فهرست مطالب
اتوآنالایزر دستگاهی برای اندازهگیری سرم یا نمونه ادرار است. برای درک بیشتر این مطلب توضیحی دربارهی این دستگاه ارائه میدهیم.
اتوآنالایزر بیوشیمی چیست؟
دستگاه اتوآنالایزر بیوشیمی ابزاری است که از سرم خون یا نمونه ادرار، برای اندازهگیری اجزای مختلف مانند:
قند، کلسترول، پروتئین، آنزیمها و غیره استفاده میکند. این دستگاه مورد استفاده مراکز درمانی و بهداشتی یا بیمارستانها قرار میگیرد تا با بررسیهای مبتنی بر نتایج دادههای عینی، موجب تشخیص زودهنگام بیماریها و به تبع آن، بهبود فرایند درمان و حتی پیش آگهی از بعضی بیماریها میگردد. علاوهبراین، با توجه به افزایش هزینههای پزشکی، انتظار میرود که تجهیزات پزشکی جدید، به لحاظ اقتصادی نیز کارآمدتر از گذشته طراحی گردند. این دستگاهها با استفاده از حجم بسیار کم نمونه و مواد واکنشدهنده و همچنین با سرعت بسیار بالا و پردازش فوق دقیق که ویژگی منحصر به فرد آنهاست انواع تركیبات داخل خون را آنالیز و اندازهگیری مینمایند.
تاریخچه اتوآنالایزر
اتوآنالایزر بیوشیمی، یک آنالایزر خودکار و تمام اتوماتیک است که با استفاده از تکنیک آنالیز سیال پیوسته یا( (Continuous Flow Analysis CFA کار میکند که اولین بار توسط شرکت تکنیکون ساخته شدهاست. این ابزار در سال 1957 توسط پروفسور لئونارد اسکگس اختراع شد. پس از آن توسط شرکت تکنیکون جک وایتهد، تجاریسازی و تولید انبوه شد. اول تنها به وسیلهای برای تجزیه و تحلیل بالینی بود، اما روشهای تحلیل صنعتی به زودی به آن اضافه شد. طراحی فنی این محصول، بر اساس جداسازی با استفاده از جریان مستمر حبابهای هوا است.
اساس کار اتوآنلایزر
اتوآنالایزر، ابزاری برای انجام آزمایشهای بیوشیمیایی است. این دستگاه میتواند بیش از ۱۰۰ نوع از ترکیبات داخل خون را اندازهگیری نماید. اصل کلی که اندازهگیری مذکور بر آن استوار است به زبان ساده شبیه به آزمایش ید-نشاستهای است که از زمان کلاسهای علوم مدرسه به یاد دارید. اگر خاطرتان باشد، زمانی که شما محلول ید را به محلول نشاسته اضافه میکردید محلول فورا به رنگ آبی تغییر رنگ میداد و وجود نشاسته تایید میشد. بهعلاوه، شاید یادتان مانده باشد که اگر بزاق دهان، به این محلول اضافه شود، رنگ آبی آن، ناپدید خواهد شد که این خود به دلیل وجود آنزیمی به نام آمیلاز در بزاق دهان است که باعث حل شدن نشاسته میشود.
اتوآنالایزرهای بیوشیمی نیز، از این نوع واكنش بهره میبرند. و مقداری از یك ماده ویژه در خون را به همان مقدار رنگ، برای اندازهگیری تبدیل میكنند. این روش كالریمتریك یا رنگسنجی نام دارد. روشی کاملا قدیمی که سایهای از رنگها تولید میشوند که با چشم غیرمسلح هم دیده میشود. اساس ارزیابی در واقع همان است که در زمان کیمیاگری باستان کاربرد داشتهاست اما اتوآنالیزرهای بیوشیمی جدید، با نوآوری و فناوری، همان فرآیند اندازهگیری و انجام کار را به جای روش دستی و اسپکتروفتومتر، به شکل تمام اتوماتیک و بدون دخالت دست انجام میدهند.
دستورالعمل فنی اتوآنالایزر
نمونههای لازم برای کار کردن با دستگاه اتوآنالایزر بیوشیمی، در واقع همان قسمت مایع زرد رنگ بالای خون سانتریفیوژ شدهاست که سرم نام دارد. همچنین میتوان از ادرار هم استفاده کرد. یک حجم دقیق از نمونه (به طور معمول ۳۰ میكرولیتر) با استفاده از یک پیپت (پروب سمپلر) جمعآوری میشود و با آب مقطر رقیق میشود. از این نمونه رقیق شده، یک مقدار دقیق از ۲ تا ۲۵ میکرولیتر برای هر مورد تست برداشت شده و به یک سلول واکنش (كووت) منتقل میشود. این سلول واکنش حاوی ریجنتی (معرف) است که قبلا از بطری معرف توسط پروب ریجنت برداشت شده و به سلول واكنش اضافه شدهاست.
دما در این سلول واكنش ۳۷درجه سانتیگراد اگر یک واکنش رنگی رخ ندهد، ممکن است معرف دوم یا سوم اضافه شود. پس از اجازه دادن به واکنش برای یک زمان معین (به طور معمول ۱۰ دقیقه)، تراکم رنگ با استفاده از یک رنگسنج (چند سنجش چند طول موج) اندازهگیری میشود. مکانیسم رنگسنجی این است که یک نور را از كووت واكنش عبور میکند سپس مقدار طول موج خروجی اندازهگیری میشود. دادههای اندازهگیری شده با استفاده از مبدلهای A / D (مبدل آنالوگ → دیجیتال) توسط CPU محاسبه میشوند و نتایج استخراج میشود.
انواع اتوآنالایزر بیوشیمی
اتوآنالایزرها بر اساس برنامه نرمافزاری شرکت سازنده و به لحاظ نوع مواد مصرفی به دو دسته کلی تقسیم میشوند:
مزیت این نوع سیستمها بیشتر در دادن این امکان به آزمایشگاه است که از هر نوع کیت و از هر شرکت تولید کننده با توجه به توان مالی خرید نماید. زیرا اپراتور دستگاه میتواند پارامترهای مربوط به هر کیت را براساس کیت خریداری شده تغییر دهد. در این حالت آزمایشگاه میتواند کیتهای ارزانتری خریداری نماید. هیچ محدودیتی در خرید انواع کیت مصرفی نخواهد داشت. بدین ترتیب آزمایشگاه قادر است با توجه به شرایط اقتصادی تصمیم به خرید نماید و هزینههای هر تست را کاهش دهد.
همچنین در اتوآنالایزرهای ماژولار، این امکان جالب وجود دارد تا برخی از قسمتها جابهجا گردد. در واقع این دستگاهها حالت یکپارچه یا integrated نداشته و از چیدمان قسمتهای مختلف در کنار یکدیگر درست شدهاند. به عنوان مثال میتوان قسمت الکترود انتخابی یون (Ion selective electrode) را که تستهای سدیم، پتاسیم و کلر را انجام میدهد، بعدا به دستگاه اضافه نمود.
اما در این نوع سیستمها، آزمایشگاه مجبور است تا مواد مصرفی و کیتهای آنرا از همان شرکت سازنده دستگاه خریداری نماید. سایر کیتها که توسط دیگر شرکتها تولید شده، برای دستگاه مذکور قابل قبول نیست و دستگاه قادر به کار با سایر کیتها نخواهد بود. بنابراین آزمایشگاه، در صورت افزایش هزینه تهیه مواد مصرفی از برند اصلی، قادر به کاهش هزینههای خود نخواهد بود.
همچنین از آنجا که ریجنها و مواد مصرفی در ظروف مخصوص و ویژهای با یک فرمت و قالب خاص تهیه میشود. بنابراین این هزینهها به قیمت هر تست نیز اضافه میکند. البته قابل کتمان نیست که اغلب سیستمهای بسته، درجه بالاتری از کیفیت را ارائه میدهند.
سیستمهایCLOSE به دو دسته اصلی تقسیم میشوند:
- Modular system سیستمهای ماژولار
- Integrated system سیستمهای یکپارچه
انواع اتوآنالایزرشیمیایی از لحاظ نوع خوانش
در این اتوآنالایزر قرائت به صورت تست به تست انجام شده و نتایج نیز به همین صورت نشان داده میشود. سرعت قرائت تستها در این نوع آنالایزرها بین ۴۰ الی ۸۰ تست در ساعت است.
در این اتوآنالایزرها قرائت در حالت عادی به صورت تست به تست انجام میشود ولی امکان تعریف اجرای چند تست مختلف برای یک نمونه و به صورت متوالی نیز وجود دارد که در این صورت باید از قسمت اورژانس یا برنامه Stat دستگاه استفاده کرد. همچنین در این اتوآنالایزرها دستیابی به نتایج به هردو صورت یعنی تست به تست یا بیمار به بیمار امکان پذیر است. سرعت این اتوآنالایزرها معمولا بین ۸۰ الی ۲۴۰ تست در ساعت است.
در این اتوآنالایزرها میتوان در هر زمان و برای نمونه، تست مورد نظر را انتخاب و اجرا کرد. حال آنکه رعایت هیچگونه ترتیبی اجباری نیست. سرعت این اتوآنالایزرها بین ۱۰۰ الی ۶۰۰ تست در ساعت است.
نتیجه
در اتوآنالایزر دتکتورها وسنسورها نتایج فعلوانفعالات شیمیایی یا فیزیکی را ثبت کرده و به پردازشگر یا مغز الکترونیک دستگاه میفرستند. دادههای خام توسط تعاریف و فرمولهای قبلی دستگاه یا کاربرکه در حافظه سیستم ثبت شده، پردازش شده و نتیجه نهایی توسط یک سیستم خروجی که شامل مانیتور یا صفحه LCD است، به کاربر نشان داده میشود.
نویسنده: یگانه مشایخ
منابع:
- https://www.mindray.com/en/product/BS-600.html
- https://www.indiamart.com/proddetail/mindray-bs-600-chemistry-analyzer-22295198130.html
- https://mindrayindia.com/Product/ProductDetails/BS_600
بیشتر بخوانید: