فهرست مطالب
آزمایش G6PD از جمله آزمایشهای بسیار مهم و حیاتی میباشد که حتی میتواند جان یک شخص را نجات دهد. اما چه طور؟
در متن زیر توضیحات لازم در خصوص این آنزیم و چگونگی آزمایش آن شرح داده شده است.
گلوکز6 فسفات دهیدروژناز یک آنزیم سیتوزولی میباشد که واکشهای شیمیایی را کاتالیز میکند.
D-glucose 6-phosphate + NADP+ + H2O ⇌ 6-phospho-D-glucono-1,5-lactone + NADPH + H+
- آنزیم گلوکز۶فسفاتدهیدروژناز
این آنزیم در مسیر پنتوز فسفات شرکت میکند. یک مسیر متابولیکی که با حفظ سطح آنزیم مشترک نیکوتین آمید آدنین دینوکلئوتید فسفات (NADPH)، انرژی کاهش دهندهی سلولها را(مانند گلبولهای قرمز) تأمین میکند.
NADPH به نوبهی خود سطح گلوتاتیون را در گلبولهای قرمز حفظ میکند که به محافظت از این سلولها در برابر آسیب اکسیداتیو از ترکیباتی مانند پراکسید هیدروژن کمک میکند.
NADPH در بافتهای درگیر در بیوسنتز اسیدهای چرب یا ایزوپرونوئیدها مانند کبد، غدد پستانی، بافت چربی و غدد فوق کلیوی نیز دارای اهمیت میباشد.
G6PD ضمن اکسید کردن گلوکز-6-فسفات، نسبت NADP + را به NADPH کاهش میدهد.
از نظر بالینی، کمبود ژنتیکی وابسطه به جنس آنزیمG6PD، فرد را مستعد کم خونی همولیتیک غیر ایمنی می کند.
- مسیر پنتوز فسفات
- تصویرسهبعدی از آنزیمG6PD
شرح آزمایش
تست G6PD چیست؟
آزمایش G6PD میزان آنزیم گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز(G6PD) را در خون شما اندازهگیری میکند.
این آنزیم نوعی پروتئین میباشد که برای عملکرد سلول مهم است.
آنریم گلوکز۶فسفات دهیدروژناز به عملکرد طبیعی گلبولهای قرمز (RBC) کمک میکند.
همچنین از آنها در برابر محصولات جانبی بالقوهی مضر که میتوانند در هنگام مبارزهی بدن با عفونت یا در نتیجه برخی داروها تجمع یابند؛ محافظت میکند.
کمبود G6PD باعث میشود گلبولهای قرمز در فرآیندی به نام همولیز در معرض تجزیه قرار گیرند.
آزمایش G6PD یک آزمایش ساده میباشد که نیاز به نمونهی خون دارد و معمولاً برای بررسی کمبود G6PD تجویز می شود.
چرا از تست G6PD استفاده می شود؟
کمبود G6PD یک اختلال ارثی است که بیشتر در مردان آفریقایی، آسیایی یا مدیترانهای مشاهده میشود.
کمبود این آنزیم، یک بیماری مغلوب وابسته X میباشد. در نتیجه احتمال ابتلا مردان بیشتر از زنان میباشد.
کمبود این آنزیم میتواند منجر به نوع خاصی از کم خونی به نام کم خونی همولیتیک شود.
آزمایش G6PD اغلب برای تعیین علل کمخونی همولیتیک استفاده میشود.
آنزیم گلوکوز۶ فسفات دهیدروژناز از گلبولهای قرمز در برابر گونههای واکنشپذیر اکسیژن (ROS) محافظت میکند.
ROSها به هنگام اتفاقات زیر در بدن جمع میشوند:
🔼در طول تب یا عفونت
🔼وقتی داروهای خاصی مصرف میکنید.
🔼وقتی باقالی میخورید.
اگر سطح G6PD شما خیلی کم باشد، گلبولهای قرمز در برابر این مواد شیمیایی محافظت نمیشوند در نتیجه سلولهای خونی از بین میروند و منجر به کم خونی میشوند.
برخی از غذاها، داروها، عفونتها و استرس شدید میتوانند باعث یک دوره همولیتیک شوند که این دورهی همولیتیک منجر به تخریب سریع گلبولهای قرمز میشودـ
در افراد مبتلا به کم خونی همولیتیک، بدن نمیتواند به اندازهی کافی RBC تولید کند تا جایگزین آنهایی شود که از بین رفتهاند.
پزشک ممکن است در صورت مشکوک بودن به کمخونی همولیتیک بر اساس علائم زیر، برای فرد آزمایش G6PD تجویز کند:
🔼طحال بزرگ شده
🔼غش کردن
🔼خستگی
🔼زردی
🔼رنگپریدگی پوست
🔼ضربان قلب سریع
🔼ادرار قرمز یا قهوه ای
🔼تنگی نفس
پزشک معمولا آزمایش G6PD را پس از رد تمام علائم کمخونی و زردی و همچنین ممکن است برای نظارت بر روشهای درمانی یا تأییدِ یافتههای سایر آزمایشات خون تجویز کند.
خطرات آزمون G6PD چیست؟
خونگیری روشی معمول است که بندرت عوارض جانبی جدی ایجاد می کند. در موارد بسیار نادر، خطرات دادن نمونه خون می تواند شامل موارد زیر باشد:
🔼هماتوم یا خونریزی در زیر پوست
🔼خون ریزی بیش از حد
🔼غش کردن
🔼عفونت در محل سوراخ شدن سوزن
بیشتر بخوانیم:
تست زمان تشکیل لخته و توقف خون ریزی (CT) & (BT)
چگونه برای آزمون G6PD آماده میشویم؟
برخی از داروها میتوانند در نتایج آزمایش اختلال ایجاد کنند.
به پزشک خود بگویید چه داروهایی را مصرف میکنید، از جمله نسخهها و مکملهای غذایی.
پزشک ممکن است به شما توصیه کند قبل از آزمایش G6PD از مصرف آنها جلوگیری کنید.
آزمایش نباید به زودی پس از انتقال خون انجام شود. این ممکن است نتایج را فاقد اعتبار کند.
اگر اخیراً حبوبات خوردهاید یا داروهای سولفاتدار مصرف کردهاید؛ به پزشک خود اطلاع دهید.
داروهای سولفاتدار ممکن است شامل موارد زیر باشد:
🔼داروهای ضد باکتری یا ضد قارچ
🔼داروهای ادرار آور یا قرصهای آب
🔼ضدتشنج
داروهای سولفاتدار میتوانند واکنشهای نامطلوبی ایجاد کنند خصوصاً در افرادی که دارای کمبود G6PD هستند.
اگر یک دوره همولیتیک را تجربه میکنید ممکن است آزمایش G6PD شما به تأخیر انجام شود.
بسیاری از سلولها با سطح پایین G6PD در طی یک دورهی همولیتیک از بین میروند.
به همین دلیل نتایج آزمایش ممکن است به طور اشتباه سطح G6PD را طبیعی نشان دهد.
پزشک دستورالعملهای کاملی در مورد نحوهی آماده سازی برای خون گیری به شما میدهد.
روزه گرفتن، غذا نخوردن و آشامیدن قبل از آزمایش G6PD ضروری نخواهد بود.
آزمایش G6PD چگونه انجام می شود؟
خونگیری ممکن است در بیمارستان یا مراکز آزمایشهای تخصصی انجام شود.
یک پرستار یا تکنسین قبل از خونگیری محل را تمیز میکند تا از آلودگی میکروارگانیسمهای روی پوست جلوگیری کند. سپس او یک کاف یا وسیلهی فشار دیگری را به دور بازوی شما میبندند.
این کار به دیدهشدن رگهای شما کمک میکند.
تکنسین چندین نمونه خون از بازوی شما میگیرد و پس از پایان آزمایش، گاز و باند را روی محل سوراخ قرار میدهد.
نمونههای خون شما برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال میشود.
وقتی نتایج به پایان رسید به پزشکتان ارسال می شود.
سطح طبیعی آنزیم G6PDافراد۱ سال به بالا ۸.۸_۱۳.۴ واحد در هر گرم هموگلوبین (U / gHb) است.
بیشتر بخوانیم:
آزمایش الکتروفورز هموگلوبین چیست ؟
بعد از آزمایش G6PD چه اتفاقی می افتد؟
پزشک در یک قرار ملاقات بعدی نتایج آزمایش G6PD شما را مورد بررسی قرار میدهد.
سطح پایین G6PD در خون نشانگر یک نقص ارثی میباشد و هیچ درمانی برای این اختلال وجود ندارد.
با این حال اجتناب از عوامل محرک خاص میتواند از وقایع همولیتیک و علائم کم خونی جلوگیری کنید.
عوامل محرک مربوط به یک دورهی همولیتیک با کمبود G6PD عبارتند از:
🔼خوردن لوبیای فاوا
🔼داروهای سولفات دار
🔼نفتالین، ترکیبی که در ضد عفونی کنندههای بید و کاسه توالت وجود دارد.
سایر عوامل محرک احتمالی شامل مصرف آسپرین (Bayer) و سایر داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDS) مانند ایبوپروفن (Advil) است.
مواد دیگری نیز وجود دارد که پزشک میداند از آنها اجتناب کند ، زیرا ممکن است عوارض ایجاد کند.
این مواد عبارتند از:
🔼آبی متیلن
🔼نیتروفورانتوئین، دارویی که برای درمان عفونت های دستگاه ادراری (UTI) استفاده می شود
🔼فناستین، داروی ضد درد
🔼پریماکین، داروی ضد مالاریا
🔼کوئرستین، ماده برجسته ای در برخی مکمل های غذایی
نتیجه:
نقص آنزیم G6PD میتواند بسیار جدی و تحدیدکنندهی زندگی فرد باشد.
به همین دلیل انجام این آزمایش به هنگام تولد نوزاد بسیار ضروری میباشد.
نویسنده : سپیده ماهرانی
منابع:
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Glucose-6-phosphate_dehydrogenase
https://www.healthline.com/health/glucose-6-phosphate-dehydrogenase