تکنیک های آزمایشگاهی

آزمایش اسمیر مستقیم خلط در تشخیص بیماری سل

مقدمه:

متاسفانه یکی از بیماری­ های تنفسی که در گذشته شیوع بیشتری داشته و انسان را تا مرگ پیش می­برد، سل است.

این بیماری توسط یک عامل باکتریایی ایجاد خواهد شد.

در صورتی که باکتری در هوا معلق باشد از طریق تنفس وارد مجاری تنفسی شده و منجر به عفونت پیشرونده خواهد شد.

خوشبختانه با پیشرفت علم، بشر توانست راهی برای درمان این عارضه پیدا کند

و در نتیجه آمار مرگ و میر ناشی از سل به شدت کاهش پیدا کرد.

اما این عامل بیماری­ زا هنوز هم در جهان جان افراد زیادی را می­گیرد.

در صورتی که علائم ابتلا به سل را داشته باشید متخصص از شما می­خواهد آزمایش سل را انجام دهید

تا از تشخیص خود اطمینان پیدا کند.

هر چه درمان زودتر شروع شود، بهبودی با قطعیت بیشتری حاصل می­شود.

تشخیص سل صرفاً بر اساس علائم و نشانه‌­ها دشوار است.

سل بیماری است که توسط میکروب میکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد شده و از طریق هوا از فردی به فرد دیگر منتقل می­شود.

در این بیماری اغلب ریه­ ها را درگیر می­کند ولی سایر قسمت­ های بدن نظیر مغز، کلیه ­ها و مهره­ ها نیز درگیر می­شوند.

در فرد مبتلا به سل در هنگام سرفه و عطسه قطرات تنفسی حاوی باسیل پخش می­شوند که با استنشاق این ذرات، افراد سالم را نیز مبتلا می­کند.

توجه این نکته حایز اهمیت است که همه افراد آلوده شده به باکتری سل بیمار نمی­شوند.

دو مرحله سل نهفته و سل فعال در بیماری سل دیده می­شود.

در سل نهفته بیمار احساس ناخوشی ندارد و هیچ علامتی نیز ندارد،

این افراد آلوده به باسیل هستند ولی سل فعال ندارند.

در بعضی افراد باسیل سل بر سیستم ایمنی افراد غلبه می­کند و باسیل شروع به تکثیر می­کند و سل نهفته به سل فعال تبدیل می­شود.

نمونه خلط

آزمایش­ های تشخیص سل:

آزمایش­ ها و تست­های مختلفی با توجه به شرایط بیمار جهت تشخیص سل وجود دارد.

مایکوباکتریوم توبرکلوزیس یک عامل بیماری­زا مهم انسانی است که شیوع آن در سراسر جهان،

خطر جدی برای زندگی بشر محسوب می­شود و هر ساله مرگ و میر زیادی را به دنبال دارد.

در حال حاضر روش­ های مختلفی نظیر آزمایش پوستی، تهیه اسمیر و کشت خلط، آزمایشات بیوشیمیایی و روش­ های مولکولی برای تشخیص این باکتری وجود دارد.

اما سرعت و دقت در تشخیص این بیماری بسیار حائز اهمیت است.

روش پوستی و روش رنگ ­آمیزی مستقیم خلط آزمایشات دقیقی برای تشخیص نهایی و شروع درمان نمی­باشد

و از حساسیت پایینی برخوردار هستند.

همچنین کشت خلط زمان بر می­باشد.

از این­ رو روشی آسان، دقیق و بسیار حساس به عنوان آزمایش تایید کننده تشخیص بالینی ضروری به نظر می­رسید.

آزمایشPDD یا آزمون پوستی جهت تشخیص سل:

از جمله کاربرد­های این آزمایش، تشخیص سل می­باشد ولی با این تست نمی­توان بیماری فعال را از آلودگی غیر فعال افتراق داد.

روش­های جستجوی حساسیت توبرکولینی به شرح زیر می­باشد:

1-روش کیفی: روش ساده­ای است اما دقت زیادی ندارد

آزمایش تشخیصی سل

الف: روش پوستی فون پیرکه:

 در سطح خارجی بازو یک قطره توبرکولین ریخته و با واکسینوتیل خراشی 8 تا 10 میلی متری ایجاد می­کنند

و 5 سانتی­متر بالاتر خراشی به عنوان شاهد ایجاد می­کنند.

3 تا 5 روز بعد، نتیجه آزمایش خوانده می­شود.

قرمزی بیش از 4 میلی­متر مثبت تلقی می­شود ولی در محل شاهد واکنشی مشاهده نمی­گردد.

ب: روش مورو:

 روش ساده­ ای می­باشد.

به این ترتیب که قطعه­ ای مشماع طبی که وسط آن مقداری محلول توبرکولین مالیده شده است

را حوالی سینه یا سطح قدامی بازو می­چسبانند

پس از 24 ساعت مشماع را کنده و نتیجه را 3 روز بعد می­خوانند.

با پیدایش حداقل 3 ندول قرمز واکنش مثبت تلقی می­گردد.

پ: روش چند سوزنه:

 از عیوب این روش کثرت موارد منفی کاذب به علت یکسان نبودن لایه توبرکولینی که از سوزن­ ها انتقال می­یابد، است.

روش تست آزمون پوستی جهت تشخیص سل:

با استفاده از قطره­چکان یک قطره از PPD را روی پوست تمیز و خشک در حد فاصل 3/1 فوقانی و 3/1 میانی قسمت قدامی ساعد می­ریزیم.

*محلول سوزن را تنظیم می­کنیم (1 میلی­متر برای بزرگسالان و 1 میلی­متر برای کودکان خردسال)

*صفحه و سوزن طپانچه را در ظرف محتوی الکل می­گذاریم، سپس آن­را روی چراغ الکلی حرارت می­دهیم.

*مدت 10 ثانیه یا بیشتر آن را خشک می­کنیم.

*صفحه را محکم روی روی قطره توبرکولین قرار می­دهیم.

*ماشه طپانچه را می­کشیم تا سوزن­ ها آزاد شده و پوست را سوراخ کنند.(دقت شود که دست بیمار نسوزد)

اسمیر مستقیم خلط جهت تشخیص سل:

اسمیر مستقیم خلط روش روتین تشخیص سل می­باشد.

خلط زمانی ایجاد می­شود که ریه­ های فرد، بیمار یا آسیب دیده باشد.

خلط بزاق نیست اما موکوس ضخیم شده (گاهی اوقات به نام چرک نیز شناخته می­شود) است

که از ریه­ ها با سرفه خارج می­شود.

بدن برای حفظ رطوبت بافت­ های نازک و ظریف دستگاه تنفسی موکوس تولید می­کند،

ذرات کوچک خارجی که ممکن است خطرناک باشند،

در موکوس تولید شده به دام می­افتند و از ریه به بیرون دفع می­شوند.

گاهی اوقات، مانند زمانی که یک عفونت در ریه وجود دارد،

موکوس بیش از حد تولید می­شود و بدن با سرفه تلاش می­کند این خلط فراوان را دفع کند.

هنگام مراجعه به پزشک، ممکن است آزمایش کشت خلط لازم شود.

آزمون کشت خلط با رنگ­ آمیزی گرم، برای شناسایی باکتری عامل عفونت، انجام می­شود.

روش انجام اسمیر مستقیم خلط جهت تشخیص سل:

نمونه را صبح پس از برخاستن از خواب و پيش از نوشيدن و خوردن مواد غذايي تهيه كنيد.

دهان را سه مرتبه با آب شستشو دهيد.

سعي كنيد چند نفس عميق بكشيد.

پس از چند سرفه ، خلط ته حلق را درظرف استريلي كه از آزمايشگاه تحويل گرفته­ ايد، جمع آوري نماييد.

به ياد داشته باشيد كه خلط بايد توسط سرفه از ريه كنده شود و بزاق دهان مورد نظر نمی­باشد.

پس از نمونه­ گيري درب ظرف را محكم بسـته و نمونه را داخل دو كيسـه پلاستيكي كه در اختيار شما قرارداده می­شود ،

حداكثر تا يك ساعت به آزمايشگاه انتقال دهيد.

توجه داشته باشید که در صورت عدم رعايت موارد یاد شده و مشكوك بودن نتيجه، تكرار نمونه و آزمايش ضروری خواهد شد.

 

دستورالعمل روش انجام آزمايش  Sputum Direct Smear for BK

هدف:

اطمینان از بررسي صحیح ميكروسكوپي نمونه خلط از لحاظ حضور ياعدم حضور ميكروب سل

دامنه کاربرد:

این دستورالعمل جهت بررسي صحیح ميكروسكوپي نمونه خلط از لحاظ حضور ياعدم حضور ميكروب سل در بخش میکروبیولوژی و آنالیز ادرار آزمایشگاه کاربرد دارد .

صلاحیت و شایستگی کاربر: 
جهت حصول اطمینان از نحوه صحیح این آزمایش توسط پرسنل بخش،

مطالعه کامل این دستورالعمل همراه با گذراندن دوره آزمایشی به مدت 7 روز کاری یا حداقل 5 RUN کاری تحت نظر مسوول بخش مربوطه الزامی است.

اقدامات وابسته : 

آگاهی از برنامه کنترل کیفی آزمایشگاه
آگاهی از اصول ایمنی در آزمایشگاه

نمونه لازم و موارد رد نمونه :

نوع نمونه : خلط، ترشحات مجاري تنفسي تحتاني و آسپيراسيون ناي
براي انجام آزمايش اسمير مستقيم خلط از فرد مشكوك به سل لااقل 3 نمونه خلط در عرض 3-2 روز جمع­ آوري و مورد آزمايش ميكروسكوپي قرار مي­گيرد.
بهترين نمونه خلط صبحگاهي مي­باشد
نحوه جمع آوری نمونه:

 شستشوی دهان با آب معمولي و سپس با سروزهاي عميق، خلط در يك ظرف دهان گشاد جمع آوري شود.

لوازم مورد نیاز :

 شعله
لوپ
آنس
ظرف استريل دهان گشاد
لام
لامل
رنگ­ گرم و ذيل نلسون

اساس آزمایش :

روش انجام آزمایش :

بررسی ماکروسکوپی:
رنگ:
اگر خلط محتوي خطوط قرمز باشد قاعدتاً بايستي داراي خون باشد كه قوياً مي­توانيم متورسل از آن داشته باشيم.
رنگ نارنجي يا خلط به رنگ زنگ آهن دليل بر پنوموني قطعه­اي يا هموگلوبين تجزيه شده است.
خلط زرد مايل به سبز قوياً ما را به برونشيت مزمن يا سل پيشرفته مشكوك مي­كند.
رنگ قهوه ­اي دليل بر هماتين بوده در حالي­كه رنگ قرمز روشن دليل بر رنگ اكسيد آهن است.
رنگ خاكستري سياه دليل بر هماتز يا استفراغ خون­دار و غبار زغال ياكربن است.

قوام و شكل ظاهري:

خلط معمولاً بر حسب قوام نمونه طبقه­ بندي مي­شود و در اين رابطه ممكن است

آن را چركي مخاطي يا محتوي چرك و بلغم(Mucopurulent) و يا سروزي چركي(Seropurulent) و يا چركي(Purulent) و خون آلود(Bloody) و يا مخاطي(Mucoid) يا سروزي(Serous) باشد.

بو:‌ معمولاً خلط تازه و تجزيه نشده بوئي ندارد.

واكنش: خلط تازه معمولاً‌ قليايي است در شرايط حقيقي و اصلي كه خلط در ريه براي مدت زيادي باقي مي­ماند واكنش ممكن است اسيدي باشد.
در ادامه ابتدا نمونه را تغليظ مي­كنيم.

روش تغليظ نمونه خلط با سود:

حجم مساوي از سود3% و خلط را در يك شيشه در پيچ­دار بريزيد و درب شيشه رامحكم ببنديد.
مدت 15 دقيقه نمونه را مخلوط نماييد. (به شدت تكان دهيد).
نمونه را به مدت15 دقيقه با دور3000 سانتريفوژ نمائيد.
مايع رويي رادور ريخته و به رسوب باقي مانده آنقدر اسيد معرف دار بريزيد تا رنگ آن از قرمز به زرد برگردد.

سپس نمونه را كشت دهيد.

آزمايش ميكروسكوپي:

لام رنگ نشده:

يك قطره خلط انتخاب شده با دقت بايستي روي يك لام تميز انتقال داده شود

و روي آن لامل گذاشته و با درشت نمايي كم زير ميكروسكوپ مورد آزمايش قرار گيرد.

در اين روش ساختمان هاي ذره بيني زير را مورد مطالعه قرار مي­دهيم:

كريستال­ها مثل شاركوليدن، كلسترول لوسين، تيروزين، نمك­هاي غيري آلي
گلبول­هاي سفيد
اريتروسيت­ها
فيبرهاي الاستيك
رنگ­آمیزی لام:
لام را به روش گرم و  ذیل نیلسون رنگ آمیزی می­کنیم.

رنگ آمیزی گرم و ذیل نلسون

گردآورنده: یگانه مشایخ

منبع:

https://www.anyazma.com/tuberculosis-test/

https://www.labce.com/spg327514_what_is_the_value_of_a_direct_smear.aspx

https://www.ksvdl.org/docs/Direct-Smear-Parasitology.pdf

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا