تکنیک های آزمایشگاهی

تست نیتروژن اوره خون (BUN)

آزمایش BUN اغلب بخشی از یک سری آزمایشات به نام پانل متابولیک جامع است، و می­تواند برای کمک به تشخیص یا نظارت بر بیماری کلیوی یا اختلال استفاده شود. نام­های دیگر آزمایش، ( BUN آزمایش نیتروژن اوره) و (BUN سرم) است.

تست BUN چیست؟

برای تعیین میزان عملکرد کلیه  ­های شما از آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) استفاده می ­شود. این کار را با اندازه گیری میزان نیتروژن اوره در خون انجام می ­دهند. نیتروژن اوره یک ماده زائد است که با تجزیه پروتئین ­های بدن در کبد ایجاد می­ شود. به طور معمول، کلیه­ ها این زباله­ ها را فیلتر می­ کنند و ادرار کردن آن­ها را از بدن خارج می­کند.وقتی کلیه یا کبد آسیب می ­بینند، سطح BUN افزایش می­ یابد. وجود بیش از حد نیتروژن اوره در خون می­تواند نشانه­ای از مشکلات کلیوی یا کبدی باشد.

آزمایش BUN چگونه انجام می­شود؟

آزمایش BUN یک آزمایش ساده است که شامل گرفتن نمونه کوچکی از خون است. قبل از خون­گیری یک تکنسین ناحیه بالای بازو را با یک ماده ضد عفونی کننده تمیز می­کند. آن­ها یک نوار الاستیک را به دور بازوی شما می­بندند ، که باعث می­شود رگ­های شما از خون متورم شود. سپس تکنسین یک سوزن استریل را به داخل ورید وارد کرده و خون را به لوله­ای که به سوزن متصل است می­کشد. هنگام وارد شدن سوزن ممکن است احساس درد خفیف تا متوسط داشته باشید. هنگامی که خون به اندازه کافی جمع کردند، تکنسین سوزن را برداشته و یک باند را روی محل سوراخ قرار می­دهد. آن­ها نمونه خون شما را برای آزمایش به آزمایشگاه می فرستند. پزشک در مورد نتایج آزمایش با شما پیگیری می­کند. این کار معمولا کمتر از پنج دقیقه طول می­ کشد.

زمانی­ که ممکن است به آزمایش نیتروژن اوره خون نیاز داشته باشید:

  • اگر پزشک مشکوک به آسیب کلیه باشد.
  • اگر عملکرد کلیه نیاز به ارزیابی داشته باشد.
  • برای کمک به تعیین اثربخشی درمان دیالیز در صورت دریافت همودیالیز یا دیالیز صفاقی.
  • به عنوان بخشی از یک گروه آزمایش خون برای کمک به تشخیص تعدادی از بیماری ­های دیگر، مانند آسیب کبدی ، انسداد مجاری ادراری ، نارسایی احتقانی قلب یا خون­ریزی دستگاه گوارش – اگر چه نتیجه آزمایش غیر طبیعی BUN به تنهایی هیچ یک از این شرایط را تأیید نمی­کند.
  • اگر مشکلات کلیوی مهمترین نگرانی باشد ، هنگام آزمایش خون برای بررسی میزان نیتروژن اوره، میزان کراتینین در خون نیز اندازه­گیری می­شود. کراتینین ماده زائد دیگری است که کلیه­های سالم از طریق ادرار از بدن شما فیلتر می­شوند. مقادیر بالای کراتینین در خون شما ممکن است نشانه آسیب کلیه باشد.
  • همچنین ممکن است پزشک شما آزمایش کند که کلیه­ها به خوبی مواد زائد خون را از بین می­برند. برای انجام این کار، ممکن است از شما نمونه خون گرفته شود تا میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) تخمین زده شود. (GFR) درصد عملکرد کلیه را که برای شما باقی مانده تخمین می­ زند.

تست کراتینین

همچنین ممکن است پزشک آزمایش کراتینین را تجویز کند، که این آزمایش خون دیگری است که سلامت کلیه شما را نیز بررسی می­کند. این بدان دلیل است که سطح BUN به خودی خود همیشه چیزهای زیادی را نشان نمی­دهد. وقتی سطح BUN شما با سطح کراتینین شما مقایسه شود، تصویر کاملی از آنچه در کلیه­ ها اتفاق می­افتد، ارائه می­دهد. این به عنوان نسبت کراتینین  BUNشناخته می­شود.کراتینین یک ماده زائد از عضلات شماست که توسط کلیه ­ها نیز فیلتر می­شود. مانند BUN ، مقادیر بالای کراتینین می­تواند به معنای وجود مقدار زیادی ماده زائد باشد که توسط کلیه ­ها از بین نرفته است.


نسبت ایده آل BUN به کراتینین بین 10 به 1 و 20 به 1 کاهش می­ یابد.

داشتن نسبت بالاتر از این محدوده می­تواند به این معنی باشد که شما به اندازه کافی جریان خون در کلیه­ها ندارید و می­تواند شرایطی مانند نارسایی احتقانی قلب ، کم آبی بدن یا خون­ریزی دستگاه گوارش را داشته باشد. نسبت زیر حد نرمال می­تواند به معنی بیماری کبد یا سو تغذیه باشد.

نحوه تشکیل و از بین بردن نیتروژن اوره در بدن

کبد شما پس از تجزیه پروتئین­ های مورد استفاده سلول­ های بدن ، آمونیاک که حاوی نیتروژن است، تولید می­کند. نیتروژن با عناصر دیگر مانند کربن ، هیدروژن و اکسیژن ترکیب شده و اوره ایجاد می­کند که یک ماده زائد شیمیایی است. اوره از طریق جریان خون از کبد به کلیه ­ها منتقل می­ شود. کلیه­های سالم اوره را فیلتر می­کنند و مواد زائد دیگر را از خون شما پاک می­کنند. مواد زائد فیلتر شده از طریق ادرار از بدن شما خارج می­شوند. آزمایش BUN می­تواند نشان دهد که آیا سطح نیتروژن اوره در شما از حد طبیعی بالاتر است یا خیر ، این نشان می­دهد که کلیه­ ها یا کبد ممکن است به درستی کار نکند.

چگونه می ­توانیم برای آزمایش BUN آماده شویم؟

آزمایش BUN نیازی به آمادگی خاصی ندارد. اگر ارائه دهنده مراقبت­های بهداشتی شما آزمایش­های خون دیگری را نیز سفارش داده است، ممکن است لازم باشد چندین ساعت قبل از آزمایش روزه بگیرید (غذا نخورید و ننوشید). ارائه دهنده خدمات بهداشتی در صورت وجود دستورالعمل خاصی برای انجام این کار به شما اطلاع می­دهد. با این حال، در صورت استفاده از داروهای تجویز شده یا بدون نسخه مهم است که به پزشک خود اطلاع دهید. برخی از دارو­ها می­توانند سطح BUN شما را تحت تأثیر قرار دهند. برخی از داروها ، از جمله کلرامفنیکل یا استرپتومایسین، ممکن است سطح BUN را کاهش دهند. داروهای دیگر مانند برخی از آنتی بیوتیک­ها و داروهای ادرار آور، ممکن است سطح BUN را افزایش دهند.

داروهای افزایش دهنده سطح BUN

داروهایی که معمولاً تجویز می­ شوند و ممکن است سطح BUN شما را افزایش دهند عبارتند از:

  • آمفوتریسین بی (Amphotericin B)
  • کاربامازپین (تگرتول)
  • سفالوسپورین ها ، گروهی از آنتی بیوتیک ها
  • فوروزماید (لاسیکس)
  • متوترکسات
  • متیلدوپا
  • ریفامپین (ریفادین)
  • اسپیرونولاکتون (آلداکتون)
  • تتراسایکلین (سومایسین)
  • داروهای ادرار آور تیازید
  • ونکومایسین (ونوسین)

اگر از این داروها استفاده می­کنید حتماً به پزشک خود بگویید. پزشک شما هنگام بررسی نتایج آزمایش شما این اطلاعات را در نظر می­ گیرد.

خطرات تست BUN چیست؟

تا زمانی که به دنبال مراقبت از یک بیماری فوری نیستید، پس از انجام آزمایش BUN می­توانید به طور معمول به فعالیت های عادی خود برگردید. اگر دچار اختلال خون­ریزی هستید یا داروهای خاصی مانند داروهای رقیق کننده خون مصرف می­کنید، به پزشک خود اطلاع دهید. این ممکن است باعث شود در طول آزمایش خون­ریزی بیش از حد انتظار داشته باشید.

عوارض جانبی مرتبط با آزمایش BUN عبارتند از:

  • خون­ریزی
  • کبودی
  • تجمع خون در زیر پوست
  • عفونت

در موارد نادر، افراد پس از خون­گیری دچار سبکی سر یا ضعف می­شوند. در صورت مشاهده هرگونه عارضه جانبی غیرمنتظره یا طولانی مدت بعد از آزمایش، به پزشک خود اطلاع دهید.

اگر علائم زیر را دارید، که می­ تواند نشانه ای از اشکال در کلیه شما باشد، به پزشک خود بگویید:

  • تغییری در میزان دفع ادرار
  • پوست کنده کفدار ، خونی ، تغییر رنگ یا قهوه­ای است
  • درد هنگام کندن پوست
  • تورم در بازوها ، مچ­ها ، پاها ، مچ پا ، اطراف چشم ، صورت یا شکم
  • پاهای بی قرار در هنگام خواب
  • درد مفصل یا استخوان
  • درد در قسمت میانی کمر که کلیه­ها در آن قرار دارند
  • شما همیشه خسته هستید

نتایج آزمایش BUN

نتایج یک آزمایش BUN بر حسب میلی گرم در دسی لیتر (میلی گرم در دسی لیتر) اندازه گیری می­ شود.

نتایج آزمایش BUN
نتایج آزمایش BUN

مقادیر طبیعی BUN بسته به جنسیت و سن متفاوت است. همچنین مهم است که توجه داشته باشید که هر آزمایشگاه برای موارد طبیعی دارای دامن­های مختلفی است.

به طور کلی ، سطح نرمال BUN در دامنه­ های زیر قرار می ­گیرد:

  • مردان بزرگسال: 8 تا 24 میلی گرم در دسی لیتر.
  • زنان بزرگسال: 6 تا 21 میلی گرم در دسی لیتر.
  • کودکان 1 تا 17 سال: 7 تا 20 میلی گرم در دسی لیتر(میلی گرم مقدار بسیار کمی است – بیش از 28000 اونس ، و یک دسی لیتر برابر است با 3.4 اونس).
  • سطح نرمال BUN برای بزرگسالان بالای 60 سال کمی بیشتر از سطح طبیعی برای بزرگسالان زیر 60 سال است.

سطح بالاتر BUN می­تواند نشانگر موارد زیر باشد:

  • بیماری قلبی
  • نارسایی احتقانی قلب
  • حمله قلبی اخیر
  • خون­ریزی دستگاه گوارش
  • کمبود آب بدن
  • سطح بالای پروتئین
  • بیماری کلیوی
  • نارسایی کلیه
  • کمبود آب بدن
  • انسداد در دستگاه ادراری
  • فشار
  • شوکه شدن

به خاطر داشته باشید که برخی از داروها، مانند برخی از آنتی بیوتیک­ها، می­توانند سطح BUN را افزایش دهند.

سطح پایین BUN می­تواند نشانگر موارد زیر باشد:

  • نارسایی کبدی
  • سو تغذیه
  • کمبود شدید پروتئین در رژیم غذایی
  • کمبود آب بدن

بسته به نتایج آزمایش، پزشک ممکن است آزمایش ­های دیگری را نیز برای تأیید تشخیص یا توصیه درمان­ها انجام دهد. هیدراتاسیون مناسب موثرترین راه برای کاهش سطح BUN است. رژیم کم پروتئین نیز می­تواند به کاهش سطح BUN کمک کند. برای کاهش سطح BUN دارویی توصیه نمی­شود. با این حال، سطح غیر طبیعی BUN لزوما به این معنی نیست که شما یک بیماری کلیوی دارید. برخی فاکتورها مانند کمبود آب بدن، بارداری، مصرف زیاد یا کم پروتئین، استروئیدها و پیری می­توانند بر سطح شما تأثیر بگذارند بدون اینکه خطر سلامتی را نشان دهند. موارد مختلفی می­توانند بر نتایج آزمایش BUN تأثیر بگذارند ، بنابراین داشتن یک سطح BUN که پایین­تر یا بیشتر از حد طبیعی است ، همیشه به معنای وجود مشکلی نیست. البته پزشک شما ممکن است آزمایش نیتروژن اوره خون را به عنوان بخشی از غربالگری روتین سلامت انجام دهد. به آن­ها کمک می­ کند تا ببینند کلیه­های شما چقدر خوب کار می­ کنند.

تست BUN
تست BUN

 

گردآوری: زهرا پژنده

 

منابع:

  1. https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/blood-urea-nitrogen/about/pac-20384821
  2. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/blood-urea-nitrogen-test#3
  3. https://medlineplus.gov/lab-tests/bun-blood-urea-nitrogen/
  4. https://www.healthline.com/health/bun

 

همچنین بخوانید : تست زمان تشکیل لخته و توقف خون ریزی (CT) & (BT)

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا