آکادمی علوم اعصاب ایران

همه چیز در مورد نوروترانسمیترها یا انتقال دهنده های عصبی!

نوروترانسمیتر یا انتقال دهنده عصبی پیام رسان شیمیایی در بدن می باشد که وظیفه آن انتقال پیام های عصبی از سلول های عصبی به سلول های هدف است. این سلول های هدف ممکن است در عضلات ، غدد یا سایر اعصاب باشند.

مغز برای تنظیم بسیاری از عملکرد های ضروری بدن از جمله ضربان قلب، نفس کشیدن، چرخه های خواب، گوارش، وضعیت های روحی مختلف، تمرکز، اشتها و میل، حرکات عضلانی، سیستم عصبی اندام ها وعملکردهای روانشناختی را کنترل می کند. نورون ها و انتقال دهنده های عصبی آن ها نقش مهمی در این سیستم دارند.

سلول های عصبی با انتشار انتقال دهنده های عصبی، که مواد شیمیایی هستند، پیام های عصبی را به سلول های دیگر منتقل می کنند، نتقال دهنده های عصبی پیام های خود را با اتصال به گیرنده های خاص به سلول های هدف ارسال می کنند. هر انتقال دهنده عصبی به گیرنده متفاوتی متصل می شود برای مثال، مولکول های دوپامین فقط به گیرنده های دوپامین متصل می شوند وسپس تغییرات مورد نظر در سلولهای هدف ایجاد می شود.

انتقال دهنده عصبی

انواع اصلی انتقال دهنده های عصبی

بدن برای بسیاری از عملکردهایش برای ارتباط با مغز به انتقال دهنده های عصبی نیاز دارد، متخصصان تاکنون بیش از 100 انتقال دهنده عصبی را شناسایی کرده اند، انتقال دهنده های عصبی مختلف عملکرد های متقاوتی دارند:

  • انتقال دهنده های عصبی تحریکی سلول هدف را به وادار به فعالیت می کنند.
  • انتقال دهنده های عصبی مهاری احتمال فعالیت سلول هدف را کاهش می دهد. در برخی موارد، این انتقال دهنده های عصبی اثری مانند ایجاد آرامش دارند.
  • انتقال دهنده های عصبی تعدیل کننده می توانند همزمان به بسیاری از سلول های عصبی پیام ارسال کنند. آن ها همچنین با انتقال دهنده های عصبی دیگر ارتباط برقرار می کنند.
  • برخی از انتقال دهنده های عصبی ، بسته به نوع گیرنده ای که به آن متصل هستند ، عملکردهای مختلفی را انجام می دهند.

همچنین بخوانید: مدار عصبی، چگونه افراد گرسنه را به سمت اوج عملکرد سوق می دهد ؟

برخی از شناخته شده ترین انتقال دهنده های عصبی

استیل کولین - انتقال دهنده عصبی

استیل کولین

استیل کولین یک انتقال دهنده عصبی تحریکی است که باعث انقباضات عضلانی می شود، برخی از هورمون ها را تحریک می کند و ضربان قلب را کنترل می کند. همچنین نقش مهمی در عملکرد مغز و حافظه دارد. سطح کم استیل کولین سبب مشکلات ذهنی و حافظه می شود، مانند مواردی که مبتلایان به بیماری آلزایمر هستند.

برخی از داروهای آلزایمر سبب کند شدن تجزیه استیل کولین در بدن می شوند و این می تواند به کنترل برخی از علائم مانند از دست دادن حافظه کمک کند. داشتن مقادیر زیاد استیل کولین باعث انقباض بیش از حد عضلات می شود. این می تواند منجر به تشنج، اسپاسم و… شود.

ماده مغذی کولین که در بسیاری از غذاها وجود دارد ،  یکی از عناصر سازنده استیل کولین است. افراد برای تولید مقادیر کافی استیل کولین باید در رژیم غذایی خود مقدار کافی کولین مصرف کنند. با این حال، مشخص نیست که آیا مصرف بیشتر کولین می تواند به افزایش سطح این انتقال دهنده عصبی کمک کند یا خیر.

کولین به عنوان مکمل نیز در دسترس است اما مصرف دوزهای بالای آن می تواند  منجر به عوارض جانبی جدی مانند آسیب کبدی و تشنج شود. به طور کلی ، فقط افرادی که شرایط خاصی دارند ، باید این مکمل ها را مصرف کنند.

دوپامین - گیرنده عصبی

دوپامین

دوپامین در حافظه، یادگیری و هماهنگی حرکات نقش بسیار مهمی دارد. مغز در طی فعالیتهای لذت بخش دوپامین را آزاد می کند. دوپامین همچنین  یکی از مسئولان حرکات عضلات است بنابراین کمبود آن می تواند باعث بیماری پارکینسون شود. یک رژیم غذایی سالم می تواند به تعادل سطح دوپامین کمک کند.

بدن برای تولید دوپامین به اسیدهای آمینه خاصی احتیاج دارد که  در غذاهای غنی از پروتئین یافت می شوند. با این حال ، تحقیقات معتبر دیگری در سال 2015 ، نشان داده است که خوردن مقادیر بالای چربی اشباع شده می تواند منجر به کاهش فعالیت دوپامین شود. همچنین ، مطالعات دیگری نشان داده است که کمبود ویتامین D می تواند منجر به کاهش فعالیت دوپامین شود.

در حالی که هیچ مکمل دوپامینی وجود ندارد، ورزش ممکن است به طور طبیعی به افزایش سطح آن کمک کند. برخی تحقیقات نشان داده است که ورزش منظم باعث بهبود سیگنال دهی دوپامین در افرادی می شود که در مراحل اولیه بیماری پارکینسون قرار دارند.

اندورفین

اندورفین سیگنال های درد را مهار می کند و سبب ایجاد انرژی و احساس سرخوشی می شود و تسکین دهنده طبیعی درد بدن است. اندورفین می تواند به مبارزه با درد کمک کند. تحقیقات نشان داده است که میزان اندورفین پایین ممکن است سبب سردرد شود. کمبود اندورفین نیز ممکن است سبب ابتلا به فیبرومیالژیا شود. یکی از بهترین راه ها برای افزایش سطح اندورفین در بدن، انجام ورزش های هوازی است همچنین بدن ممکن است در هنگام خنده اندورفین را آزاد کند.

اپی نفرین

اپی نفرین که به عنوان آدرنالین شناخته می شود، در پاسخ «جنگ یا گریز» بدن نقش دارد. اپی نفرین هم هورمون و هم انتقال دهنده عصبی به شمار می رود. وقتی فردی دچار استرس یا ترس است، بدن او ممکن است اپی نفرین آزاد کند. اپی نفرین ضربان قلب و تنفس را افزایش می دهد و به عضلات یک تکان انرژی می دهد. همچنین به مغز کمک می کند تا در مقابل خطر به سرعت تصمیم بگیرد.

در حالی که اپی نفرین در صورت تهدید های روحی برای فرد مفید است، در صورت وجود استرس بالا و مزمن می تواند باعث ترشح بیش از حد این هورمون در بدن شود. با گذشت زمان ، استرس مزمن می تواند منجر به مشکلاتی مانند کاهش ایمنی ، فشار خون بالا ، دیابت و بیماری های قلبی شود. برخی پزشکان  از اپی نفرین برای درمان بسیاری از بیماری های خطرناک مانند آنفیلاکسی، آسم، ایست قلبی، عفونت های شدید استفاده می کنند.

توانایی اپی نفرین در انقباض رگ های خونی می تواند تورم ناشی از واکنش های آلرژیک و حملات آسم را کاهش دهد. علاوه بر این، اپی نفرین در صورت توقف قلب در هنگام ایست قلبی ، دوباره به انقباض قلب کمک می کند.

گابا(GABA) - انتقال دهنده عصبیگابا

گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) یک تنظیم کننده رفتاری است که عملکرد مهارکننده دارد، که باعث تحریک بیش از حد سلول های عصبی می شود؛ به همین دلیل سطح پایین GABA می تواند باعث اضطراب ، تحریک پذیری و بی قراری شود.

بنزودیازپین ها یا بنزوها داروهایی هستند که می توانند اضطراب را درمان کنندکه با افزایش عملکرد GABA کار می کنند و اثر آرام بخشی دارد که می تواند حملات اضطرابی را درمان کند.

سروتونین

سروتونین یک انتقال دهنده عصبی مهاری است که به تنظیم رفتار، اشتها، لخته شدن خون، خواب و ریتم شبانه روزی بدن کمک می کند. سروتونین در کاهش افسردگی و اضطراب نقش دارد.

مهارکننده‌های بازجذب سروتونین یا SSRI ها می توانند با افزایش سطح سروتونین در مغز ، افسردگی را کاهش دهند. تحقیقات نشان داده است که اختلال عاطفی فصلی (SAD) که باعث بروز علائم افسردگی در پاییز و زمستان می شود (زمانی که نور روز کم است)  با کاهش سروتونین بدن مرتبط است.

مهارکننده‌های بازجذب سروتونین–نوراپی‌نفرین  (SNRI) باعث افزایش سروتونین و نوراپی نفرین می شوند. بعضی افراد SNRIs را برای تسکین علائم افسردگی ، اضطراب ، درد های مزمن و فیبرومیالژیا مصرف می کنند. سروتونین بدن را می توان با ورزش منظم و قرار گرقتن در برابر نور خورشید به طور طبیعی افزایش داد.

خلاصه

انتقال دهنده های عصبی تقریباً در هر عملکرد در بدن انسان نقش دارند، تعادل انتقال دهنده های عصبی برای جلوگیری از برخی مشکلات روانی مانند افسردگی، ضطراب، بیماری آلزایمر و بیماری پارکینسون ضروری است. هیچ راهی اثبات شده ای برای اطمینان از متعادل بودن و عملکرد صحیح انتقال دهنده های عصبی وجود ندارد. با این حال، داشتن یک سبک زندگی سالم که شامل ورزش منظم و مدیریت استرس باشد، می تواند در این امر موثر باشد.

قبل از استفاده از مکمل ها، اطمینان حاصل کنید که این مکمل ها با داروهای دیگر تداخل نداشته باشند در غیر این صورت مصرف آن ها خطرناک خواهد بود. برای بیماری های ناشی از عدم تعادل انتقال دهنده های عصبی، حتما باید به پزشک متخصص مراجعه شود تا بیمار به درستی تحت درمان قرار بگیرد.

نویسنده: محمدسپهر حکمی

منبع:

https://www.medicalnewstoday.com/articles/326649

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا