فهرست مطالب
بیماری عفونی نادر
بیماری بابزیوز توسط انگل‌های میکروسکوپی ایجاد می‌شود. این انگل توسط کنه‌های خاصی پخش می‌شود و گلبول‌های قرمز را آلوده می‌کند.
در ایالات متحده، انتقال کنه‌ها در مناطق و فصول خاص شایع‌تر است؛ این انتقال عمدتاً در بخش‌هایی از شمال شرق و غرب میانه رخ می‌دهد و معمولاً در ماه‌های گرم به اوج خود می‌رسد.
بسیاری از افرادی که به بابزیا آلوده هستند هیچ علائمی ندارند؛ همچنین برای آن‌هایی که مبتلا شده‌اند، درمان موثری در دسترس است.
بابزیوز در صورتی قابل پیشگیری می‌شود که اقدامات ساده‌ای برای کاهش قرارگرفتن در معرض کنه‌ها انجام شود.
در مارس 2018، FDA اولین آزمایش غربالگری اهداکنندگان خون B. microti را تایید کرد و همچنین انتقال مادرزادی نیز گزارش شد؛ با این حال، سوالاتی در این زمینه وجود دارد.
این بیماری چه عاملی دارد؟ راه‌های پیشگیری و درمان آن چیست؟ آیا بیماری‌های مشابهی برای آن وجود دارد؟
عامل بیماری:
بابزیوز توسط میکروارگانیسم‌های تک‌سلولی (تک‌یاخته) ایجاد می‌شود که از جنس بابزیا هستند.
این میکروارگانیسم‌ها، انگل‌هایی هستند که به گلبول‌های قرمز خون حمله می‌کنند.
بیش از 100 گونه بابزیا وجود دارد. در بیشتر موارد دو گونه از بابزیا، باعث بیماری در انسان می‌شوند؛ بابزیا میکروتی و بابزیا دیورژنس. گونه‌های درگیر، بر حسب موقعیت جغرافیایی خاص، می‌توانند متفاوت باشند.
نوع عفونت بابزیا، از بدون علامت تا تهدیدکننده‌ی زندگی، متغیر است. از عواملی که برای بابزیوز شدید، خطرآفرین هستند، می‌توان به آسپلنی، بالارفتن سن و اختلال در عملکرد سیستم ایمنی اشاره کرد.
موارد شدید می‌تواند با ترومبوسیتوپنی مشخص، انعقاد داخل عروقی منتشر، بی‌ثباتی همودینامیک، دیسترس حاد تنفسی، نارسایی کلیوی، اختلال کبدی، تغییر وضعیت روانی و مرگ همراه باشد.
چه کسانی را تحت تاثیر می‌گذارد؟
بابزیوز یک بیماری عفونی نادر است که مردان و زنان را به یک اندازه درگیر می‌کند.
این بیماری می‌تواند افراد را در هر سنی تحت‌تاثیر قرار دهد؛ هرچند بیشتر در افراد بالای 50 سال، افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و افرادی که طحال خود را برداشته‌اند، رخ می‌دهد.
بیشترین موارد در ایالات متحده، مربوط به سواحل شمال‌شرقی در ایالت‌های نیویورک، ماساچوست و کانکتیکات است؛ چرا که کنه‌ی آلوده به تعداد بیشتری در این مناطق وجود دارد (آندمیک). جزایر دور از ساحل شمال‌شرقی از جمله لانگ آیلند، تاکستان مارتا، نانتاکت و جزیره‌ی بلاک نیز مناطقی هستند که ممکن است کنه در آن‌ها یافت شود.
مواردی از بابزیوز در واشنگتن، کالیفرنیا، جورجیا، نیوجرسی و ویسکانسین نیز گزارش شده‌است.
شکل خطرناک‌تری از بابزیوز در اروپا رخ داده‌است. در طول دهه 1980 حدود 200 مورد بابزیوز در ایالات متحده گزارش شد.
بیش از 450 مورد در اسناد پزشکی گزارش شده است؛ با این حال، از آنجایی که برخی از افراد مبتلا ممکن است علائم و مشخصه‌های کمی داشته باشند، این اختلال اغلب ناشناخته باقی می‌ماند و بنابراین ممکن است کمتر تشخیص داده شود.
این موضوع، تعیین فراوانی واقعی بابزیوز را در جمعیت عمومی دشوار می‌کند. این بیماری در دهه 1990 با فراوانی بیشتری دیده شده است.
دوره‌ی نهفتگی:
1تا 9 هفته به بالا می‌باشد.
علائم و نشانه‌ها:
تب، لرز و تعریق؛
بی‌حالی و خستگی؛
علائم گوارشی، مانند بی‌اشتهایی و حالت تهوع؛
ادرار تیره؛
موارد کمتر دیده‌شده: سرفه، گلودرد، ناتوانی عاطفی، افسردگی، فتوفوبیا و تزریق ملتحمه؛
اسپلنومگالی خفیف، هپاتومگالی خفیف یا زردی نیز ممکن است در برخی از بیماران رخ دهد.
لازم به ذکر است که همه‌ی افراد مبتلا، علامت‌دار یا تب‌دار نیستند. تظاهرات بالینی در صورت وجود، معمولاً در عرض چند هفته پس از مواجهه ایجاد می‌شوند، اما ممکن است ماه‌ها بعد، ایجاد یا عود کنند (مثلاً در زمینه اسپلنکتومی جراحی).
اختلالات مرتبط:
علائم اختلالات زیر می‌تواند شبیه به علائم بابزیوز باشد:
مالاریا؛ لایم؛ توکسوپلاسموز؛ ارلیشیوز مونوسیتیک انسانی.
مالاریا:
مالاریا یک بیماری عفونی است که توسط میکروارگانیسم‌های تک‌سلولی (تک‌یاخته) از جنس پلاسمودیوم ایجاد می‌شود؛ این بیماری با نیش پشه‌ی آلوده (آنوفل) منتشر می‌شود.
علائم اصلی ممکن است شامل تب، لرز، بی‌حالی، از دست دادن اشتها، سردرد، درد عضلانی و سایر علائم شبیه آنفولانزا باشد.
علائم اضافی ممکن است شامل اسپاسم و سفتی عضلانی، تعریق زیاد، تبخال، ضربان قلب سریع و غیرعادی و مشکل در تنفس باشد.
شدت علائم در هر مورد بسیار متفاوت است. سطوح پایین گلبول‌های قرمز در گردش (کم خونی)، کاهش وزن و تغییر رنگ خفیف مایل به زرد در پوست، غشاهای مخاطی و سفیدی چشم (یرقان) نیز ممکن است رخ دهد.
چهار گونه‌ی مختلف از جنس پلاسمودیوم ممکن است باعث بیماری مالاریا شوند.
لایم:
بیماری لایم یک بیماری عفونی است که توسط باکتری اسپیروکت Borrelia burgdorferi ایجاد می‌شود.
این باکتری توسط کنه‌های آهو (Ixodes dammini) حمل و منتقل می‌شود. بیماری لایم در بیشتر موارد، ابتدا با ظهور یک ضایعه‌ی پوستی قرمز رنگ (اریتم مزمن مهاجر) مشخص می‌شود که به صورت یک لکه‌ی گرد کوچک بلند شده (پاپول) شروع می‌شود و به قطر حداقل پنج سانتی‌متر گسترش می‌یابد.
علائم آن ممکن است شامل تب خفیف، لرز، دردهای عضلانی (میالژی)، سردرد، احساس ضعف و خستگی عمومی (بی‌حالی) و درد و سفتی مفاصل بزرگ (آرتریت عفونی) به ویژه در زانو باشد.
چنین علائمی ممکن است در چرخه‌های مکرر رخ دهد. در موارد شدید، ممکن است ناهنجاری‌های عصبی رخ دهد. بیشتر موارد ابتلا به بیماری لایم در شمال شرقی ایالات متحده دیده می‌شود.
با این حال، مواردی در مناطق دیگر ایالات متحده و همچنین کشورهای دیگر از جمله چین، ژاپن، استرالیا و چندین کشور در اروپا رخ داده است.
توکسوپلاسموز:
توکسوپلاسموز یک اختلال عفونی است که توسط یک انگل تک‌سلولی به‌نام توکسوپلاسما گوندی ایجاد می‌شود و اغلب، گربه‌ها را مبتلا می‌کند. این عفونت در سراسر جهان یافت می‌شود و ممکن است از مادر آلوده به جنین منتقل شود.
همچنین افراد ممکن است با خوردن گوشت نیمه‌پخته به خصوص گوشت خوک به توکسوپلاسموز مبتلا شوند.
بلع تصادفی تخم توکسوپلاسما نیز منجر به ایجاد توکسوپلاسموز می‌شود.
علائم آن ممکن است شامل خستگی، بثورات پوستی، تب بالا، لرز و التهاب کبد (هپاتیت) باشد. ضایعات همچنین ممکن است در ریه‌ها، قلب، پوست، ماهیچه‌ها و یا مغز ایجاد شوند.
ارلیشیوز مونوسیتیک انسانی:
ارلیشیوز مونوسیتیک انسانی (HME)، یک بیماری عفونی نادر است که توسط یک باکتری از خانواده “Ehrlichia” به نام Ehrlichia chaffeensis ایجاد می‌شود.
باکتری‌های مهاجم از طریق رگ‌های خونی و لنفاوی پخش می‌شوند و به سلول‌های خاصی که نقش اساسی در سیستم ایمنی بدن ایفا می‌کنند (مونوسیت‌ها و ماکروفاژها) حمله می‌کنند.
در افراد مبتلا به HME، شروع علائم معمولاً حدود سه هفته پس از گزش توسط کنه‌ی حامل باکتری E. chaffeensis رخ می‌دهد. علائم در ابتدا ممکن است شامل تب، لرز، سردرد، درد عضلانی (میالژی) و احساس ضعف و خستگی عمومی (بی‌حالی) باشد؛ در ادامه، علائمی شامل حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها و کاهش وزن بروز می‌دهد.
برخی از افراد مبتلا ممکن است سرفه، اسهال، گلودرد (فارنژیت)، درد در ناحیه شکم و گیجی را تجربه کنند. بیشتر موارد در ایالات میانه اقیانوس اطلس و جنوب شرقی ایالات متحده رخ داده‌است.
یافته‌های آزمایشگاهی عمومی:
بررسی آزمایشگاهی نمونه‌های خون افراد مبتلا، ممکن است سطوح پایین غیرطبیعی گلبول‌های قرمز خون (کم خونی همولیتیک) را نشان دهد؛ آن‌ها توسط انگل، ترومبوسیتوپنی، افزایش کراتینین سرم و نیتروژن اوره خون (BUN) و افزایش خفیف ترانس آمینازهای کبدی تخریب شده اند.
یافته‌های آزمایشگاهی اضافی، ممکن است شامل سطوح پایین غیرطبیعی پلاکت‌ها (ترومبوسیتوپنی) و گلبول‌های سفید (لکوپنی) باشد.
در 20 تا 25 درصد موارد بابزیوز انسانی، افراد مبتلا به بیماری لایم نیز مبتلا هستند. افرادی که عفونت همزمان با هر دو بیماری را دارند معمولاً بروز علائم شدیدتر و طول مدت طولانی‌تری از این علائم را تجربه می‌کنند.
افراد مبتلا به بابزیوز ممکن است بیماری عفونی دیگری به‌نام ارلیشیوز نیز داشته باشند. در موارد نادر، یک فرد می‌تواند به‌طور همزمان به هر سه بیماری مبتلا شود.
در دیگر موارد نادر، این عفونت ممکن است مسئول یک بیماری تنفسی به نام سندرم دیسترس تنفسی بزرگسالان (ARDS) باشد.
تشخیص آزمایشگاهی:
تشخیص بابزیوز بر اساس ارزیابی بالینی کامل، شرح حال دقیق بیمار (مثلاً نیش کنه اخیر)، یافته‌های مشخص و آزمایش‌های تخصصی مانند بررسی اسمیر خونی که انگل درون گلبول‌های قرمز خون (گلبول‌های قرمز) را غربال می‌کند، انجام می‌شود. تشخیص آن ممکن است با آزمایش آنتی‌بادی (آزمایش ایمونوفلورسانس غیرمستقیم) نیز تأیید شود.
باید به این نکته توجه کرد که اگر تشخیص بابزیوز در نظر گرفته شود، بررسی غیرخودکار اسمیر خون باید به صراحت درخواست شود. در بیماران علامت‌دارِ مبتلا به عفونت حاد، انگل بابزیا معمولاً با معاینه اسمیر خون قابل تشخیص است؛ اگرچه ممکن است نیاز به بررسی اسمیرهای متعدد داشته باشد.
گاهی اوقات تشخیص دادن بین انگل‌های بابزیا و مالاریا و حتی بین انگل‌ها و مصنوعات (مانند لکه یا بقایای پلاکتی) دشوار است. باید در نظر گرفت که یک آزمایشگاه مرجع، تشخیص و گونه را تأیید کند.
در برخی تنظیمات، تکنیک‌های مولکولی می‌توانند برای تشخیص و تمایز بین گونه‌های بابزیا مفید باشند.
نشان دادن تیتر آنتی‌بادی اختصاصی بابزیا، از آزمایش آنتی‌بادی فلورسنت غیرمستقیم (IFA) برای ایمونوگلوبولین تام (Ig) یا (IgG) استفاده می‌شود.
پیشگیری:
افرادی که در مناطقی با تعداد بالای ناقل کنه برای انگل بابزیا زندگی می‌کنند (مانند مزارع، مناطق جنگلی یا مردابی و غیره) باید اقدامات خاصی را برای جلوگیری از عفونت در نظر بگیرند.
چنین اقداماتی باید شامل پوشیدن پیراهن‌های آستین بلند، شلوارهای بلند، کلاه، لباس‌های رنگ روشن (برای نمایان شدن کنه‌ها) و استفاده از داروهای مناسب دافع کنه باشد.
پس از قرارگرفتن در چنین مکان‌هایی، لباس و پوست (به ویژه پوست سر و پشت گردن) را به دقت بررسی کنید.
درمان:
در اکثر افراد سالم، بابزیوز معمولاً خودبه‌خود برطرف می‌شود و علائم کمی ایجاد می‌کند یا هیچ علامتی ندارد. افراد مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف، ممکن است به درمان با داروهایی مانند کلیندامایسین، کینین و یا سایر داروهای ضدانگلی یا آنتی‌بیوتیکی نیاز داشته باشند.
کلیندامایسین و کینین داروهایی هستند که بیشتر برای درمان افراد مبتلا به علائم شدید بابزیوز استفاده می‌شوند. درمان با دو داروی مختلف آتواکون و آزیترومایسین در مواردی که کلیندامایسین و کینین بی‌اثر بوده‌اند استفاده شده‌است. افرادی که طحال خود را برداشته اند و موارد شدید بابزیوز دارند ممکن است با تزریق خون درمان شوند.
نتیجه‌گیری:
بیماری بابزیوز توسط انگل‌های میکروسکوپی ایجاد می‌شود. این انگل، گلبول‌های قرمز را آلوده کرده و توسط کنه‌های خاصی پخش می‌شود.
این بیماریدر زنان و مردان به‌طور یکسان رخ می‌دهد. همچنین این بیماری در افرادی که دارای نقض ایمنی هستند و یا بالای ۵۰ سال سن دارند، شایع‌تر است.
دوره‌ی نهفتگی این بیماری بین ۱ الی ۹ هفته می‌باشد. از علائم آن می‌توان به تب، لرز، تعریق، بی‌حالی، خستگی، میالژی، آرترالژی، سردرد و … اشاره کرد.
این بیماری دارای چندین اختلال مرتبط است که شامل: مالاریا، لایم، توکسوپلاسموز و ارلیشیوز مونوسیتیک انسانی می‌باشد. درمان آن با داروهایی همچون کلیندامایسین و کینین می‌باشد.
نویسنده: زهرا موحدی‌نسب
ویراستار: علی‌رضا محمدی
منبع:
