هیستامین؛ عامل افسردگی!

هیستامین

آیا هیستامین که آن را پاسخ دفاعی بدن در برابر آلرژیک قلمداد می­ کنیم باعث بیماری مهلک افسردگی می­ شود؟

افسردگی یکی از شایع ­ترین بیماری­ های روحی­روانی در جهان است. اما آیا هیستامین که یک انتقال­دهنده عصبی است و در نوعی پاسخ فیزیولوژیکی در بدن ما تولید می­شود در ایجاد این بیماری موثر است؟ آیا با مهار این انتقال­ دهنده می ­توانیم ازدست این بیماری مخرب فرار­کنیم؟ آیا می­توانیم امید به درمانی جدید و کارآمد برای این بیماری داشته­ باشیم؟

محققان در Imperial College London و University of South Carolina با مطالعه بر روی موش ­ها به­ شواهدی دست­ یافتند که نشان­ می­دهد آزادشدن مولکول هیستامین و التهاب ناشی­ از آن برماده اصلی مسئول در خلق­وخوی مغز (سروتونین) تاثیرمی­ گذارد. التهاب که برای توصیف پاسخ­ایمنی بکار می­رود باعث آزادشدن هیستامین در بدن می­ شود و در نتیجه جریان خون و سلول­ های ایمنی در منطقه آسیب­دیده افزایش ­م ی­یابند. درست­ است که این مکانیسم­ ها به بدن در مبارزه با عفونت­ ها کمک­ می کنند اما التهاب طولانی مدت و حاد به ­طور فزاینده­ای با افسردگی مرتبط­است. التهاب با عفونت همراه­است اما ­می تواند ناشی از استرس، واکنش­ های آلرژیک و مجموعه ­ای از بیماری­های مزمن همچون دیابت، چاقی، سرطان و بیماری ­های عصبی باشد.

دکتر پرستو هاشمی، نویسنده ارشد این مقاله از بخش مهندسی زیستی امپریال می­گوید: «التهاب می­تواند نقش مهمی در افسردگی داشت ه­باشد؛ شواهد محکمی وجود دارد که نشان­ می­دهد بیماران مبتلا به افسردگی و التهاب شدید به احتمال زیاد به داروهای ضد افسردگی پاسخ ­نمی­دهند. هیستامین و تعاملاتش با سروتونین که خود هورمون ایجادکننده حس ­خوب در فرد است، ممکن­است راهی جدید در بهبود درمان­ های مبتنی بر سروتونین، برای درمان افسردگی باشد.»

پیام رسان های شیمیایی

• سروتونین

سروتونین که اغلب به عنوان مولکول حس ­خوب یاد می­ شود، هدف اصلی در داروهای ضدافسردگی است. بازدارنده ­های بازجذب سروتونین (SSRIS) که معمولا توسط پزشکان تجویزمی­شوند، جذب مجدد سروتونین را در مغز مهارمی­ کنند و به آن اجازه­می­دهند که مدت طولانی­تری در بدن گردش­کرده و خلق وخو را بهبود بخشد. گرچه SSRIS باعث تسکین بسیاری از بیمارانی می­شود که آن­ها را می­ کنند، اما تعداد افرادی که در برابر اثرات این داروها مقاوم­ هستند درحال افزایش­ است. محققان فکرمی­ کنند یکی­از دلایل این اتفاق، در واکنش­ های بین پیام رسان­ های شیمیایی یا انتقال­ دهنده­ های عصبی ازجمله سروتونین و هیستامین باشد. باتوجه به این موضوع محققان به ­دنبال فهمیدن رابطه­ ی بین هیستامین، سروتونین و SSRIS هستند. آن­ ها از میکروالکترودهایی بااندازه 5 میکرومتر و سازگار با محیط­ زیست برای اندازه­ گیری میزان سروتونین ساختند و آن را در هیپوکامپوس مغز موش­ های زنده که محل شناخته­ شده برای تنظیم خلق وخو است، قراردادند. این تکنیک که به عنوان اسکن سریع چرخه ولتامتری (FSCV) شناخته ­می­شود، به دانشمندان این امکان را می­دهد که سطح سروتونین را بدون آسیب­رساندن به مغز و در زمان واقعی اندازه­گیری­کنند. پس­از قراردادن میکروالکترودها در مغز موش ­ها، به نیمی از موش­ ها لیپوپلی­ساکارید (LPS) که نوعی سم التهابی ایجادشده در برخی باکتری­ هاست، تزریق­کردند، و به­ عنوان کنترل به نیمی از موش ها محلول نمکی تزریق­کردند. پس­از تزریق LPS درمدت چند دقیقه سطح سروتونین کاهش­یافت درحالی که میزان آن در موش­ های کنترل ثابت ماند. این آزمایش نشان­داد که واکنش­ های التهابی به­ سرعت به مغز منتقل­ می شوند و بر میزان سروتونین تاثیرمی­ گذارند.

• LPS

LPS قادر به ­عبور از سدخونی-مغزی نیست، پس نمی­تواند مستقیما باعث این افت شود. آن­ ها در بررسی­ های بیشتر دریافتند که در اثر پاسخ ­التهابی، هیستامین در مغز ترشح می­ شود و به­طور مستقیم به گیرنده ­های مهارکننده سروتونین در سلول­ های عصبی تاثیرگذاشته و آزادسازی سروتونین را مهارمی­ کنند، این گیرنده ­های بازدارنده در سلول­ های انسانی نیز وجوددارند و می توان گفت که این فرآیند در بدن انسان نیز رخ­می­دهد. برای مقابله با این اتفاق، محققان به موش ها، SSRIS دادند و مشاهده­کردند موش­ هایی که LPS به آن­ها تزریق شده ­بود بسیار کمتر از موش ­های کنترل توانایی افزایش سروتونین را داشتند. محققان فکر می­کنند که دلیل این موضوع این است که SSRIS به ­طور مستقیم فقط میزان سروتونین را افزایش می­دهد؛ سپس محققان برای مقابله با اثرات مهاری هیستامین، داروهای کاهنده هیستامین را درکنار SSRIS به مو­ش­ها دادند و شاهد افزایش سطح سروتونین در موش­ های LPS به سطح موش­ های کنترل­ بودند. این آزمایش، نظریه­ ای را ثابت­کرد که می­ گوید هیستامین به­ طور مستقیم مانع آزادشدن سروتونین در مغز می­ شود. این داروهای کاهش ­دهنده­ی هیستامین متفاوت با آنتی هیستامین­ هایی است که برای حساسیت مصرف می شوند، آن­ ها تاثیر هیستامین برروی نورون­ ها را مسدود می­ کنند و باعث کاهش هیستامین در کل بدن می ­شوند.

محققان می گویند اگر کار آن­ ها روی انسان نیز قابل­ تعمم ­باشد می­توان با اندازه ­گیری موادشیمیایی مانند سروتونین و هیستامین در مغز انسان، به تشخیص افسردگی کمک­ کرد. آن­ها می­گویند این یافته­ ها راه­ های جدیدی برای پایه ­ی هیستامین بعنوان عامل ایجادکننده افسردگی بازکرده؛ ازجمله ایجاد داروهای جدیدی که باعث کاهش هیستامین در مغز می ­شود.

از آنجایی که این کار برروی حیوانات انجام­ شده، تحقیقات بیشتری نیاز­هست تا متوجه­ شویم که آیا این یافته ­ها بر روی انسان نیز صدق می­کند یا نه. درحال­ حاضر امکان استفاده از میکروالکترودها برای این اندازه­ گیری ­ها در مغز انسان وجودندارد. بنابراین محققان به­ دنبال راه­ های دیگری هستند تا بامشاهده سایر اندام­ ها مثل روده که از هیستامین و سروتونین استفاده­می­کند، بتوانند تصویر کلی از مغز بدست­ آورند.

درد، همراه ­با التهاب، می­تواند سطح انتقال دهنده عصبی را درمدت کوتاهی تغییردهد؛ اما افت سروتونین بیشتر از آن طول می­کشد به همین­ دلیل درد بعنوان دلیل کاهش ­دهنده­ی سروتونین رد می­ شود. دکتر هاشمی افزودند: « التهاب واکنشی است که در کل بدن اتفاق­می­افتد و بسیار پیچیده است، همچنین بیماری افسردگی نیز بسیار پیچیده­است و موادشیمیایی موثر در این بیماری تحت­ تاثیر عوامل محیطی و ژنتیکی بسیاری قراردارند؛ بنابراین ما باید مدل­ های پیچیده­ تری از افسردگی را در موش ­ها و انسان­ ها بررسی­ کنیم تا تصویری کامل­تر از نقش هیستامین و سروتونین در افسردگی بدست­ آوریم.»

ویراستار: نغمه داودزاده

مترجم و بازنویسی: نگار رحمتی

گردآورنده: مریم جلالی