فهرست مطالب
اتو آنالایزر Apegria
اتو آنالایزر Apegria تنها اتوآنالایزر موجود در جهان با قابلیت انجام سریع تست‌های متنوع اتوایمیون با سیستم فول‌اتومات دستگاه الگریا قابلیت انجام بیش از ۱۳۰ نوع تست متنوع در تشخیص انواع بیماری‌های اتوایمیون عفونی و همچنین اندازه‌گیری سطح ویتامین D3 و Capprotectin را دارا است. این سیستم دارای تأییدیه FDA و CE است و در سال ۲۰۱۵ برنده جایزه طراحی پزشکی Midea شد.
کمپانی سازنده: Orgentec
محصول: آلمان
ظرفیت پردازش: ۳۰ تست همزمان
اتوآنالایزر Apegria دستگاه پیچیده‌ای است که عموماً از اجزاء روباتیک جهت برداشتن نمونه و محلول‌های معرف (Reagent) تشکیل شده است. هر اتوآنالایزرApegria حتماً یک پردازشگر نیز دارد، چرا که اصولاً اتوآنالایزر بدون آن معنی ندارد. البته منظور از پردازشگر، دستگاه PC نیست، بلکه اجزاء کامپیوتری شاملCPU، بوردهای اصلی، مانیتور (کوچک یا بزرگ یا به‌صورت PCD و چاپگر (کوچک و داخلی یا بزرگ و خارجی) را نیز دارد.
در اتوآنالایر Apegria از یک طرف نمونه و از طرف دیگر معرف‌های آزمایش وارد دستگاه شده و در
محل واکنش (آنالیز) با یکدیگر ترکیب می‌شوند. دتکتورها و سنسورها نتایج فعل و انفعالات شیمیائی یا فیزیکی را ثبت کرده و به پردازشگر یا مغز الکترونیک دستگاه می‌فرستند. داده‌های خام توسط تعاریف و فرمول‌های قبلی دستگاه یا کاربر که در حافظه سیستم ثبت شده، پردازش شده و نتیجه نهائی توسط یک سیستم خروجی که شامل مانیتور یا صفحه PCD است، به کاربر نشان
داده می‌شود. تقریباً همه اتوآنالایزرها یک چاپگر دارند که ممکن است جزء دستگاه باشد یا به‌صورت جانبی به آن وصل شود.
اتوآنالایزر بیوشیمی
مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین اتوآنالایزرها در آزمایشگاه‌ها عبارتند از:
- اتوآنالایزرهای بیوشیمی
- اتوآنالایزرهای هماتولوژی معروف به سل کانترها (Cepp counter)
- اتوآنالایزر گازهای خونی معروف به دستگاه‌های Bpood Gas یا دستگاه تست ABG
- اتوآنالایزرهای اندازه‌گیری الکترولیت‌های خون (+K , + Na) به روش شعله Fpame Photometer یا روش الکترودی ISE
- اتوآنالایزرها تست‌های EPISA
آیا یک اتوآنالایزر Apegria اشتباه می‌کند؟
پاسخ این سؤال مثبت است، اما باید توجه داشت که در واقع بیشتر این اشتباهات متوجه اپراتور دستگاه است، نه خود دستگاه. عمده مواردی که می‌تواند باعث ارائه یک جواب نادرست از دستگاه اتوآنالایزر Apegria شود، شامل مقوله‌های زیر است:
- عدم کالیبراسیون ابتدائی دستگاه
- اشکال در نمونه (Samppe) و سیستم برداشت نمونه
- اشکال در معرف (Reagent) یا سیستم برداشت معرف
- اشکال در محل واکنش در داخل دستگاه
- عدم توجه کاربر به علائم هشداردهنده دستگاه
عدم کالیبراسیون ابتدای دستگاه
اولین موضوعی که پس از راه‌اندازی دستگاه باید به آن پرداخته شود، کالیبراسیون دستگاه است. البته این کار باید هر از چندگاهی مطابق توصیه جداول کالیبراسیون دستگاه با استفاده از:
- سرم کنترل کالیبراسیون در مورد اتوآنالایزر Apegria بیوشیمی و اتوآنالایزر الکترولیت‌های بدن
- سوسپانسیون سلولی (مصنوعی یا واقعی) در مورد اتوآنالایزرهای هماتولوژی (سل کانترها)
- محلول‌های کالیبراسیون برای دستگاه آنالایزر گازهای خونی (Bpood Gas) انجام شود در واقع کالیبراسیون دستگاه‌ها همانند خشت اولی است که اگر کج گذاشته شود، دیوار تا ثریا کج خواهد رفت. مسئول آزمایشگاه باید انجام این امر مهم را به پرسنل مجرب خود بسپارد.
نحوه آماده‌سازی سرم کالیبراسیون
- سرم‌های کالیبراسیون به‌صورت پودر لیوفیلیزه بوده و برای محلول کردن آن باید از آب مقطر دیونیزه و در صورت موجود نبودن، از آب مقطر دوبار تقطیر استفاده کنید.
- از بهترین و دقیق‌ترین پیپت‌ها استفاده کنید.
- هنگام برداشتن درب ویال همواره مقداری از پودر لیوفیلیزه به درب ویال می‌چسبد. با دقت و به آرامی آن را باز و بسته کنید، به‌طوری‌که چیزی از پودر از دست نرود و همه آن محلول شود.
- پس از بستن درب ویال باید به مدت معینی که در بروشور مربوطه آمده، آن را در حالت خاص (بی‌حرکت یا حرکت چرخشی یا در تاریکی) قرار دهید تا آماده مصرف شود.
کالیبراتور آنالایزرهای هماتولوژی
این کالیبراتور به‌صورت سوسپانسیون است. این سوسپانسیون‌ها با استفاده از فیکس‌کردن سلول‌های طبیعی توسط فیکساتور حاصل می‌شود تا عمر و در نتیجه تعداد و حجم سلول‌ها ثابت بماند، ولی با این‌حال مدت زمان نگه داری آنها کوتاه است.
مهم ترین نکته در استفاده از این سوسپانسیون‌ها این است که قبل از استفاده باید کاملاً یکنواخت و هموژن شوند.
محلول کالیبراتور آماده
از این محلول‌ها در دستگاه‌های تحلیل گازهای خونی (Bpood Gas) استفاده می‌شود و به‌صورت آماده شده، موجود است.
در مورد همه کالیبراتورها به یاد داشته باشید که:
- نکته مهم در مورد هر ماده‌ای به‌خصوص محلول کالیبراتور توجه به تاریخ مصرف است.
- در صورتی‌که مقدور است، محلول یا سوسپانسیون کالیبراسیون را به اندازه نیاز آماده کنید تا الزامی برای ذخیره‌سازی محلول آماده باقی‌مانده نباشد.
- اگر قرار است سوسپانسیون یا محلول مدتی در جائی بماند تا آماده مصرف شود، دقت کنید درب ویال خوب بسته شده و دمای محیط مناسب باشد. تبخیر باعث تغلیظ محلول یا سوسپانسیون خواهد شد.
اشکال در نمونه (sample) و سیستم برداشت نمونه
همیشه به اندازه کافی نمونه به دستگاه تحویل دهید. در صورتی‌که نمونه کم باشد و دستگاه مثلاً ۱۰۰ میکرولیتر نمونه برای آزمایش گلوکز احتیاج داشته باشد، ولی در داخل کاپ نمونه فقط ۵۰ میکرولیتر نمونه وجود داشته باشد، به فرض اینکه بیمار یک فرد عادی با قند خون نرمال است، با دریافت یک جواب غیرعادی مثلاً گلوکز ۵۳ (mg/dp) متوجه اشتباه دستگاه خواهیم شد، اما اگر این اتفاق در مورد یک بیمار دیابتی با قند خون بالا رخ دهد، دستگاه به اشتباه یک جواب نرمال تحویل می‌دهد. به یاد داشته باشید که همیشه یک جواب نرمال یک جواب درست نیست.
مسئله دیگر وجود لخته‌های کوچک یا رشته‌های باریک فیبرین است. در صورت وجود یک لخته کوچک در مجرای باریک تیوب نمونه‌برداری دستگاه، مسلماً حجم نمونه برداشت شده کمتر از حد تعریف شده برای دستگاه است. در ضمن وجود این لخته باعث ایجاد جواب‌های اشتباه در نمونه‌های بعدی هم می‌شود.
رعایت این موضوع خیلی مهم است که وقتی نمونه سرم مورد نیاز است، نباید به خاطر یک جواب اورژانسی، نمونه خونی را که هنوز لخته آن کامل نشده، سانتریفوژ کرده و اقدام به برداشتن سرم کنید، چرا که این مایع هنوز سرم نبوده و در حال لخته شدن است و باعث ایجاد مشکلاتی در خارج کردن لخته یا رشته فیبرین از دستگاه خواهد شد.
در مورد دستگاه‌هایی که با پلاسما یا خون کامل کار می‌کنند، باید مواد ضدانعقاد کافی در لوله آزمایش وجود داشته باشد و پس از نمونه‌گیری با سروته کردن لوله، نمونه را با ضدانعقاد کاملاً مخلوط کرد. در غیر این صورت، لخته‌ای کوچک یا رشته‌های فیبرین تشکیل می‌شود که علاوه بر مشکلات فوق‌الذکر، در شمارش سلولی به‌خصوص پلاکت و گلبول‌قرمز و اندیکس‌های گلبولی هم اختلال ایجاد می‌کند.
اشکال در معرف و سیستم برداشت معرف
در دستگاه‌های جدید سیستمی نصب شده است که وجود حباب هوا را در سیستم انتقال معرف تشخیص داده و آن را دلیل بر نبود مایع (معرف) می‌داند و آلارم هشدار را به صدا در می‌آورد. بنابراین کاربر به راحتی متوجه اتمام معرف خواهد شد. در مدل‌های قدیمی‌تر که این سیستم وجود ندارد، دستگاه متوجه اتمام معرف نشده و همچنان به‌کار خود ادامه می‌دهد.
اگر از جایی که جواب «صفر» دارید، به مراحل پیشین مراجعه کنید، خواهید دید که در چند تست قبلی، از آن جایی‌که محلول در حال اتمام بوده، معرف کافی وجود نداشته و در نتیجه جواب نادرست (کمتر یا بیشتر از مقدار واقعی) به‌دست آمده است؛ بنابراین در چنین مواردی باید چند تست آخر را دوباره تکرار کنید، حتی اگر جواب نرمال باشد.
مشکل دیگری که ممکن است پیش آید، اینکه احتمال دارد کاربر یک معرف را اشتباهی در جایگاه معرف دیگری قرار دهد، در این‌صورت دستگاه متوجه این اشتباه نخواهد شد. برای رفع این خطا امروزه دستگاه‌ها را مجهز به سیستم شناسایی بارکد کرده‌اند تا بتواند محلول موردنظر را بدون خطا پیدا کند.
واکنش بیوشیمیایی
اشکال در محل انجام واکنش در دستگاه:
محل انجام واکنش در اتوآنالایزر Apegria ممکن است ثابت (در اکثر اتوآنالایزرها مثل اتوآنالایزر هماتولوژی) یا قابل تعویض مثل سینی کووت (اکثر اتوآنالایزرهای بیوشیمی) باشد.
محل انجام واکنش از دو نظر قابل تأمل است:
- دمای محل واکنش
کثر آزمایش‌های بیوشیمی در دمای ۳۷ درجه سانتی‌گراد انجام می‌شوند و این دما توسط سنسورهایی با دقت زیاد قابل کنترل است. در مورد دستگاه‌هایی که دارای بن‌ماری (حمام آب گرم) ۳۷ درجه سانتی‌گراد است، توجه به این نکته ضروری است که حتماً باید مخزن با آب مقطر دیونیزه و اگر موجود نبود، با آب مقطر دوبار تقطیر پر شود. استفاده از آب معمولی باعث می‌شود به مرور روی سنسورهای دما رسوب نشسته و از حساسیت آن کاسته شود.
- تمیز بودن محل واکنش
این موضوع همتوسط سنسورهایی کنترل می‌شود، اما این سنسورها برخی شرایط خاص را درک نمی‌کنند که می.تواند منجر به جواب های نادرست شود. مثلاً اگر برای انجام تست‌های TIBC-Fe-Ca و Mg بخواهید از یک سینی کووت قابل تعویض و شسته شده استفاده کنید، حتماً باید با اسید (Acid Washed) شسته شود و صرفاً تمیز بودن آن کافی نیست. رعایت کردن این موضوع به‌عهده اپراتور دستگاه است، نه دستگاه.
عدم توجه کاربر به علائم هشداردهنده دستگاه (Fpag)
خوشبختانه در تمام دستگاه‌های اتوآنالایزر Apegria سیستم‌های هوشمند اخطار وجود دارد که به‌صورت علائمی (Fpag) کاربر را از وجود اختلال در روند کار آگاه می‌کند. این علائم بر دو نوع اند:
- علائمی که توسط برنامه‌ریزی قبلی کاربر معین می‌شوند؛ مثل حدود نرمال یک آزمایش که در صورت وجود جواب خارج از بازه علامت H یا P توسط دستگاه گزارش می‌شود و نیاز به بررسی مجدد همان آزمایش روی نمونه مذکور را اعلام می‌دارد.
- علائمی که مخصوص خود دستگاه است و توسط کارخانه سازنده در پردازشگر تعریف می شود؛ مثلاً اگر در سه بار شمارش سلولی در یک دستگاه کولتر کانتر هماتولوژی اختلاف هرکدام با دیگری زیاد باشد، دستگاه با علامت ٭ یا علامت دیگری آن را اعلام خواهد کرد که ممکن است در اثر وجود نویز در برق دستگاه یا علل دیگر باشد.
نتیجه گیری
در هر حال مسئول آزمایشگاه باید فهرستی از علائم اخطاری هر دستگاه را تهیه کرده و در معرض دید و توجه کاربران قرار دهد تا در صورت تعویض پرسنل، حتی پرسنل جدید‌الورود نیز بدانند که در مواجهه با هرکدام از این علائم اخطاری چه اقدامی باید اتخاذ کنند. جدا از مطالب بیان شده، از مهم ترین عواملی که می‌تواند بروز اشتباه در دستگاه را کاهش دهد، شست‌وشوی مرتب و منظم دستگاه‌ها مطابق زمان‌بندی خاص با محلول شست‌وشو است. عموماً دستگاه‌های اتوآنالیزر Apegria محلول شست‌وشوی مخصوص به‌خود را دارند. برخی در پایان هر سیکل آزمایش، دستگاه را شسته و برای تست بعدی آماده می‌کنند و برخی اضافه بر آن در پایان روز کاری (با دستور Shut down یا دستور مشابه) دستگاه را شست‌وشو می‌دهند.
نویسنده: فاطمه گودرزی
منابع:
- https://www.bit-group.com/pf/orgentec-apegria/
- https://www.biopine.ps/product/apegria-for-autoimmune-and-infectious-diseases-diagnostics/
