سندرم قلب شکسته

هــر کدام از ما وقتی احساســاتمان جریحه دار شــود ، از اصطلاح شکستن قلب استفاده می کنیم اما سندرم قلب شکســته  واقعا یک بیماری قلبی است که در آن قلب نمی شــکند ، بلکه عضله ی آن ضعیف می شود.  ش از این ، ســندرم قلب شکسته را سکته ی قلبی زودهنگام تلقی می کردند . با این حال این ســندرم شــامل افزایش موقت موادی می شــود که به طور مســتقیم روی عضله قلب تاثیر می گذارند و با همان علاپیئم ســکته ی  قلبی بــروز می کنند . البته شــاخص مرگ و میر آن بسیار کمتر است و بیشتر در خانم ها بروز می  کند . این سندرم غالبا در اثر حالت عاطفی شدید  و شرایط استرس زا بروز می کند.  

در ﺳﺎل ﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﺗﻮﺟـﻪ زﻳـﺎدي ﺑـﻪ ارﺗﺒـﺎط ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻋﻮاﻣـﻞ رواﻧـﻲ  و اﺧـﺘﻼﻻت ﺟﺴـﻤﺎﻧﻲ ﺷـﺪه اﺳﺖ . ( مایرز و ﺳﺎﻟﻤﻮن ، 1988)  در واﻗﻊ ،  ﺑـﺮ ﻃﺒـﻖ اﻟﮕﻮي زﻳﺴﺘﻲ ـ رواﻧﻲ ـ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳﻚ ارﮔﺎﻧﻴﺴـﻢ ﻣﺘﺸـﻜﻞ از ﺳـﻪ ﻧﻈـﺎم ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﻛﻨﻨـﺪه زﻳﺴـﺘﻲ ، روان ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ و اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ در ﻧﻈــﺮ ﮔﺮﻓﺘــﻪ می ﺷﻮد ﻛﻪ ﺳـﺎﻳﺮ واﻛـﻨﺶ ﻫـﺎي ﺑـﺪﻧﻲ و رﻓﺘـﺎري و رواﻧﻲ او ﻣﺘﺎﺛﺮ از ﻫﻤﺪﻳﮕﺮﻧﺪ . ( ﺳﺎراﺳﻮن ، 1987 ) در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوزه در ﺑـﺮوز ﺑﺴـﻴﺎري از ﺑﻴﻤـﺎري ﻫـﺎی ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻮﻋﻲ اﺧﺘﻼل رواﻧﻲ  ـ  ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺗﺄﻛﻴــﺪ ﻣــﻲ ﺷــﻮد  ﻛــﻪ در آن ﻣﺸــﻜﻼت رواﻧــﻲ ﺑــﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺪﻧﻲ ارﺗﺒﺎط  ﺑﺎﻻﻳﻲ  دارﻧـﺪ .

در اﻳـﻦ ﻣﻴـﺎن ، ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي ﻗﻠﺒﻲ ـ ﻋﺮوﻗﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣـﻞ اﺛﺮﮔـﺬار در ﺑﻴﺶ از ﻧﻴﻤﻲ از ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ اﻧﺴـﺎن ﻫـﺎ ، از ﺟﻤﻠـﻪ اﺧﺘﻼﻻﺗــﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ هم داده های بـﺎﻟﻴﻨﻲ و ﻫــﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﻋﻮاﻣﻞ روان  ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ را در ﺑﺮوز ان تایید نمونده است . ( ساراسون ، 1987 ) از ﺟﻤﻠﻪ اﺧﺘﻼﻻت ﻗﻠﺒﻲ ـ ﻋﺮوﻗﻲ ، ﺳﻨﺪرم ﻗﻠـﺐ شکسته اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺧﺘﻼل در ﻋﻤﻠﻜﺮد ماهیچه ﻫﺎي ﻗﻠﺐ ﺑﺮ اﺛﺮ اﺳـﺘﺮس ﻫـﺎي ﺷـﺪﻳﺪ رواﻧـﻲ و ﺟﺴـﻤﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد  می آﻳﺪ . ( وﻳﺘﺴﻦ و همکاران ،  2005 )

ﺧﺒـﺮ ﺗﻜﺎن دﻫﻨﺪه ی ﻣﺮگ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻳـﻚ ﻋﺰﻳـﺰ، ﺷﻜﺴـﺖ در ﻋﺸﻖ ، ﻣﻮرد ﺳﺮﻗﺖ واﻗـﻊ ﺷـﺪن و ﻧﻈـﺎﻳﺮ آن ﻛـﻪ از ﻗﺪﻳﻢ اﻻﻳﺎم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮﺿﻮع ﻫﺎي  زﻣﻴﻨـﻪ  ﺳـﺎز ﺣﻤﻠـﻪ ی ﻗﻠﺒﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ  ﺷﺪﻧﺪ ، اﻛﻨﻮن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ اﻳﺠﺎد اﻳﻦ ﺳﻨﺪرم ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ ایند چرا که عمدتا اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺘﺮس ﺗـﺎﺛﻴﺮ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻤﻲ ﺑـﺮ ﺗﺮﺷـﺢ ﻋﺼـﺐ رﺳﺎﻟﻪ آدرﻧﺎﻟﻴﻦ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺨﺮﻳـﺐ ﻋﻀـلات  ﻗﻠـﺐ دارد . ( گوستاوبل ، 2007 ) ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﺸﺎن  داده اﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻔﺎوت ﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﻴﻦ ﺳﻨﺪرم ﻗﻠﺐ ﺷﻜﺴﺘﻪ و ﺣﻤﻠﻪ ﻗﻠﺒﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺧﺘﻼﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﺷـﻲ از ﺑﻴﻤـﺎري ﻛﺮوﻧر ﺳﺮﺧﺮگ ﻗﻠﺐ ﺑﻮده ﻛﻪ در آن سرخرگ ﻫﺎي ﻛﺮوﻧﺮي ﺑﺎ ﻣﺴﺪود ﺷﺪن ﺗﻮﺳﻂ رﺳﻮﺑﺎت ﭘﻼﻛﺖ ، آﺳﻴﺐ دﻳﺪه و در آن رﺳﻴﺪن ﺧﻮن ﺑﻪ ﺑﺨﺶ های ﻣتعدد ﻣﺎﻫﻴﭽـﻪ ﻗﻠﺐ ﺑﻪ  ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﻳﺎ ﻫﻤﻴﺸـﮕﻲ ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ، وجود دارد . ( ساراسون ،1987 )

سندرم قلب شکسته چیست؟

کاردیومیوپاتی تاکوتسوبوcardiomyopathy Takotsubo )) یا سندرم بالونی آپیکال گذرا که با نام کاردیوپاتی ناشی از استرس و گاهی در زبان عامیانه سندرم قلب شکسته نیز نامیده می شود یکی از گونه های کاردیومیوپاتی ایسکمیک است که در آن یک ضعف  ناگهانی در ماهیچه ی قلب اتفاق می افتد.  کاردیومیوپاتی ناشی از استرس یک علت شناخته شده در نارسایی های حاد قلب ، آریتمی بطنی کشنده  و پارگی بطن است .

 برای نخســتین بار در ســال 1990 بود که محققان ژاپنی قلب شکسته را مشاهده کردند و با دیدن آن به یاد اشیایی افتادند که ماهیگیرهای ژاپنی برای صید هشــت پا از آن اســتفاده می کردند . از آنجا بود که این مشکل ، » کاردیومیوپاتی تاکوتســوبو«  نامگذاری شــد و به سندرم قلب شکسته شهرت یافت.  افرادی که دچار این مشــکل می شــوند تصور میکنند ســکته ی قلبی کرده اند ، اما واقعیت این است که در سندرم قلب شکسته ، سکته ای در کار نیست و قلــب دچار تغییر شــکل می شــود . در واقع دچار انقباضی جزئی در بطن چپ می شــود که قلب را به شکل مخروطی در می آورد.  این مســئله در بین افراد زیادی اتفاق می افتد و لازم اســت که علائم و روش های پیشگیری از آن آموزش داده شود .

 در نتايج آنژيوگرافي مبتلايان به اين سندرم ، هيچگونه گرفتگي رگ هاي منتهي بـه قلـب مشاهده نميشود.  همچنين ، هيچگونه افزايشي در مقدار آنزيم هـاي قلبي رخ نداده ؛ ضمن آنكه افراد بعد از حـداكثر دو هفته به حالت طبيعي باز ميگردند ( ويتسـن ، 2007 ( و مــيتواننــد بهبــودي كامــل را تجربــه نماينــد . ( پالاتووسکی ، 2005و شــاركي و همكــاران 2005 ) اما آنچه پزشـكان و مـددكاران اورژانـس را به اشتباه مـي انـدازد ، وجـود علائمـي چـون درد در قفسه سينه ، تـنفس سـريع و نامرتـب و اخـتلال در عملكرد ريه هاست كه بسيار به علائم حملات قلبي شـباهت دارنـد . (پالاتووسـكي، 2005  ( البتـه ، بايـد توجـه داشـت كـه در حـدود يـك سـوم بيمـاران نشانه هاي جدي تري چـون : ورم ريـوي ، بـي نظمـي ضربان قلب و حتي افزايش آنزيم قلبي وجـود دارد ، ولي اين علائم خفيف و موقتي است و براي نمونه ، ميزان آنزيم ها خيلي پـايين تـر از مقـدار آن در يـك حمله ی قلبـي اسـت . ( ويتسـن، 2007 )

در هـر حـال ، مجموعــه اي از صــفات و ويژگــي هــاي شخصــيتي گوناگون هستند كه تأثير عميق تـري از ظـاهر بـدني داشته و نسبتاً پايدارند ولي بسته به شـرايط محيطـي نيز تغيير ميكنند و مسـتقيماً قابـل مشـاهده نيسـتند . ( شولتز،  2000  (عــدم تعــادل در ايــن ويژگي ها ميتواند موجبـات ايجـاد يـك سـندرم و نهايتاً اختلال رواني را فراهم نمايد .

همچنين ، به نظر ميرسد افراد با ويژگي هاي رواني متفـاوت ، مسـتعد بيماريهـاي جسـماني خاصـي هسـتند . برخـي در مقابل فشار روانـي مقـاوم ترنـد و كمتـر اخـتلالات هيجـاني و جسـماني را تجربـه مـيكننـد ( كباسـا ، 1979(  ضمن آنكه اين تحمل بالا ميتواند ناشي از احساس كنترل درونـي بـر زنـدگي فـرد نيـز باشـد . ( کوهن و ادوارد، 1989)

 این موضـوع تـا جـايي مورد توجه است كه عده اي معتقدند تعريـف عينـي رويدادها يا موقعيتهاي تنش زاي رواني امكانپذير نيست ؛ چرا كه ارزيابي آدم ها از محركهـا متفـاوت اسـت و ممكـن اسـت يـك محـرك بـراي فـردي استرس آور و براي ديگـري حتـي نشـاط آور باشد . ( داويسون و نيل ، 2000) در همـين راسـتا ، برخـي حتي ممكن است با كاهش هيجان هاي منفـي ناشـي از يك حادثـه ، عـوارض فيزيولوژيـك بعـدي آن را خنثي نمايند ، در حاليكه بعضـي ديگـر بـه واسـطه ويژگي هاي رواني خود باعث افزايش اين عـوارض مــيگردنــد (فردريكســون و لوينســون ، 1989 ) ازجمله اين عوارض مـيتوانـد ايجـاد سـندرم قلـب شكسته در فرد باشد ؛ اختلالي كه شـيوع آن حـدود%72  تخمـين زده شـده اسـت (پـارك و همكـاران ، 2005 ) و بنا به نتايج تحقيقات ، 80 % اين بيمـاران را خــانم هــاي داراي ميــانگين ســني 60 ســال در بــر ميگيرند . (جياني و همكاران ، 2006 ) همانگونه  كــه ايــن اخــتلال ، نــوعي حملــه ی قلبــي محســوب نميشود ، با اختلال رواني تبـديلي كـه در آن فـرد احياناً به دنبال اجتناب از مسؤوليت و يا جلب توجه است تفاوت هاي اساسـي دارد . (داويسـون و نيـل، 2000 ) درهر حال ، مشخصه ی اصـلي سـندرم قلـب شكسـته ، وجـود يـك حادثـه تـنش زاي روانـي يـا فيزيكــي حــاد اســت (تسوچيهاشــي و همكــاران ، 2001 )

همچنـين ، نتـايج تحقيقـاتي دنولـت و ديگران (1996) نشان داد بين ويژگي هاي شخصيتي و ابـتلا به حمله ی قلبي و سندرم قلب شكسته رابطـه وجـود دارد . (دنولت  ، 1994 ) ضمن آنكه يافته هاي آلاستي و مهربان فر (1386 ) نيز نشان داد اين اختلال بيشتر در سنين 45 سال به بالا و در خانم هاي يائسه مشاهده شده و اغلب مراقبـت هـاي انجـام شـده در بيمارسـتان هـا،  ويـژه ی حملـه قلبـي بـوده و در ايـن خصوص در تشـخيص ، خطـا وجـود داشـته اسـت )  . آلاستي و مهربانفـر، 2007  ) جمـع بنـدي مطالـب مــذكور حــاكي از آن اســت كــه انســان هــاي بــا ويژگي هاي رواني متفاوت ميتوانند مسـتعد برخـي بيماري هاي جسماني و يا ا خـتلالات روانـي – فيزيولوژيـك خاصي ، از جمله سندرم قلب شكسـته و يـا حملـه ی قلبي باشند .

همچنين ، با توجه به تشابه علائم اوليـه  ی حمله ی  قلبـي و سـندرم قلـب شكسـته و تفـاوت در كيفيت درمان ايـن دو و فراوانـي بـالاي مشـكلات قلبي در ايران ، بررسي تفاوت هاي ويژگي هاي رواني اين بيماريها و نيز مقايسه با افرادي كـه فاقـد ايـن مشكل هسـتند ، در تبيـين راهكارهـاي پشـگيرانه و توصيه هـاي بهداشـتي لازم و نيـز اسـتفاده از رونـد درماني مناسب ، ضرورت تحقيق حاضر را در كشور نشان ميدهد ؛ ضـمن آنكـه مطالعـات انجـام شـده پيرامون سندرم قلب شكسته در ايران بسيار محـدود است .

هدیه جهاندیده دانشجوی زیست شناسی دانشگاه محقق اردبیلی

منابع و اصل مقاله را در فایل پیوست شده ببینید.