فارسیمقالات

دیابت نوع یک

فهرست مطالب

دیابت نوع یک

نویسندگان به ترتیب حروف الفبا:
  • خوانساری زینب
  • رضایی سمیه
  • عباس نژاد فاطمه
  • محمدی کوثر

چکیده:

  • دیابت نوع یک به عنوان دیابت وابسته به انسولین شناخته شده است، یک بیماری مزمن است که در آن پانکراس (لوزالمعده) انسولین تولید نمی کند و یا به میزان کمی انسولین تولید می کند. انسولین هورمونی است که جهت ورود قند (گلوکز) به داخل سلول ها به منظور تولید انرژی مورد نیاز است. نوع شایع تر دیابت، دیابت نوع 2، زمانی رخ می دهد که بدن نسبت به انسولین مقاوم می شود و یا به میزان کافی انسولین تولید نمی شود. عوامل متعددی از جمله ژنتیک و نیز مواجه با برخی از ویروس های خاص در ایجاد دیابت نقش دارند. اگرچه دیابت نوع 1 به طور معمول در دوران کودکی و نوجوانی بروز می کند، اما ممکن است در دوران بزرگسالی نیز آغاز گردد.

  • با وجود تحقیقات گسترده، دیابت نوع 1 هیچ درمانی ندارد. اما می توان آن را مدیریت کرد. با درمان مناسب، افراد مبتلا به دیابت نوع 1 می توانند انتظار زندگی طولانی تر و سالم تری را نسبت به بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 در گذشته داشته باشند. دیابت نوع یک اختلالی است که راه تشخیص آن مشاهده ی سطوح بالای قند خون می باشد. در این نوع دیابت، سلول های تخصصی در پانکراس به نام سلول های بتا، تولید انسولین را متوقف می کنند. انسولین میزان گلوکز(نوعی قند) انتقالی از خون به سلول ها برای تولید انرژی را کنترل می کند. فقدان انسولین موجب عدم توانایی برای بهره گیری از گلوکز در راستای تولید انرژی یا کنترل مقدار قند در خون می شود.

  • دیابت نوع یک در هر سنی ممکن است رخ دهد. با این وجود، این بیماری در اوایل بلوغ و عمدتاً در نوجوانی رخ می دهد. اولین علائم و نشانه های این بیماری که می تواند شامل دفع مکرر ادرار (پلی اوری)، تشنگی مفرط (پلی دیسپزیا)، چاقی، تار شدن دید، مور مور شدن یا از دست دادن قدرت لامسه در دست ها و پاها و از دست دادن وزن باشد، در نتیجه ی قند خون بالا ایجاد می شود. این علائم در صورت عدم کنترل قند خون به وسیله درمان یا جایگزینی انسولین ممکن است پیشرفت نماید. کنترل نامناسب می تواند موجب کاهش شدید سطح قند خون (هایپوگلایسمی) بشود. این وضعیت زمانی پیش می آید که نیازهای بدن (مثلاً در طول ورزش یا در حالت ناشتایی) تغییر می کند. هایپوگلایسمی می تواند موجب سردرد، سرگیجه، گرسنگی، لرزش، عرق کردن، ضعف و بی قراری شود. علت دیابت نوع یک ناشناخته است.

  • با این وجود چندین فاکتور شناسایی شده که گمان می رود باعث افزایش خطر ابتلا به این بیماری می شوند. خطر ابتلا به دیابت نوع یک توسط برخی واریانت های ژن های HLA-DQQA1، HLA-DQB1 و HLA-DRB1 افزایش می یابد. این ژن ها پروتئین هایی تولید می کنند که نقش مهمی در سیستم ایمنی بازی می کنند. ژن های HLA-DQQA1، HLA-DQB1 و HLA-DRB1 عضو یک خانواده ژنی به نام کمپلکس آنتی ژنی لوکوسیت انسانی (HLA) (Human leukocyte antigen complex) می باشند. HLA به تشخیص پروتئین های خودی بدن از پروتئین های ساخته شده توسط عوامل خارجی مثل ویروس ها و باکتری ها به سیستم ایمنی کمک می کند. تمام افراد مبتلا به دیابت نوع 1 در تمام طول زندگی خود نیاز به انسولین درمانی دارند. ممکن است بعد از تشخیص، دوره ی “honeymoon” یا ماه عسل رخ دهد. در این دوره قند خون بدون انسولین و یا با میزان کم انسولین کنترل می شود. با این حال این مرحله پایدار نخواهد بود.

  • انسولین انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر است:

    • انسولین سریع الاثر

    • انسولین طولانی اثر

    • انسولین متوسط الاثر

تجویز انسولین انسولین برای پایین آوردن قند خون نمی تواند از طریق دهان مصرف شود چرا که آنزیم های معده با عملکرد آن تداخل می کنند. از همین رو، انسولین یا بابد از طریق تزریق و یا از طریق پمپ انسولین تجویز گردد.

قلم انسولین مشابه قلم خودکار است و در انواع یکبار مصرف و یا دوباره پرکردنی موجود است. سوزن نیز در انواع سایزها موجود است، بنابراین شما می توانید مناسب ترین ان را برای خود پیدا کنید و در جهت تزریق به زیر پوست خود از آن استفاده کنید.

 

photo 2019 09 14 13 07 20

مقدمه:

اصطلاح دیابت به انواع شرایط پزشکی که از لحاظ افزایش تولید ادرار مشترک هستند اطلاق می شود.

دیابت قندی سندروم اختلال متابولیسم کربوهیدرات , چربی و پروتئین است که  توسط فقدان ترشح انسولین یا کاهش حساسیت بافت ها به انسولین ایجاد شده. دارای دو نوع کلی است:

  • دیابت نوع یک که به دیابت قندی وابسته به انسولین (IDDM) معروف هست که به دلیل فقدان ترشح انسولین به وجود می آید.

  • دیابت نوع دو که به دیابت غیر وابسته به انسولین (NIDDM) نام گذاری شده است در ابتدا توسط کاهش حساسیت بافت های هدف به اثر متابولیک انسولین ایجاد می شود. این کاهش حساسیت به انسولین اغلب مقاومت انسولینی نامیده می شود.

درهردونوع دیابت قندی متابولیسم همه مواد غذایی اصلی تغییر می یابد.

اثر اصلی فقدان انسولین یا مقاومت انسولینی بر متابولیسم گلوکز جلوگیری  از برداشت موثر و مصرف گلوکز توسط سلول های بدن (به استثنای سلول های مغز) در نتیجه غلظت گلوکز تا حد فزاینده تری افت کرده و مصرف چربی ها و پروتئین ها افزایش می یابد.

 

photo 2019 09 14 13 07 23

بحث:

آناتومی و فیزیولوژیک لوزالمعده

لوزالمعده علاوه بر اعمال هضمی اش, دو هورمون مهم (انسولین و گلوکاگون)ترشح می کنند که برای تنظیم طبیعی متابولیسم گلوکز, لیپید و پروتئن حیاتی است.گرچه لوزالمعده هورمون های دیگری هم ترشح می کند که اعمال آنها به خوبی شناخته شده نیست.

لوزالمعده از دو نوع  بافت اصلی تشکیل شده است:

1)آسنی ها که شیره های گوارشی را به داخل دوازدهه ترشح می کند. و

2)جزایر لانگرهانس که انسولین و گلوکاگون را به طور مستقیم به داخل خون ترشح می کنند.

لوزالمعده انسان یک تا دو ملیون جزیره ی لانگرهانس دارد که قطر هر یک فقط 0.3 میلی متر بوده.در اطراف مویرگ های کوچکی که سلول ها هورمون هایشان را به داخل آن ترشح می کنند قرار دارند.

جزایر حاوی سه نوع اصلی سلول:آلفا, بتا, دلتا هستند که توسط ویژگی های ریخت شناسی و رنگ آمیزی از یک دبگر متمایز می شوند.

سلول های بتا که حدود 60% همه ی سلول های جزایر را شامل می شود و انسولین و آمیلین (هورمونی که اغلب به  طور موازی با انسولین ترشح می شود ولی اعمال آن مشخص نیست)ترشح می کنند.

سلول های آلفا که حدود 25% کل سلول های جزایر را تشکل می دهد گلوکاگون ترشح می کنند.

سلول های دلتا حدود 10% کل سلول های جزایر را شامل می شود که سوماتوستاتین ترشح می کنند.

شیمی و سنتز انسولین

انسولین پروتئن کوچکی است انسولین وزن مولکولی 55808 دالتون دارد.

از 2 زنجیره اسیدآمینه نشکیل شده است که توسط پیوندهای دی سولفیدی به یک دیگر متصل شده اند.

وقتی که دو زنجیره ی اسید آمینه از بین می رود فعالیت انسولین مختل می شود.

فعال شدن گیرنده های سلول هدف توسط انسولین

انسولین برای ایجاد آثارش در سلول های هدف در ابتلا به پروتئن های گیرنده غشایی که وزن مولکولی تقریبی 300000 دارد متصل می شود, آن را فعال می کند.

گیرنده انسولین ترکیبی از چهار واحد است که توسط پیوندهای دی سولفیدی در کنار هم قرار گرفته اند:دو زیر واحد آلفا که به طور کامل در خارج غشای سلول قرار گرفته و دو زیر واحد بتای برامده شده است به سمت داخل سلول خود فسفریله شده.

مکانسیم ترشح انسولین

مکانسیم های پایه سلولی را ترشح انسولین توسط سلول های بتای لوزالمعده در پاسخ به افزایش غلظت خون نشان می دهد.

سلول های بتا تعداد زیادی ناقل گلوکز دارند که امکان ورود گلوکز به داخل سلول را متناسب با غلظت های خونی در محدوده فیزیولوژیک فراهم می کند

وقتی گلوکز در داخل سلول قرار گرفت توسط گلوکوکیناز به گلوکز 6 فسفات فسفریله می شود.

گاوکز 6 فسفات اکسید می شود و تبدیل به ATP می شود که ATP کانال های پتاسمی حساس به ATP را مهار می کند.

با بسته شدن کانال های پتاسیمی غشای سلول را پولاریزه کرده و کانال های کلسیمی وابسته به ولتاژ را فعال می کند که در نهایت موجب اگزوسیتوز انسولین به داخل مایع خارج سلولی ترشح می شود

دیابت نوع یک کمبود تولید انسولین توسط سلول های بتای لوزالمعده

آسیب وارده به سلول های لوزالمعده و بیماری هایی که تولید انسولین را مختل می کنند می توانند به دیابت نوع 1 منجر شوند.

عفونت های ویروسی یا اختلالات خود ایمنی ممکن است در تخریب سلول های بتا در بسیاری از بیماران دیابت نوع 1 دخالت داشته باشند گرچه وراثت نیز ممکن است نقش عمده ای در تعیین حساسیت پذیری سلول های بتا به تخریب توسط این وقایع داشته باشد در بعضی موارد حتی در غیاب عفونت های ویروسی یا اختلالات خود ایمنی ممکن است تمایل موروثی برای تخریب سلول بتا وجود داشته باشد.

شروع معمولا دیابت نوع 1 در حدود 14 سالگی رخ می دهد و به همین خاطر اغلب دیابت قندی جوانان نامیده می شود اما دیابت نوع یک می تواند در هر سنی از جمله بزرگسالی ایجاد گردد.

دیابت نوع 1 ممکن است به طور ناگهانی طی یک دوره چند روزه یا چند هفته ای و با سه پیامد اصلی زیر مشخص شود

  • افزایش گلوکز خون

  • افزایش مصرف چربی

  • تخلیه پروتئن های بدن حدود 5تا10 درصد افراد مبتلا به دیابت قندی به شکل نوع 1 بیماری مبتلا هستند.

در دیابت قندی غلظت گلوکز خون تا سطح بالایی افزایش می یابد

فقدان انسولین کارایی مصرف محیطی گلوکز را کاهش داده تولید گلوکز را تقویت کرده گلوکز افزایش یافته پلاسما بعدا آثار متعددی در سراسر بدن دارد.

افزایش گلوکز خون باعث اتلاف گلوکز در ادرار می شود

گلوکز بالای خون باعث می شود تا به جای بازجذب شدن گلوکز بیشتری بتواند در داخل توبل های کلیوی تصفیه شود و گلوکز اضافی به داخل ادرار ریخته می شود

افزایش گلوکز خون باعث دهیدراسیون می شود

سطوح خیلی بالای گلوکز خون می تواند باعث دهیدراسیون شدید سلولی در سراسر بدن می شود. این واقعه تا حدودی به این دلیل رخ می دهد که گلوگز به سادگی از منافذ غشای سلولی انتشار یافته و افزایش یافته اسمزی مایع خارج سلولی باعث انتقال اسمزی آب به خارج از سلول ها می شود.

بالا بودن مزمن غلظت گلوکز باعث آسیب بافتی می شود

وقتی در دیابت قندی گلوکز خون طی دوره های طولانی به طور طبیعی کنترل می شود عروق خونی در بافت های متعددی در سراسر بدن شروع به نشان دادن اعمال غیر طبیعی کرده مانند افزایش خطر حمله قلبی /بیماری کلیوی مرحله انتهایی /رتینوپاتی و نابینایی و ایسکمی و گانگرن اندام ها منجر می شود

دیابت قندی باعث مصرف افزایش یافته چربی ها و اسیدوز متابولیک

جابه جایی متابولیسم کربوهیدرات به سمت متابولیسم چربی در دیابت رهایش اسیدهای کتونی مثل اسید استواستیک و اسید بوتریک را به داخل پلاسما سریع تر از انکه بتواند برداشت شده توسط سلول های بافتی اکسید شود افزایش می دهد در نتیجه بیمار به علت اسیدهای کتونی اضافی اسیدوز متابولیک شدیدی از خود بروز می دهد که همراه دهیدراسیون حاصل به علت تشکیل ادرار اضافی می تواند باعث اسیدوز شدید شود.

این واقعه به سرعت به اغمای دیابتی و مرگ منجر می شود مگر این که وضعیت موجود بلافاصله با مقادیر زیادی انسولین درمان شود.

دیابت باعث تخلیه پروتئین های بدن می شود

ناتوانی در مصرف گلوکز برای مقاصد انرژی به افزایش مصرف و کاهش ذخیره پروتئین و چربی منجر می شود.

بنابراین فرد مبتلا به دیابت قندی  شدید درمان نشده علی رغم خوردن مقادیر زیادی غذا از کاهش وزن سریع و آستنی رنج می برد.بدون درمان این اختلالات متابولیک می تواند در فاصله چند هفته باعث ضعف شدید می شود.

نقص در انتقال آب و گلوکز در دو نوع از دیابت

هنگام که گوارش غداهای غنی از کربوهیدرات باعث افزایش غلطت گلوکز خون بیشتر از حد معمول 5Mm بین وعده های غذایی می شود گلوکز اضافی توسط سلول های عضله قلب و عضله اسکلتی و سلول های چربی برداشت می شود .برداشت گلوکز توسط سلول های ماهیچه ای و سلول های چربی به وسیله ناقل گلوکز توسط GLUT4 انجام می شود .در فاصله بین وعده های غذایی تعدادی از GLUT4 در غشای پلاسمایی حضور دارند اما بیشتر آنها 90% در وزیکول های کوچک درون سلولی مخفی می باشند.

انسولین در پاسخ به افزایش گلوکز خون از پانکراس آزاد می شود و منجر به حرکت این وزیکول های درون سلولی در عرض چند دقیقه به سمت غشا پلاسمایی می گردد که در انجا با غشا ادغام شده و مولکول های GLUT4 را در سطح خارجی سلول عرضه می کنند .با افزایش تعداد مولکول های GLUT4 فعال سرعت برداشت گلوکز 15برابر یا بیشتر افزایش می یابد.

زمانی که سطح گلوکز خون به حالت معمول باز می گردد آزادسازی انسولین آهسته گشته و بیشتر مولکول های GLUT4 از سطح غشا جدا شده و در وزیکول ها ذخیره  می شوند.

در دیابت نوع 1 عدم توانایی در آزادسازی انسولین و بنابراین حرکت ناقلین گلوکز منجربه کاهش سرعت برداشت گلوکز در ماهیچه و بافت چربی می شود یک نتیجه این حالت افزایش دوره ماندگاری غلظت بالای گلوکز در خون  بعد از مصرف غذای پرکربوهیدرات می باشد و این حالت اساس تست تحمل گلوکز است که در تشخیص دیابت بکار می رود.

نفوذپذیری سلول های اپی تلیال پوشاننده مجرای جمع کننده کلیه به آب به علت وجود کانال آکواپورین (AQP-2) در غشای پلاسمایی راسی (قسمت لومن لوله) آنها می باشد.وازوپرسین (هورمون ضد ادراری, ADH) با به حرکت درآوردن مولکول های AQP-2 ذخیره شده در غشاهای وزیکولی داخل سلول های اپی تلیان احتباس آب را تنظیم می کند که این وضعیت در مورد حرکت GLUT4 در بافت چربی و عضلانی توسط انسولین نیز دیده می شود.

با ادغام شدن این وزیکول ها با غشا پلاسمایی سلول اپتلیال نفوذپذیری آب به مقدار زیادی افزایش می یابد و آب بیشتری از مجرای جمع کننده باز جذب شده و به گردش خون باز می گردد.با افت میزان وازوپرسین AQP-2 دوباره در داخل وزیکول ها ذخیره شده و احتباس آب کاهش می یابد. در نوعی بیماری انسانی  نادر به نام دیابت بی مزه    نقص ژنتیکی AQP-2 باعث اختلال در بازجذب آب توسط کلیه ها می شود. نتیجه این امر ترشح مقدار زیادی ادرار بسیار رقیق می باشد. اگر نوشیدنی و آب کافی جایگزین مقدارآب از دست رفته در ادرار شود  عواقب پزشکی جدی رخ نمی دهد اما دریافت ناکافی آب منجر به دهیدراتاسیون و عدم تعادل الکترولیت های خون می شود که می تواند منجر به خستگی , سردرد, درد عضلانی و حتی مرگ شود.

تشخیص دیابت قندی

  • گلوکز ادراری

  • گلوکز ناشتای خون و سطوح انسولین

  • آزمون تحمل گلوکز

  • نفس استونی

درمان دیابت

درمان موثر دیابت نوع 1 نیازمند تجویز انسولین کافی است تا بیمار به حد امکان متابولیسم طبیعی کربوهیدرات/چربی و پروتئین را داشته باشد.

در گذشته انسولین مورد استفاده برای درمان چنین بیمارانی معمولا از لوزالمعده حیوانات به دست می اید ولی امروزه انسولین انسانی تولید شده توسط فرآیند DNA نوترکیب به طور گسترده تری استفاده می شود زیرا بعضی از بیماران اختلالات ایمنی و حساسیت را در برابر انسولین حیوانی بروز داده بدین ترتیب کارایی دارو در آنان محدود می شود.

منابع:
  • (Lehninger principles of biochemistry(2018 seventh edition

  • Guyton and hall

  • NCBI data base

 

 

 

 

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا