درمان میکروبی برای کبد چرب

بیماری کبد چرب یکی از معضلات حال حاضر بشر است که هنوز داروی خاصی برای درمان آن وجود ندارد، محققان در آخرین پژوهش­‌های خود به دنبال درمان این بیماری به­‌وسیله میکروب­‌ها هستند.

از هر چهار بزرگسال یک نفر کبدچرب دارد، بدین معنی که چربی اضافی در سلول­‌های کبدی آن­ها تجمع یافته است، کبد چرب یک بیماری سبک زندگی است و خطر ابتلا به آن با اضافه وزن و عدم انجام تمرینات بدنی افزایش می­‌یابد. کیفیت رژیم غذایی نیز نقش دارد، خوردن بیش از حد شکر، غلات کم­ فیبر و غذاهای غنی از چربی­‌های سخت مانند کره و لبنیات پرچرب، تجمع چربی در سلول­‌های کبد را سرعت می­‌بخشد. نوشیدن زیاد الکل نیز یک عامل خطرناک قابل‌­توجه است و یک مورد از پنج مورد موثر در ابتلا به بیماری کبدچرب به شمار می­‌رود.

کبد چرب اغلب بخشی از یک اختلال متابولیکی گسترده‌­تر است، این بیماری در افرادی که ویژگی­‌های سندرم متابولیک مانند چاقی شکمی، فشار­خون بالا و سطوح غیرطبیعی قند و چربی خون ر‌ا دارند، رایج است. 60 تا 70 درصد افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نیز کبد چرب دارند. با این حال، لزوما افرادی که به کبد چرب مبتلا می‌­شوند اضافه­ وزن ندارند و افراد لاغر نیز می‌­توانند به کبد چرب مبتلا شوند.

کاهش چربی کبد درپی کاهش وزن

در حال حاضر هیچ داروی خاصی برای بیماری کبدچرب وجود ندارد و کاهش وزن اضافی، ورزش بیشتر و پیروی از رژیم غذایی سالم،درمان‌­های اولیه آن محسوب می­‌شوند، مصرف زیاد فروکتوز یا قند میوه نیز با کبد چرب ارتباط دارد اما به گفته پروفسور شواب، این بدان معنا نیست که باید از مصرف میوه اجتناب کرد.

درمان کبدچرب قبل از اینکه منجر به آسیب جبران­‌ناپذیر کبدی یا حتی سرطان کبد شود، بسیار مهم است. قبلاً کبد چرب یک وضعیت نسبتاً بی­‌ضرر تلقی می‌­شد، اما در برخی افراد، این بیماری به التهاب کبد و فیبروز کبد، که در آن بافت همبند زخم در کبد ایجاد می­‌شود، و در نهایت سیروزکبدی، که در آن زخم­‌ها منجر به نارسایی کبد می‌­شود، پیشرفت می‌­کند و در عین حال، خطر ابتلا به سرطان کبد را نیز افزایش می‌­دهد.

در بیمارستان‌­ها بیماران سرطانی دیده می­‌شوند که اگر بیماری کبدچرب آن­ها به­‌موقع درمان می­‌شد، احتمال پیشگیری از سرطان کبد آن‌­ها وجود داشت. کبد چرب در افرادی که وزن طبیعی دارند و از نظر جسمی فعال هستند به راحتی مداوا می‌­شود، البته در اکثر موارد، این بیماری با اضافه وزن همراه است.

تاثیر ورزش و تغییرات رژیم غذایی از طریق میکروب­‌های روده

داشتن استعداد ژنتیکی به بیماری کبد چرب ممکن است تا حدی توسعه و پیشرفت بیماری فرد را توضیح دهد؛ به عنوان مثال خطر تجمع چربی در سلول­‌های کبدی توسط ژن PNPLA3 افزایش می­‌یابد، 40 درصد فنلاندی­‌ها حداقل آن‌را از یکی از والدین خود به ارث برده‌­اند.

تحقیقات سال­‌های اخیر نشان داده است که بیماری کبدچرب سبب تغییراتی در میکروبیوتا می­‌شود؛ با حمایت مالی اتحادیه اروپا، کنسرسیوم تحقیقاتی‌بست تریت در حال بررسی این است که چگونه ترکیب میکروبی روده بر پیش‌­آگهی بیماری تأثیر می­‌گذارد و چگونه می­‌توان با ارتقاء ترکیب و عملکرد طبیعی میکروبیوتای روده آن را درمان کرد. گروه تحقیقاتی پروفسور شواب به‌عنوان یکی از اعضای این کنسرسیوم اروپایی به دنبال یافتن چگونگی تأثیر تمرینات بدنی بر ترکیب میکروبی روده و تجمع چربی در کبد است، طبق گفته­‌های او، ایده این است که بررسی کنیم که ورزش فیزیکی چگونه می­‌تواند باعث تغییر میکروبیوتا می­‌شود تا تجمع چربی در کبد کاهش یابد.

افرادی که به بیماری کبدچرب غیر الکلی مبتلا شده بودند، در یک برنامه ورزشی 12 هفته ای شرکت کردند، این برنامه شامل یک جلسه ورزش هفتگی به انتخاب خود شرکت­‌کنندگان مانند پیاده روی، دویدن یا شنا، و دو جلسه تمرین ارگونومتر دوچرخه با نظارت تیم تحقیقاتی بود، نتایج این پژوهش هنوز منتشر نشده‌­است.

گروه تحقیقاتی پروفسور شواب در حال حاضر مطالعه دیگری را نیز برای بررسی ارتباط بین کیفیت چربی موجود در رژیم غذایی و تجمع چربی در کبد انجام می‌­دهد، نیمی از شرکت­‌کنندگان در مطالعه ژن PNPLA3 را از یکی از والدین و نیمی دیگر آن را از هر دو والدین به ارث برده­‌اند، اثرات تغییرات رژیم غذایی،علاوه­‌بر بافت کبد، برروی میکروبیوم روده آن­ها نیز بررسی می­‌شود، تأثیر رژیم‌­غذایی بر میکروبیوتای روده و تجمع چربی در کبد هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اگرچه ارتباط بین آن­ها مشاهده شده است.

شناسایی باکتری­‌های روده مرتبط با بیماری کبد چرب

روده­‌ی ­ما محل باکتری­‌هایی است که بعضی از آن­‌ها برای سلامتی ما مفید و بعضی دیگر برای سلامتی ما مضر هستند، طبق گفته های هانی النظامی، پروفسور سلامت روده و ایمنی غذا، باکتری­‌های مضر روده نیز مورد نیاز هستند زیرا در آموزش عملکرد سیستم ایمنی بدن نقش دارند، با این حال، مهم است که بین باکتری­‌های خوب و بد تعادل وجود داشته باشد.

برای مثال، با مصرف زیاد چربی­‌های اشباع شده، الکل یا آنتی بیوتیک‌­ها ممکن است میکروبیوتای روده از تعادل خارج شود و در نتیجه زمینه را برای ایجاد بیماری کبدچرب و بسیاری از بیماری­‌های دیگر نیز ایجادشود.

روده و کبد از طریق ترکیبات تولید شده توسط باکتری­‌های روده به طور مداوم با یکدیگر در تعامل هستند، اگر باکتری‌­های مضر روده قادر به نفوذ باشند، ممکن است نفوذپذیری روده را افزایش داده و محصولات باکتریایی که باعث التهاب و آسیب سلولی می­‌شوند، وارد کبد بشوند.

پروفسورالنظامی به همراه همکارانش، خوشه­‌های باکتریایی را شناسایی کرده‌­اند که با توسعه و پیشرفت بیماری کبدچرب غیر الکلی به سیروز کبدی و سرطان کبد مرتبط هستند، این باکتری­‌ها در روده افراد مبتلا به بیماری کبدچرب یافت می­‌شوند اما در روده­‌ی افراد سالم وجود ندارند.

 گروه تحقیقاتی به یک محصول پروبیوتیک جدید نسل سوم برای بیماری کبد چرب رسیده‌­است که علاوه بر باکتری‌­های روده، ترکیبات آزاد شده توسط آن­ها را نیز اصلاح می­‌کند.

طبق گفته‌­های پروفسور النظامی، درمان میکروبی یک نوع درمان جدید و دقیق است، با این حال، جایگزینی برای تغییر شیوه زندگی نیست، اما امید است که در آینده درمانی مکمل برای بیماری کبدچرب باشد.

مواد شیمیایی محیطی ممکن است باعث تجمع چربی در کبد شود

مطالعات اخیر نشان می­‌دهد که مواد شیمیایی که در زندگی روزمره در معرض آن ها قرار می­‌گیریم، ممکن است در ایجاد کبد چرب نقش داشته باشند. بسیاری از مواد شیمیایی موجود در محیط ما با عملکرد طبیعی هورمون ها تداخل دارند. برخی از این اختلالات غدد درون ریز، به عنوان اختلالات متابولیک شناخته می‌­شوند که بر متابولیسم گلوکز و چربی تأثیر می­‌گذارند.

طبق گفته­‌های سینی پیتکنن، محقق پروژه، با توجه به تحقیقات اخیر، به نظر می­‌رسد مواد شیمیایی نیز می­‌توانند در توسعه کبدچرب نقش داشته باشند؛ به ویژه اگر عوامل دیگری که باعث حساسیت فرد می‌­شوند نیز نقش داشته‌­باشند.

اختلال متابولیک، هنوز یک موضوع نسبتاً جدید برای تحقیق است زیرا تا کنون اختلال غدد درون ریز از نظر شیمیایی عمدتا از دیدگاه هورمون های تولید مثل مورد بررسی قرار گرفته اند، روش‌­های کمی برای اندازه-گیری سیستماتیک توانایی مواد شیمیایی برای ایجاد اختلال درمتابولیسم وجود دارد.

 اختلالات متابولیک می توانند به طرق مختلف سبب افزایش چربی‌­های کبدی بشوند، برای مثال، آن‌­ها می­‌توانند گیرنده‌­های هسته‌­ای را طوری تنظیم کنند که متابولیسم چربی را در سلول­‌ها تغییرداده و یا با افزایش استرس اکسیداتیو، منابع سلولی را از بین‌برده و توانایی سلول­‌ها را در واکنش به محرک­‌های محیطی کاهش دهد و تجمع چربی ها در کبد افزایش یابد.

مواد شیمیایی که در حال حاضر روی بررسی آن­ها تمرکز شده، پلاستیک‌­هایی هستند که ممکن است از بسته‌­بندی و بطری­‌های پلاستیکی وارد غذا شوند.

تکمیل پژوهش‌­های دانشمندان در این زمینه زمان­بر خواهدبود اما نتایج آن می­‌تواند تاثیر بسیار زیادی برای مبارزه با کبدچرب داشته­‌باشد.

محمدسپهر حکمی

ویراستار: نغمه داودزاده