حاوی محلول تیتراسیون است متصل می‌شود. هوا توسط یک پمپ هوای لاستیکی کوچک به داخل بطری پمپ می‌شود و فشاری را در بطری ایجاد می‌کند که محلول را به بالای بورت می‌رساند. هنگامی‌که بورت پر شد، دریچه آزاد می‌شود، فشار در بطری کاهش می‌یابد و بورت به‌طور خودکار خود را به صفر می‌رساند. کار با بورت‌های اتوماتیک بسیار سریع‌تر است و مصرف محلول استاندارد کمتر است.
بورت
بورت یک لوله شیشه‌ای مدرج با یک شیر در یک انتها است که برای رساندن حجم‌های شناخته‌شده یک مایع، به‌ویژه در تیتراسیون، است. این یک لوله شیشه‌ای بلند و مدرج است که در انتهای پایینی آن یک میله نگه‌دارنده و در خروجی آن یک لوله مویرگی مخروطی قرار دارد. جریان مایع از لوله به نوک بورت توسط شیر توقف کنترل می‌شود. دو نوع اصلی بورت وجود دارد. بورت حجمی و بورت پیستون یا بورت دیجیتال.
بورت یک ظروف شیشه‌ای اندازه‌گیری حجمی است که در شیمی تجزیه برای پخش دقیق مایع به‌ویژه یکی از معرف‌ها در تیتراسیون استفاده می‌شود. لوله بورت دارای علائم مدرج است که از آن می‌توان حجم توزیع‌شده مایع را تعیین کرد. در مقایسه با یک پیپت حجمی، یک بورت در صورت استفاده از ظرفیت کامل، دقت مشابهی دارد، اما از آنجایی که معمولاً برای تحویل کمتر از ظرفیت کامل خود استفاده می‌شود، یک بورت کمی دقیق‌تر از یک پیپت است.
بورت برای اندازه‌گیری حجم یک ماده توزیع‌شده استفاده می‌شود، اما با سیلندر اندازه‌گیری متفاوت است زیرا درجه‌بندی آن از بالا به پایین اندازه‌گیری می‌شود. بنابراین، تفاوت بین حجم شروع و نهایی برابر با مقدار توزیع شده‌است. دقت و کنترل بورت بر سایر ابزارهای افزودن محلول برای استفاده در تیتراسیون مفید است .
تاریخچه
اولین بورت در سال 1845 توسط شیمیدان فرانسوی اتین اوسیان هنری (1873-1798) اختراع شد. در سال 1855، شیمیدان آلمانی کارل فردریش مور (1879-1806) نسخه بهبود یافته‌ای از بورت هنری را ارائه کرد که دارای درجه‌بندی بر روی لوله بورت بود.
کلمه بورت در سال 1824 توسط شیمیدان فرانسوی جوزف لوئیس گی-لوساک (1778-1850) ابداع شد.
بورت خودکار
یک بورت خودکار از یک فلاسک ضخیم با اتصال شیشه به زمین تشکیل شده‌است، که در آن یک بورت طراحی شده مخصوص قرار گرفته‌است. این نوع بورت از یک لوله شیشه‌ای متحدالمرکز پایینی تشکیل شده‌است. قسمت بالایی بورت شامل یک لوله جانبی کوتاه با دو دهانه، یکی باز و دیگری متصل به پمپ لامپ لاستیکی است که از طریق آن هوا به داخل فلاسک بورت پمپ می‌شود. یک لوله مویرگی محلول را از فلاسک به سمت لوله بورت کوچک شده حمل می‌کند و آن را از بالا به پایین پر می‌کند. یک لوله کوچک به سمت بیرون که مجهز به شیشه زمینی سوزنی یا PTFE است دریچه توقف اجازه تخلیه بورت را می‌دهد. سطح محلول در داخل بورت به دلیل اینکه انتهای لوله مویرگی کمی بالاتر از خط «0» قرار دارد، یک نقطه ثابت (که مطابق با عدد صفر از مقیاس است) نگه داشته می‌شود. برخی از بورت‌ها دارای یک دریچه دوم هستند که به شما امکان می‌دهد محلول را مستقیماً داخل فلاسک تخلیه کنید، بدون اینکه نیاز باشد آن را با دست از فلاسک خارج کرده و از طریق شیر اصلی تخلیه کنید.
نحوه کار با بورت اتوماتیک
برای پر کردن یک بورت خودکار صفر، مراحل زیر را دنبال کنید:
· بورت را از فلاسک خارج کرده و با احتیاط روی میز قرار دهید.
· فلاسک را با محلول مورد نظر پر کنید، اما مطمئن شوید که مایع حداقل 1/4 از فلاسک را پر کند.
· بورت را دوباره روی فلاسک قرار دهید.
· سوپاپ آزاد کننده را ببندید.
· هم بورت و هم گردن فلاسک را با یک دست بگیرید، در حالی که لوله هواکش را با انگشت اشاره یا شست (بسته به مدل بورت) از همان دست بپوشانید.
· با دست دیگر لامپ لاستیکی را بگیرید و شروع به فشردن آن کنید تا هوا را به داخل فلاسک بورت پمپاژ کنید.
· اگر مراحل بالا را به‌درستی دنبال کردید، محلول باید از طریق لوله مویین شروع به بالا رفتن کرده و داخل بورت فلس‌شده ریخته و شروع به پرکردن آن کند.
· هنگامی‌که سطح محلول لوله بورت بالاتر از خروجی مویرگی است، انگشت را به آرامی بردارید و فشار را از فلاسک خارج کنید .این باعث می‌شود که محلول از مویرگ به داخل فلاسک تخلیه شود، که مایع اضافی را خارج می‌کند و سطح محلول را با نقطه اول مقیاس (که صفر است) مطابقت می‌دهد.
· محلول را از لوله تخلیه کنید تا هوا از لوله بیرونی و دریچه سوزنی خارج شود، سپس پر کردن را تکرار کنید.
بایدهای تخلیه بورت :
· سوپاپ را باز کنید و محلول را از لوله بورت در یک بشر تخلیه کنید، سپس وقتی لوله خالی شد، محلول را دوباره در فلاسک بریزید.
· اگر محلولی که می‌ریزید به نور حساس است یا بوی نامطبوعی دارد، لوله بورت را از فلاسک خارج کنید و سپس محلول را مستقیماً در داخل فلاسک از طریق دریچه سوزن آزاد کننده اصلی بریزید. وقتی آخرین قطره افتاد، بورت را دوباره روی فلاسک قرار دهید.
· برخی از بورت‌ها دارای یک دریچه ثانویه هستند که به شما امکان می‌دهد محتوای بورت را مستقیماً در فلاسک تخلیه کنید، بدون اینکه آن را حرکت دهید.
نکات مهم:
· هوا را خیلی سریع پمپ نکنید زیرا فشار زیاد داخل فلاسک ممکن است باعث پرش بورت از موقعیت خود و پاشیدن محلول از فلاسک شود.
· اگر در حین پر شدن حباب‌های هوا در بورت به دام افتادند، پر کردن آن را متوقف کنید و منتظر بمانید تا ببینید آیا بالا می‌آیند یا خیر. اگر روی لوله گیر کردند، محلول را تخلیه کرده و دوباره آن را پر کنید. در حالی که گاهی اوقات کار می‌کند، توصیه می‌شود از ضربه زدن ملایم به لوله بورت برای شکستن حباب‌های هوای محبوس‌شده خودداری کنید، زیرا این احتمال وجود دارد که لوله شیشه‌ای را ترک کنید. اگر هوا روی لوله تخلیه بیرونی گیر کرد، دریچه را باز کنید و محلول را تخلیه کنید تا هوا خارج شود.
· وقتی بورت را با مایعات متراکم پر می‌کنید، دستکش بپوشید و سعی کنید بورت را محکم تر از حد معمول نگه دارید، اما نه خیلی سفت چون ممکن است آن را بشکنید. مایع را به آرامی داخل بورت پمپ کنید و مطمئن شوید که فشار داخل فلاسک را زیاد افزایش ندهید.
نتیجه‌گیری
بورت وسیله‌ای پر‌کاربرد در آزمایشگاه شیمی است. ازجمله کاربرد آن می‌توان به تنظیم کردن حجم مایع شناخته‌شده و تیتراسیون اشاره کرد. از بورت اتوماتیک برای انجام یه سری از آزمایش‌ها استفاده می‌کنند که دقیق‌تر اندازه‌گیری می‌کند. بورت‌های اتوماتیک از پلاستیک یا شیشه، شفاف یا کهربایی ساخته می‌شوند.
فاطمه گودرزی
منابع
بیشتر بخوانید بیوراکتور چیست و چه کاربردهایی دارد؟
