فهرست مطالب
آیا دیابتی که به رتینوپاتی ختم میشود و بینایی را
از آدمی سلب میکند، درمانی برایش وجود دارد؟
نشانگرهای زیستی جدید کشف شده در تشخیص
زودرس رتینوپاتی دیابتی چه نقشی دارند؟
دیابت و انواع آن
زمانی که بدن یک شخص نتواند به اندازهی کافی
انسولین تولید کندیا انسولین تولید شده را درست
استفاده کند، میگویند آن شخص به دیابت مبتلا
شده است.
امروزه ديابت يكي از مهم ترين مشكلات بهداشتي-
درماني و اقتصادي-اجتماعي جهان محسوب ميشود
به گونه اي كه بيش از صد و هفتادميليون نفر در
دنيامبتلا به اين بيماري هستند، در كشور ما نیز بالغ
برچهار ميليون نفر دچار اين بيماري هستند، افراد
ديابتي بيشتر ازافراد عادي در معرض عوارضي
چون نابينايي، حملات قلبي و… هستند.
دیابت ۲نوع است:
دیابت نوع یک
دیابت نوع دو
دیابت نوع یک:
دیابت نوع یک که به آن دیابت وابسته به انسولین
نیز گفته میشود و شیوع کمتری دارد، دلایل ژنتیکی
و محیطی علت آغاز بیماری هستند که هنوز به طور
کامل هم شناسایی نشدهاند.
افراد در هر سنی ممکن است که به دیابت نوع یک
مبتلا شوند، اگرچه این نوع دیابت در کودکان و
جوانان شایعتر است.
و طبق مطالعات انجام شده امروزه دیابت نوع یک
روند رو به رشدی داشته است.
دیابت نوع دو:
دیابت نوع دو که از آن به عنوان دیابت غیر وابسته
به انسولین نیز یاد میشود، شایعترین نوع دیابت
درجهان است که معمولاً به دلیل مقاومت سلولهای
بدن نسبت به انسولین رخ میدهد.
دیابت نوع دو در بزرگسالان بیشتر دیده میشود
ولی به دلیل اضافه وزن، کاهش تحرک و تغذیه
نامناسب شیوع آن در جوانان و نوجوانان هم رو به
افزایش است.
گاهی ممکن است دیابت در گروه خاصی مانند زنان
رخ دهد که به آن دیابت بارداری گفته میشود.
در دیابت بارداری، فرد باردار برای اولین بار با افزایش
قند خون روبرو میشود.
هرچند علائم و نشانههای دیابت بارداری معمولاً پس
از زایمان از بین میرود، اما این زنان در آینده مستعد
ابتلا به دیابت نوع دو خواهند بود.
نشانگرهای زیستی جدید
نشانگرهای زیستی جدید در چشم ها می توانند کلید
کمک به مدیریت رتینوپاتی دیابتی و شاید حتی دیابت
باشند، در ادامه به اینکه چگونه نشانگرهای زیستی
جدید در علوم بینایی تاثیر دارند، میپردازیم.
نشانگرهای زیستی، معیارهای بیولوژیکی یک وضعیت
بیولوژیکی هستند.
طبق تعریف، نشانگر زیستی مشخصهای است که
به طور عینی به عنوان شاخصی از فرایندهای
طبیعی- بیولوژیکی، فرایندهای بیماریزا یا پاسخهای
دارویی به مداخله درمانی اندازهگیری و ارزیابی
میشود.
معیارهای نشانگرهای زیستی
نشانگرهای زیستی معیارهایی هستند که برای ارزیابی
بالینی مانند فشار خون یا سطح کلسترول مورد
استفاده قرار میگیرند و برای نظارت و پیش بینی
وضعیت سلامتی افراد در سراسر جمعیت استفاده
میشود تا بتوان مداخله درمانی مناسب را برنامه ریزی
کرد.
نشانگرهای زیستی ممکن است به تنهایی یا به صورت
ترکیبی برای ارزیابی وضعیت سلامتی یا بیماری افراد
استفاده شوند.
امروزه طیف وسیعی از نشانگرهای زیستی مورد
استفاده قرار میگیرد، هر سیستم بیولوژیکی
(به عنوان مثال سیستم قلبی عروقی ، سیستم
متابولیک یا سیستم ایمنی) نشانگرهای زیستی خاص
خود را دارد، اندازه گیری بسیاری از این نشانگرهای
زیستی نسبتاً آسان است و بخشی از معاینات معمول
پزشکی است، به عنوان مثال یک بررسی عمومی
سلامت ممکن است شامل ارزیابی فشار خون، ضربان
قلب، کلسترول، تری گلیسیرید و سطح گلوکز ناشتا
باشد.
اندازه گیری بدن مانند وزن، شاخص توده بدن
(BMI) و نسبت دور کمر به باسن به طور معمول
برای ارزیابی شرایطی مانند چاقی و اختلالات
متابولیک مورد استفاده قرار میگیرد.
نشانگر زیستی خوب
یک نشانگر زیستی خوب باید تشخیص زودهنگام
را امکان پذیر کند، نسبت به تغییرات ظریف در
پیشرفت بیماری حساس باشد، اطلاعات پیش آگهی
را ارائه دهد، از قابلیت تکرارپذیری بالایی برخوردار
باشد و امکان ارزیابی سریع در کلینیک را فراهم آورد.
در مرحله اولیه، دیابت می تواند چشم ها را تحت
تاثیر قرار دهد قبل از اینکه تغییرات با یک معاینه
بالینی منظم قابل تشخیص باشد.
با این حال، تحقیقات جدید شبکیه نشان داده است
که می توان این تغییرات را زودتر از آنچه تصور
میشود با تکنیک های نوری تخصصی و تجزیه و
تحلیل رایانه ای اندازه گیری کرد.
توانایی تشخیص نشانگرهای زیستی برای این
وضعیت تهدید کننده بینایی ممکن است منجر به
شناسایی زودهنگام افراد در معرض خطر دیابت یا
نقص بینایی شود و همچنین توانایی پزشکان در
مدیریت این بیماران را بهبود بخشد.
تشخیص زود هنگام آسیب شبکیه ناشی از دیابت با
روش های بدون درد امکان پذیر است و ممکن است
به شناسایی بیماران تشخیص داده نشده در مراحل
اولیه کمک کند تا پیامدهای دیابت کنترل نشده را
کاهش دهد.
این روش را میتوان با سایر روشهای هوش مصنوعی
ترکیب کرد تا اطلاعات اولیه را در لایه های خاص
شبکیه یا انواع بافتها قرار دهیم، که اجازه میدهد
اطلاعاتی که در الگوریتم های دیگر تجزیه و تحلیل
نشدهاند، گنجانده شود.
از دیابت تا نابینایی
بررسی عارضه شایع دیابت که باعث مشکلات
بینایی میشود.
رتینوپاتی دیابتی یکی از عوارض دیابت است
که میتواند در افراد مبتلا به دیابت باعث از دست
دادن بینایی و کوری شود، این بیماری بر عروق
خونی شبکیه (لایه بافت حساس به نور در پشت چشم)
تأثیر می گذارد.
دیابت کنترل نشده میتواند منجر به افزایش مداوم
قند خون شود که به همین دلیل قسمت حساس به
نور در شبکیه آسیب میبیند.
اگر سطح گلوکز خون (قند خون) برای مدت طولانی
بیش از حد بالا باشد، رگهای خونی کوچک را که
باعث حفظ سلامت شبکیه میشوند مسدود میکند
و چشم سعی می کند عروق خونی جدید را رشد دهد،
اما آنها به خوبی رشد نمیکنند و رگهای خونی شروع
به ضعیف شدن میکنند، آنها میتوانند خون و مایع
را به داخل شبکیه چشم نشت دهند که این میتواند
باعث بیماری دیگری به نام اِدم ماکولا شود که در
نهایت ممکن است دید شما را تار کند.
سه نوع اصلی رتینوپاتی دیابتی:
رتینوپاتی غیر تکثیرکننده یک شکل اولیه این بیماری
است که در آن رگهای خونی شبکیه خونریزی میکنند.
اِدم ماکولا تورمی است که در اثر نشت مایع از رگ های
خونی شبکیه ایجاد میشود و این میتواند به بینایی
مرکزی آسیب برساند.
رتینوپاتی تکثیر کننده یک نوع پیشرفته از این بیماری
است و زمانی رخ میدهد که رگهای خونی در شبکیه
ناپدید شده و با عروق شکننده جدیدی جایگزین
میشوند که به راحتی خونریزی میکنند و این میتواند
منجر به از دست دادن ناگهانی بینایی افراد مبتلا به
دیابت (نوع 1 و نوع 2) بیست و پنج برابر بیشتر از
افراد بدون دیابت، دچار از دست دادن بینایی میشوند.
شاید شما تا زمانی که بیماری شدید شود، هیچ نشانهای
از رتینوپاتی دیابتی نداشته باشید.
علایم ممکن است به شکل زیر ظاهر شوند:
از دست دادن بینایی مرکزی که هنگام خواندن یا
رانندگی استفاده میشود
عدم مشاهده رنگها
تاری دید
سوراخ یا نقاط سیاه در بینایی شما
شناور یا نقاط کوچک در بینایی که به دلیل
خونریزی ایجاد میشود.
درمان رتینوپاتی دیابتی بستگی به نوع و شدت
بیماری دارد که هدف از درمان، کُند کردن یا جلوگیری
از پیشرفت بیماری است.
گزینههای درمانی شامل موارد زیر است:
مدیریت دیابت و رتینوپاتی دیابتی.
درمان با لیزر – درمان با لیزر باعث نشت رگهای
خونی میشود و می تواند برای کاهش رشد عروق
شکننده جدید استفاده شود و از کاهش بینایی
جلوگیری کند.
جراحی – ممکن است برای موارد شدید رتینوپاتی
دیابتی که به لیزر درمانی پاسخ نمیدهند، مورد نیاز
باشد.
هوش مصنوعی
به دنبال گسترش حوزه کاربرد هوش مصنوعی و
ورود آن به دنیای پزشکی،تشخیص و درمان،
پژوهشگران آمریکایی به تازگی موفق به طراحی
الگوریتمهایی شدند که با تحلیل دادههای مبتلایان
دیابت، قادر است توصیه هایی با شباهت بسیار زیاد
به توصیه های متخصصین غدد درون ریز ارائه دهد.
این فناوری میتواند در فواصل طولانی، دفعات
مراجعه به پزشک را پوشش داده و از خطرات
احتمالی ناشی از افزایش و یا کاهش ناگهانی قند
خون، جلوگیری کند.
این الگوریتم، با استفاده از یک برنامه موبایل، تحت
عنوان Daily Dose با جمع آوری داده های پمپ
انسولین و یا ابزار تزریق آن، سطح گلوکز فرد را
بررسی و گزارش میکند.
جالب است بدانید که استفاده از هوش مصنوعی
در درمان این بیماری، سبب افزایش آگاهی مبتلایان
شده و با توجه به روند های ارثی و عادات رفتاری
فرد، به تشخیص زودهنگام و شخصی سازی فرایند
درمان کمک میکند.
رتینوپاتی، از عوارض مزمن دیابت و شایعترین علت
نابینایی در سنین 20 تا 74 سال با شمار مبتلایان 7.7
میلیون نفر است.
بر اساس مطالعات انجام شده، میان احتمال بروز
رتینوپاتی و طول مدت ابتلا به دیابت، سن بیمار،
سطح بالای قند خون ناشتا، سابقه ارثی بروز این
عارضه، استعمال سیگار و فشار خون بالا رابطه
معنا داری مشاهده میشود.
آمارها حاکی از آن است که فراوانی نسبی رتینوپاتی
غیرتزایدی 52.8 و فراوانی نوع تزایدی آن 47.2
میباشد..
این در حالیست که انتظار میرود تا سال 2050،
شمار افراد مبتلا تقریبا دو برابر شود.
در نتیجه توصیه میشود که ارزیابی بینایی در
مبتلایان دیابت، مورد توجه و اهمیت قرار گرفته
و سطح سرمی قند خون در حد نرمال نگه داشته شود.
منابع:
https://scholar.google.com/scholar?start=20&q=%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%AA+%D9%88+%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9+%D8%A2%D9%86&hl=fa&as_sdt=0,5#d=gs_qabs&u=%23p%3Dwuignk0Gn8kJ
https://www.sciencedaily.com/releases/2021/08/210813105533.htm
https://www.newsmedical.net/amp/health/What-is-a-Biomarker.aspx
https://retinatoday.com/articles/2016-july-aug/visual-function-biomarkers-needed-for-dry-amd
https://www.nei.nih.gov/learn-about-eye-health/outreach-campaigns-and-resources/eye-health-data-and-statistics/diabetic-retinopathy-data-and-statistics
https://www.nei.nih.gov/learn-about-eye-health/eye-conditions-and-diseases/diabetic-retinopathy
https://www.webmd.com/diabetes/diabetic-retinopathy
مترجم: غزال داودی
ویراستار: رضا ولی پور
گردآورندگان: مریم جلالی- حدیث اشرفی راد- یاسمن علیرضایی- اسما وفادار- نگین آقازاده