بررسی و میزان سنجش آزمایش‌ کلسترول در خون

مقدمه

آزمایش کلسترول یکی از مهم‌ترین آزمایش‌های بیوشیمیایی می‌باشد کهدر این متن قرار است توضیحات کامل و مفصلی

در مورد این تست، در اختیار شما عزیزان قرار گیرد.

در ابتدا باید بدانیم که کلسترول چیست؟ علت تشکیل آن در بدن انسان چه می‌باشد؟ آیا کلسترول برای بدن مفید است یا خیر؟

کلسترول

کلسترول یک ماده‌ی مومی شکل می‌باشد که در خون و سلول‌های بدن شما یافت می‌شود. کبد بیشترین کلسترول

موجود در بدن را ایجاد می‌کند و مقداری از آن هم توسط غذایی که می‌خوریم؛ ایجاد می‌شود. کلسترول در خون به صورت دسته‌بندی شده در بسته‌هایی به نام لیپوپروتئین‌ها حرکت می‌کند.

کلسترول در بدن به دو فرم وجود دارد:

• لیپوپروتئین با چگالی کم(LDL) که نوعی کلسترول بد و ناسالم می‌باشد. LDL می‌تواند در رگ‌های بدن جمع شده و رسوبات چربی و مومی شکل به نام پلاک ایجاد نماید.
• لیپوپروتئین با چگالی بالا(HDL)، ازنوع کلسترول خوب و سالم است. این نوع ماده، کلسترول اضافی را از شریان‌های بدن به کبد منتقل می‌کند که باعث خارج شدن آن از بدن می‌شود.

کلسترول ماده‌ی بدی نیست. بدن شما برای ساختن هورمون‌ها، ویتامین D و مایعات گوارشی به مقداری کلسترول نیاز دارد.

کلسترول همچنین به عملکرد مناسب اعضای بدن کمک می‌کند اما داشتن کلسترول بیش از حد می‌تواند مشکل شاز باشد. LDL

بالا با گذشت زمان می‌تواند به عروق آسیب برساند، در بیماری‌های قلبی نقش داشته باشد و خطر سکته‌ی مغذی را افزایش دهد. بررسی سطح کلسترول در ویزیت‌های منظم پزشک، رژیم غذایی مناسب، ورزش، تغییر سبک زندگی و دارو می‌تواند به کاهش عوارض مرتبط با بیماری‌های قلبی و بهبود سبک زندگی کمک کند.

سیستم قلبی-عروقی و گردش خون

وقتی مقدار LDL در بدن بالا باشد؛ می‌تواند در رگ‌های شما جمع شود، آن‌ها مسدود کرده و انعطاف‌پذیری رگ‌ها را کاهش دهد. در تصلب شرایین، خون به خوبی از رگ‌های سفت، جریان نمی‌یابد بنابراین قلب شما مجبور است بیشتر تلاش کند تا خون از طریق رگ‌ها عبور کند. با گذشت زمان تجمع پلاک‌ها در عروق، شما می‌توانید به بیماری قلبی مبتلا شوید. تجمع پلاک در عروق کرونر می‌تواند جران خون غنی از اکسیژن را به قلب مختل نماید که این شرایط ممکن است باعث درد قفسه‌ی سینه یا آنژین شود.(آنژین یک حمله‌ی قلبی نمی‌باشد اما یک اختلال موقتی در خون است.)

این یک هشداراست که نشان می‌دهد شما در معرض حمله‌ی قلبی می‌باشید. یک تکه پلاک در نهایت می‌تواند شکسته شود و ایجاد لخته نماید یا ممکن است منجر به باریک شدن رگ‌ها شود که این عامل می‌تواند جریان خون را به قلب شما به طور کامل مسدود کند و منجر به حمله‌ی قلبی شود. اگر این روند در رگ‌های مغز رخ دهد؛ می‌تواند منجر به سکته شود.

پلاک همچنین می‌تواند جریان خون را به عروقی که تأمین کننده‌ی خون به روده و پاها می‌باشد را مسدود نماید که به آن بیماری شریان محیطی(PAD) گفته می‌شود. غدد تولید کننده‌ی هورمون‌های بدن، از کلسترول برای تولید هورمون‌هایی مانند: استروژن، تستوسترون و کورتیزول استفاده می‌کنند.

هورمون‌ها همچنین می‌توانند بر میزان کلسترول بدن تأثیر بگذارند. تحقیقات نشان داده است که با افزایش سطح استروژن در چرخه‌ی قاعدگی زنان، سطح HDL نیز افزایش می‌یابد و سطح LDL کاهش می‌یابد. این عامل ممکن است یکی از دلایل افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی در زنان پس از یائسگی، هنگامی‌ که سطح استروژن کاهش می‌یابد؛ باشد. کاهش تولید هورمون تیروئید(کم‌ کاری تیروئید) منجر به افزایش کلسترول کل و LDL می‌شود. هورمون تیروئید اضافی(پرکاری تیروئید)، نتیجه‌ی عکس دارد. محرومیت از آندروژن که باعث کاهش هورمون‌های مردانه برای جلوگیری از رشد سرطان پروستات می‌شود؛ می‌تواند سطح LDL افزایش دهد. کمبود هورمون رشد هم می‌تواند سطح LDL را افزایش دهد.

سیستم عصبی

کلسترول یکی از اجزای اساسی در مغز انسان می‌باشد. در حقیقت مغز حدود ۲۵ درصد از کل کلسترول بدن را شامل می‌شود. این چربی برای رشد و محافظت از سلول‌های عصبی ضروری است و مغز را قادر می‌سازد تا با بقیه‌ی بدن ارتباط برقرار کند. در حالی که برای عملکرد طبیعی مغزتان به مقداری کلسترول نیاز دارید، میزان زیاد آن می‌تواند آسیب‌رسان باشد.

کلسترول اضافی در عروق می‌تواند منجر به سکته شود و نیز باعث اختلال در جریان خون که خود نیز می‌تواند به قسمت‌هایی از مغز آسیب بزند و منجر به از دست دادن حافظه، حرکت، مشکل در بلع، گفتار و سایرعملکردها شود.

کلسترول بالای خون به خودی خود در کاهش حافظه و عملکرد ذهنی نقش دارد و نیز باعث تسریع در تشکیل پلاک‌های آلفا آمیلوئید(رسوبات پروتئینی چسبنده)، می‌شود که به مغز افراد مبتلا به آلزایمر آسیب می‌رساند.

دستگاه گوارش

در سیستم گوارش، کلسترول برای تولید صفرا ضروری می‌باشد. (ماده‌ای که به بدن شما کمک می‌کند تا غذا‌ها را تجزیه کرده و مواد مغذی روده را جذب کند.) اما مقدار زیاد کلسترول در کیسه‌ی صفرا به شکل کریستال و سپس به سنگ‌های سفت در می‌آید و می‌تواند بسیار دردناک باشد. استفاده از آزمایش خون برای آگاهی و مراقبت از سطح کلسترول توصیه می‌شود که به کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی و بهبود کفیت زندگی کمک می‌کند.

آزمایش کلسترول

به یک آزمایش کلسترول کامل، پانل لیپید یا پروفایل لیپید هم می‌گویند که پزشک می‌تواند با استفاده از این تست برای انداز‌گیری میزان کلسترول خوب و بد و نیز تری گلیسرید(نوعی چربی)، در خون شما استفاده کند. کلسترول نوعی چربی نرم و موم شکل است که بدن برای عملکرد مناسب خود به آن نیاز دارد با این حال کلسترول بیش از حد می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• بیماری قلبی
• سکته
• تصلب شرایین یا گرفتگی عروق

اگر مرد هستید باید سطح کلسترول خود را به طور منظم از سن ۳۵ سالگی و یا حتی کم‌تر بررسی کنید و همچنین اگر خانم هستید باید از سن ۴۵ سالگی یا کم‌تر غربالگری معمول کلسترول را شروع کنید. برای امنیت بیشتر شما می‌توانید از سن ۲۰ سالگی هر ۵ سال یک‌بار، سطح کلسترول خود را مورد آزمایش قرار دهید.

اگر به دیابت، بیماری قلبی، سکته یا فشار خون بالا دچار شده‌اید یا اگر برای کنترل سطح کلسترول خود دارو مصرف می‌کنید، باید هرساله سطح کلسترول خود را بررسی کنید.

چه کسانی در معرض خطر کلسترول بالا می‌باشند؟

آزمایش کلسترول امری ضروری است اگر شما:

• دارای سابقه‌ی خانوادگی کلسترول بالا یا بیماری قلبی
• دارای اضافه وزن یا
• نوشیدن الکل به طور مرتب
• داشتن سبک زندگی ساکن و بدون هیچ فعالیتی
• دیابت، بیماری کلیوی، سندروم تخمدان پلی‌کیستیک
• غده‌ی تیروئید کم کار هستید

همه‌ی این موارد می‌تواند خطر ابتلا به کلسترول بالا را افزایش دهد.

آزمایش کلسترول چیست؟

در آزمایش کلسترول کامل چهار نوع لیپید یا چربی در خون اندازه‌گیری می‌شود:

• کلسترول تام: کل مقدار کلسترول موجود در خون
• کلسترول با لیپوپروتئین با چگالی کم(LDL): به این کلسترول نوع بد گفته می‌شود. مقدار زیاد آن، خطر حمله‌ی قلبی، سکته‌ی مغزی و تصلب شرایین را افزایش می‌دهد.
• کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا(HDL): یه این نوع، کلسترول خوب گفته می‌شود زیرا به حذف LDL از خون کمک می‌کند.
• تری‌گلیسرید: هنگام غذا خوردن، بدن کالری مورد نیازش را به تری‌گلیسرید تبدیل می‌کند که در سلول‌های چربی ذخیره می‌شود.

افرادی که اضافه وزن دارند، به دیابت مبتلا هستند، پیش از حد شیرینی می‌خورند و یا بیش از حد الکل مصرف می‌کنند؛ ممکن دارای سطح بالایی از تری‌گلیسرید باشند.

آماده‌سازی برای آزمایش کلسترول

در برخی از موارد ممکن است که پزشک  از شخص بخواهد تا قبل از انجام آزمایش سطح کلسترول، چیزی نخورد یا به اصطلاح روزه بگیرد. اما اگر فقط میزان HDL و کلسترول تام مورد بررسی باشد؛ فرد ممکن است قادر باشد قبل از آزمایش غذا مصرف کند. با این حال اگر پروفایل لیپیدی کاملی دارید باید از خوردن و آشامیدن هر چیزی به غیر از آب به مدت ۹ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش خودداری کنید. قبل از آزمایش باید در مورد مواردی که در زیر گفته می‌شود.

با پزشک خود صحبت کنید:

• سابقه‌ی خانوادگی شما در مورد سلامت قلب
• همه‌ی داروها و مکمل‌های که در حال حاظر استفاده می‌کنید.
• اگر از داروهایی استفاده می‌کنید که می‌توانند سطح کلسترولتان را افزایش دهند، مانند قرص‌های ضد بارداری، پزشک ممکن از شما بخواهد که مصرف آن‌ها را چند روز قبل از انجام آزمایش قطع کنید.

چگونه آزمایش کلسترول انجام می‌شود؟

برای بررسی سطح کلسترول پزشک باید نمونه‌ای از خون شما بگیرد. احتمالا صبح‌ها از شما نمونه‌ی خون گرفته می‌شود و گاهی اوقات بعد از چند ساعت چیزی نخوردن یعنی از شب قبل تا روز آزمایش، نمونه گرفته می‌شود. آزمایش خون یک تست سرپایی می‌باشد و فقط چند دقیقه طول می‌کشد و نسبتاً بدون درد است.

در بعضی از موارد این تست می‌تواند به هنگام مراجعه‌ی منظم به پزشک توسط خود دکتر، در داروخان‌های محلی یا خانه انجام شود. خطرات بسیار کمی در رابطه با گرفتن نمونه‌ی خون برای آزمایش کلسترول وجود دارد. بعد گرفتن نمونه‌ی خون شما ممکن است کمی ضعف یا درد داشته باشید اما خطر عفونت در محل نمونه‌گیری بسیار ناچیز است.

نتایج تست به چه معناست؟

سطح کلسترول برحسب میلی گرم(mg) بر دسی لیتر(dl) خون اندازه‌گیری می‌شود. نتایج ایده‌آل برای بیشتر بزرگ‌سالان عبارت‌اند از:

•  ۷۰LDL تا ۱۳۰ میلی گرم بر دسی لیتر(هرچه کمتر باشد؛ بهتر است.)
• HDL: بیش از ۴۰ نا ۶۰ میلی گرم بر دسی لیتر (هرچه بیشتر باشد؛ بهتر است.)
• کلسترول تام: کمتر از۲۰۰ میلی گرم بر دسی لیتر (هرچه تعداد کمتر باشد؛ بهتر است.)
• تری‌گلیسرید: ۱۰ ن تا ۱۵ میلی گرم بر دسی لیتر ( هرچه تعداد کمتر باشد؛ بهتر است.)

اگر سطح کلسترول شما بیشتر از حد طبیعی باشد؛ ممکن است در معرض خطر بالایی برای بیماری‌های قلبی، سکته‌ی مغزی و تصلب شرایین باشید. اگر نتایج شما غیر طبیعی باشد، پزشک ممکن است آزمایش قند خون برای بررسی دیابت شما هم تجویز کند و همچنین تجویز آزمایش عملکرد تیروئید برای بررسی کم‌کاری تیروئید.

آیا نتیجه‌ی آزمایش ممکن اشتباه باشد؟

در بعضی از موارد نتایج آزمایش کلسترول می‌تواند اشتباه باشد. به عنوان مثال، مطالعه‌ی منتشر شده در مجله‌ی American College of Cardiology نشان داد که روش معمول برای محاسبه‌ی سطح کلسترول LDL، اغلب نتایج نادرستی ایجاد می‌کند. روزداری نامناسب، داروها، خطاهای انسانی و عوامل مختلف دیگری می‌تواند باعث شود تا آزمایش شما، نتایج منفی کاذب یا مثبت کاذب داشته باشد. آزمایش هر دو سطح HDL و LDL معمولا نتایج دقیق‌تری نسبت به بررسی LDL به تنهایی، ایجاد می‌کند.

مراحل بعدی و درمان

کلسترول بالا با تغییر سبک زندگی و دارو قابل درمان است. کاهش سطح بالای LDL در خون می‌تواند به شما کمک کند تا از بروز مشکلات قلبی-عروقی جلوگیری کنید. برای کمک به کاهش سطح کلسترول:

• استعمال دخانیات را ترک کرده و مصرف الکل را محدود کنید.
• ضمن حفظ رژیم غذایی متعادل، از خوردن غذای پرچرب و پرسدیم اجتناب کنید و از طیف گسترده‌ای از سبزیجات، میوه‌ها، محصولات غذایی کامل، لبنیات کم‌چرب و  منابع پروتئینی بدون چربی استفاده کنید.
• به طور منظم تمرینات ورزشی انجام دهید. سعی کنید در هفته ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط و همچنین دو جلسه فعالیت تقویت عضلات داشته باشید.

پزشک ممکن است برای شما از تغییر شیوه‌ی زندگی درمانی و یا رژیم TCL استفاده کند. طبق این رژیم، فقط ۷ درصد از کالری روزانه‌ی شما باید از چربی اشباه تأمین شود همچنین لازم است هر روز کم‌تر از ۲۰۰ میلی‌گرم کلسترول از غذاهای خود دریافت

کنید.

برخی غذاها به دستگاه گوارش کمک می‌کند تا کلسترول کم‌تری جذب کند. به عنوان مثال:

• جوی دوسر، جو معمولی و سایر غلات کامل
• میوه‌هایی ماند سیب، گلابی، موز و پرتغال
• سبزیجات مانند بادمجان و بامیه
• لوبیا و حبوباتی مانند لوبیا‌ی بزرگ(کلیه‌ای شکل)، نخود و عدس

نتیجه

به طور کلی ، کلسترول بالا  قابل کنترل می‌باشد. از دکتر خود بخواهید تا در ایجاد یک برنامه‌ی درمانی که می توانید آن را حفظ کنید، به شما کمک کند. این ممکن است شامل تغییراتی در رژیم غذایی، ورزش روزمره و سایر عادات روزانه‌ی شما باشد. همچنین ممکن است شامل داروهای کاهش دهنده‌ی کلسترول باشد. هرچه در ایجاد تغییر در شیوه‌ی زندگی و مصرف داروهای تجویز شده؛ مصمم  باشید، نتایج بهتری می گیرد.

گردآورنده: سپیده ماهرانی